felieton(strona 10/11)

Wolę myśleć, że ostatnia zagrywka z polską piłką nożną nie jest ostatnim słowem rządu w tej sprawie, a raczej początkiem poważniejszej drogi z porządkowaniem spraw. Porozumienie zawsze jest lepsze od nieporozumienia, kompromis, nawet nieładny, od otwartej wojny - z ofiarami po każdej stronie. Pod warunkiem, że cel jest jasny. Gorzej, jeśli na końcu jest klęska.

Niekiedy ma się poczucie, że jest się przeniesionym żywcem do świata teorii, bo właśnie doświadczenie stanowi prawie doskonałą ilustrację abstrakcyjnego modelu. Tak właśnie czułam w 1980 roku, patrząc jak ryzyko w imię wartości uruchamiało – martwe dotychczas – kategorie moralne do roli znaków dzielących przestrzeń społeczną na sferę „dobra” walczącego ze „złem”. Dokładnie tak jak pokazał Levi-Strauss w „Myśli nieoswojonej”: doświadczenie moralne przekształciło się w doświadczenie poznawcze.

Coraz więcej licealistów rezygnuje z lekcji religii. Również rodzice przedszkolaków pomału przestają zapisywać swoje pociechy na katechezę. Coraz mniejszy zapał panuje wśród katechetów: nie chcą nauczać, boją się, bo są ośmieszani. Czy to znaczy, że w Polsce - ostoi katolicyzmu - zaczęły się procesy laicyzacji? Socjologowie twierdzą, że nie. Niezależnie od fatalnego poziomu katechezy, nowoczesności, otwarcia na Europę, konsumpcjonizmu i rozlicznych, głównie pedofilskich, afer wśród kleru, Polska jest nadal krajem ludzi wiary. Może nie głębokiej, ale bezdyskusyjnej. Jednak, czy świecka szkoła powinna tę wiarę wzmacniać?

Rozważania o terroryzmie z okazji ostatniej rocznicy ataku na USA z 11 września 2001 roku znalazły się wyraźnie w cieniu gorącego jeszcze wrażenia, jakie na społeczności międzynarodowej wywarła zbrojna inwazja Rosji na Gruzję. Skłania to do refleksji nad tym, jaki wpływ na terroryzm międzynarodowy i strategię zwalczania tego zjawiska może mieć w dłuższej perspektywie zmiana polityczno-strategiczna w środowisku bezpieczeństwa międzynarodowego spowodowana przez wojnę rosyjsko-gruzińską.

Można by powiedzieć, że Solidarnością zmieniliśmy nasz świat i nasze, Polaków, miejsce w tym świecie. Dokonaliśmy nieprawdopodobnego skoku cywilizacyjnego, nawet jeśli ktoś twierdzi, że to nic takiego, że można było zrobić lepiej, a tak naprawdę to wszystko to jakiś układ. Grzechem zaniechania jest jednak spoczywanie na laurach. Naszemu pokoleniu przytrafiło się tak wiele, a jeszcze więcej jest do zrobienia. Wystarczy spojrzeć na wschód, na Białoruś. Wystarczy spojrzeć w przeddzień wielkiej imprezy na Chiny.

W ostatnią sobotę (2.08), w Warszawie, odbył się pierwszy ślub pary lesbijskiej, a tydzień temu agencje dziennikarskie na całym świecie odnotowały 30 urodziny Luizy Brown - pierwszego "dziecka z próbówki". Jedna uroczystość nie miała nic wspólnego z drugą, wszelako obie wskazują na radykalną zmianę, jakiej podlega tradycyjna rodzina. Prokreacja "odrywa się" od relacji seksualnych, a małżeństwo od swego heteroseksualnego wizerunku. Czy to normalne? A co jest - w życiu ludzkim - normalne?

Niesamowite zjawisko odczuwania bólu w amputowanej kończynie (lub - co jeszcze dziwniejsze - czucie kończyny, która się nigdy nie wykształciła, bo dziecko urodziło się z wadą) wyjaśnia się obecnie przez mechanizm tzw. matrycy neuronalnej (patrz "Świat Nauki" nr 8/2007). To bowiem za pośrednictwem tej zakodowanej w organizmie matrycy powstaje odczucie "całości" czy - identyfikacji z samym sobą. I - co najważniejsze - to geny, a nie doświadczenie, określają ten, wytwarzany przez ową matrycę, model siebie. To w genach zakodowana jest koncepcja "kompletności" i - mimo empirycznego braku któregoś z elementów (owa amputowana noga!), czuje się jego nieobecność.

Obiecałem publicznie, że już nie będę się wypowiadać na wiadomy temat. Nie zawsze się tego trzymam, bo różni podchodzą mnie – czasem też prowokująco. Tłumaczę, że wszystko już w tych generalnych spawach i zarzutach przeszłościowych wobec mnie zostało powiedziane. Teraz, czytając znaną lekturę-paszkwil, odnoszę się na swoim blogu do szczegółów i obalam kolejne fałszerstwa i przekłamania. Z każdej strony jasno wyłania się obraz manipulacji i pisania pod polityczną tezę. Dziś też na tych łamach odniosę się do sprawy, ale w innym sensie. Chcę znów podziękować za solidarność. I za Waszą obronę sukcesów Polski.

Byłem ostatnio pytany w Wiedniu, przed meczem z Austrią, o moje relacje z obecnym Prezydentem RP, o konflikty, o jego oskarżenia. Odpowiedziałem stanowczo: - To są nasze wewnętrzne sprawy. Za granicą jesteśmy jedno. Jesteśmy jedną Polską. Odsunąłem z pamięci jeden z wywiadów prezydenta dla zagranicznej telewizji, w którym stwierdził, że zdradziłem ideały Solidarności, a nasza wolnościowa rewolucja to w ogóle zmowa złych sił.

Odrzucenie Traktatu w irlandzkim referendum to w dużym stopniu efekt milczącego charakteru rewolucji próbującej ustanowić nowy typ władzy i sposób radzenia sobie z różnorodnością.

"Obejmując z woli Narodu urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, uroczyście przysięgam, że dochowam wierności postanowieniom Konstytucji, będę strzegł niezłomnie godności Narodu, niepodległości i bezpieczeństwa Państwa, a dobro Ojczyzny oraz pomyślność obywateli będą dla mnie zawsze najwyższym nakazem." Tak brzmią słowa przysięgi na Urząd Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej. Przytaczam te słowa, bo w ostatnim ataku na mnie nie chodzi tylko o mnie.

Postulat równości, głoszony przez uczestników warszawskiej parady (07.06) powinien obejmować nie tylko gejów i lesbijki, ateistów i niepełnosprawnych, ale również osoby, które nie interesują się piłką nożną. Bo właśnie zaczął się okres ich prześladowania. Co włączę telewizor: piłka. Idę ulicami: piłka. Na pierwszych stronach gazet: piłka.

Odkrywanie natury władzy w globalizującym się świecie dokonywało się etapami.

„Władza suwerenna to władza decydowania o tym, czy panująca sytuacja jest rzeczywiście normalna”. Czy – to już mój dopisek do cytatu Carla Schmitta – wyjątkowa, ujawniająca granice prawa i wymagająca nadzwyczajnych środków. Dlaczego przytaczam te słowa? Przecież nie jesteśmy w sytuacji kryzysowej! Nic nowego: jak zawsze instytucjonalny paraliż, bo zamiast reform mamy tylko radykalne pomysły (jak np. prywatyzacja szpitali) wysuwane bez konkretnej refleksji o koniecznych krokach wstępnych (reforma ubezpieczeń), bo i tak wiadomo, że prezydent wszystko zawetuje.

W polityce – plaża. Nic się nie dzieje. Za PiSu było zabawniej. Trochę wszyscy tęsknimy za wystrzałową inteligencją „Gosia”, wyrafinowanym dowcipem Cymańskiego, hymnem śpiewanym przez Ukochanego Przywódcę Narodu, brak nam konferencji prasowych na których królowało nieskażone myślą, choć pełne młodzieńczego żaru oblicze Ziobry, brak nam spektakularnego chamstwa i ludowej hucpy Leppera czy wreszcie zatykających dech fajerwerków idiotyzmów głoszonych przez Giertycha.

W tradycyjnych Chinach (zresztą i dziś w sądach „ludowych” na prowincji) stosuje się tzw. sprawiedliwość serii. Procedurę tego typu używa się gdy system norm jest niejednoznaczny lub wewnętrznie sprzeczny, a wartości na które powołują się skonfliktowane strony – uznane są za równie ważne.

Maj – miesiącem komunii, a w związku z tym, idealnym polem do obserwacji natury polskiego katolicyzmu. I jego grzechów. Po pierwsze: pycha. Kościół ma absolutną, niekwestionowalną władzę nad wsią i miastem. I wykorzystuje ją bez ograniczeń.

Polityka to nie tylko walka o władzę. To także, a według a greckich filozofów polityki, Platona i Arystotelesa, przede wszystkim – budowanie między władzą a społeczeństwem relacji w ramach której reakcje rządzących dają się sensownie interpretować w kategoriach dobra i zła (w znaczeniu jakie tym terminom przypisują rządzeni).

Jeszcze raz o Traktacie Regulującym UE. Dlaczego tak się nim pasjonuję? Bo to radykalny zwrot, odmiennie – niż to robiono dotychczas – określający, co stanowi minimum władzy potrzebnej dla podtrzymania wspólnoty. A równocześnie – obywa się to bez ideologii. Nie teoretyzuje na własny temat. Po części dlatego, że nadbudowanie kolejnego poziomu stworzyłoby nowe problemy. Ale także dlatego, że ta radykalna reinterpretacja europejskiej tradycji prawniczej dokonana w Traktacie odbywa się głównie na poziomie praktyki, bez proponowania nowej wykładni symbolicznej.

Ojciec Święty Jan Paweł II miałby dziś pełne ręce roboty. A czas niezmiennie wypełniony modlitwą za problemy świata. Miałby też wiele nam do powiedzenia. I wiele do napomnienia. Pod tym względem nic się nie zmieniło, świat ciągle się miota, gubi ścieżki i punkty odniesienia. Zmieniło się wiele, bo od trzech lat jesteśmy tu na łez padole bez naszego papieża-Polaka. Jest jednak z nami, wspiera nas na górze. I dzięki Bogu jest Benedykt XVI. I jest, atakowany, nękany i szukający nowych form w nowych czasach Kościół Powszechny. Nie jesteśmy więc sami.