wulkan(strona 2/16)

Od kilku tygodni pojawiają się informacje o erupcjach wulkanów w różnych regionach świata. Wiele z tych, które dotychczas drzemały, wybucha niespodziewanie. Przykładem jest choćby Mauna Loa, czyli największy aktywny wulkan na świecie, który obudził się po niespełna 40 latach. W mediach można natknąć się na alarmujące nagłówki. Czy aby na pewno jest się czego bać i czy potężne wybuchy wulkanów mogłyby zagrozić Polsce? Odpowiedzi na te i inne pytania wraz z ekspertami szuka Klaudiusz Michalec w kolejnym odcinku programu "Sprawdzamy". - Prawdopodobieństwo takiego dużego wybuchu wynosi może z jeden procent - mówi Magda Chmura, wulkanolog, znana z mediów społecznościowych jako "Wulkanolog w Podróży". - Polska ma bardzo korzystne położenie, jeśli chodzi o zagrożenie wulkaniczne - dodaje. Choć te słowa mogą uspokajać, to nie zmienia to faktu, że nawet niewielki wybuch wulkanu choćby na Islandii może dotknąć nasz kraj. Nie mówiąc już o większych erupcjach. - W pobliżu są Pola Flegrejskie. Ta komora jest położona nieopodal Neapolu. To nawet w porównaniu z Yellowstone [superwulkan na terenie USA - red.] może być silniejsze. Nie ma szans, żeby na przestrzeni kilkudziesięciu kilometrów ktoś ocalał. Dodatkowo wybuch superwulkanu mógłby wywołać tsunami na skalę niespotykaną. Fale byłyby na kilkaset metrów. Mogłyby przelać się przez cały kontynent - mówi prof. Bogusław Bagiński z Wydziału Geologii UW. Ta katastroficzna wizja, choć przerażająca to najprawdopodniej się sprawdzi. Kiedy - nikt nie jest w stanie tego przewidzieć. Są jednak niezwykle małe szanse, by nastąpiło to za naszego życia i życia kolejnych pokoleń. Czy wulkany są dla nas zagrożeniem i jak w ciągu ostatnich kilkuset lat zmieniały życie ludzi? O tym wszystkim w programie "Sprawdzamy".

Długo uśpiony, mierzący 900 metrów, podwodny wulkan w pobliżu Antarktydy przebudził się, wywołując rój 85 000 trzęsień ziemi. To najsilniejsze trzęsienie ziemi w regionie trwało przez kilkanaście miesięcy od 2020 roku, jednak badania sejsmologów wciąż trwają. Roje trzęsień występują głównie w regionach aktywnych wulkanicznie, dlatego podejrzewa się, że przyczyną takich ruchów wokół nieaktywnego wulkanu Orca Seamount, jest ruch płynów w skorupie ziemskiej. Na Wyspie Króla Jerzego trzęsienia były odczuwalne najszybciej i zdawały się przenosić ziemię o około 11 centymetrów. - Podobne procesy miały miejsce w innych miejscach na Ziemi, ale po raz pierwszy zaobserwowaliśmy ja właśnie tam – powiedział współautor badania Simone Cesca, sejsmolog z Niemieckiego Centrum Badań Geologicznych GFZ w Poczdamie. - Normalnie procesy te zachodzą w dłuższych, geologicznych skalach czasowych, dlatego mamy szczęście, że widzieliśmy to za naszego życia - dodał. Jak dotąd nie ma bezpośrednich dowodów na erupcję wulkanu Orca Seamount. Aby ją potwierdzić, naukowcy musieliby wysłać do cieśniny misję, która zmierzy głębokość dna morskiego i porówna ją z mapami historycznymi.

Mars huczy od tajemniczych trzęsień ziemi. Bezzałogowy lądownik InSight, wysłany przez NASA, wykrył dziesiątki wstrząsów na Marsie. Miały one miejsce głównie w regionie Cerberus Fossae, w którym pełno jest uskoków oraz szczelin. Do tej pory naukowcy uważali, że we wnętrzu Marsa nie dzieje się nic wyjątkowego. Eksperci z Australijskiego Uniwersytetu Narodowego po analizie 47 zarejestrowanych wstrząsów doszli do innych wniosków. Okazuje się, że nie są one wynikiem ruchów tektonicznych, jak to ma miejsce np. na Ziemi. Powodem występowania trzęsień na Czerwonej Planecie miałaby być aktywność wulkaniczna na tej planecie. Chodzi dokładnie o ruch magmy w skorupie Marsa. - To oznacza, że Mars jest bardziej aktywny sejsmicznie, niż do tej pory sądziliśmy – powiedział prof. Hrvoje Tkalčić z Australijskiego Uniwersytetu Narodowego. Co ciekawe, obecne wstrząsy zostały zarejestrowane tylko podczas dnia. W przeszłości NASA informowała już o wstrząsach, lecz w czasie nocy na Marsie, gdy planeta jest ''spokojniejsza''. To również zdaniem badaczy dowodzi, że powodem wstrząsów nie są ruchy płyt tektonicznych, a ruch roztopionych skał pod powierzchnią Marsa. Wiedza o aktywności marsjańskiego płaszcza może być kluczowa do zrozumienia ewolucji Marsa jako planety. Badania mogą też pomóc dowiedzieć się, dlaczego na Marsie praktycznie nie ma pola magnetycznego. Chroni ono przed promieniowaniem kosmicznym i dzięki temu możliwe jest powstanie życia. Tak jest właśnie na Ziemi. - Zrozumienie zjawiska pola magnetycznego Marsa, jak ono ewoluowało i na jakim etapie historii planety zanikło, ma kluczowe znaczenie w odkryciu życia na Marsie. Kiedy życie na tej planecie skończyło się oraz jakiego rodzaju ono było – stwierdził prof. Hrvoje Tkalčić. Szczegółowe wyniki badań opublikowano w czasopiśmie "Nature Communications".

Zdjęcia Plutona wykonane przez sondę NASA New Horizons ujawniły nieznane wcześniej lodowe wulkany. Średnia temperatura na powierzchni tej planety karłowatej wynosi - 232 st. Pokrywają ją góry, doliny, lodowce, równiny i kratery. Analiza zdjęć z sondy wykazała wyboisty region na Plutonie, nie przypomina żadnej innej jego części. - Znaleźliśmy pole bardzo dużych lodowych wulkanów, które nie przypominają niczego, co widzieliśmy w Układzie Słonecznym – powiedział autor badania Kelsi Singer, starszy naukowiec z Southwest Research Institute w Boulder w Kolorado. Według zespołu wulkany lodowe mają wysokość do 7 km i średnicę od 10 km do 150 km, a niektóre łączą się, tworząc jeszcze większe struktury. Największy wulkan lodowy, znany jako Wright Mons, jest mniej więcej tej samej wielkości co Mauna Loa na Hawajach. Wcześniejsze badania sugerowały, że wnętrze Plutona nie wytworzyło wystarczającej ilości ciepła do napędzania aktywności wulkanicznej. Zespół badawczy zauważył również, że obszar nie ma żadnych kraterów uderzeniowych, które można zobaczyć na całej powierzchni Plutona, co sugeruje, że wulkany lodowe były aktywne stosunkowo niedawno. Planeta miała kiedyś ocean podpowierzchniowy, a znalezienie lodowych wulkanów może sugerować, że ocean jest nadal obecny, a woda w stanie ciekłym może znajdować się blisko powierzchni. Odkrycia rodzą więc intrygujące pytania o potencjalną możliwość istnienia życia na Plutonie.

"The Siberian Times" na swoim profilu w mediach społecznościowych opublikował nagranie, na którym widać erupcję wulkanu Ebeko, położonego na północ od rosyjskiej wyspy Paramuszir w archipelagu Wysp Kurylskich. Wideo zostało nagrane przez miejscową fotografkę Elenę Kotenko. Na nagraniu widać, jak nad wulkanem unoszą się dym i popiół. Emisja popiołu może stanowić zagrożenie dla samolotów lecących na lotnisko Siewiero-Kurylsk w obwodzie sachalińskim, które położone jest 7 km od wulkanu. Ponadto wybuch może spowodować lawinę piroklastyczną, czyli przemieszczanie się gorących gazów wulkanicznych oraz popiołów i okruchów skalnych z dużą prędkością w dół stoków wulkanu. Według oficjalnych danych ostatnia erupcja Ebeko została odnotowana w listopadzie zeszłego roku, kiedy gęsty dym unosił się na wysokość 2,5 kilometra.

We wtorek (25 stycznia) u wybrzeży stolicy Peru – Limy, doszło do kolejnego, dużego wycieku ropy naftowej. Stało się to na skutek uszkodzenia podwodnego rurociągu rafineryjnego i jego kolektorów końcowych (PLEM) w rafinerii La Pampilla. Wtorkowy wyciek jest konsekwencją próby ustalenia przyczyn wcześniejszego wycieku, który miał miejsce 18 stycznia. Niestety, podczas swoich prac kontrolerzy spowodowali kolejny wyciek. Cały czas trwa zbieranie ropy naftowej wzdłuż wybrzeża. Zanieczyszczone zostało ok. 1,8 kilometrów kwadratowych linii brzegowej i 7,1 kilometrów kwadratowych morza. Rząd ogłosił 90-dniowy stan wyjątkowy obejmujący tereny przybrzeżne Limy. Ministerstwo Środowiska Peru mówi o ''największej katastrofie ekologicznej'' ostatnich lat. Na prośbę rządu Peru o pomoc międzynarodową, ONZ wysłał do Limy zespół ekspertów, który ma pomóc w usunięciu skutków wycieku ropy. Pierwszy wyciek ropy naftowej z 18 stycznia dotyczył uszkodzenia tankowca Mare Dorium, który rozładowywał ładunek ropy w rafinerii La Pampilla. Skażonych zostało wówczas ok. 18 tys. metrów kwadratowych plaż. Prokuratura oskarżyła hiszpańską firmę Repsol o spowodowanie katastrofy ekologicznej. To do tej firmy należy rafineria La Pampilla. Ministerstwo Środowiska Peru przekazało, że firmie grozić może grozić kara finansowa wysokości 34,5 miliona dolarów. Zarząd Repsolu twierdzi natomiast, że winę za wyciek ropy ponosi erupcja wulkanu niedaleko wysp Tonga, która miała miejsce w sobotę (15 stycznia). Fala uderzeniowa, która dotarła do brzegów Peru właśnie we wtorek (18 stycznia), miała według władz firmy uszkodzić tankowiec. Do wody trafiło wówczas ponad 6000 baryłek ropy. Podwodna erupcja wulkanu Hunga Tonga na Pacyfiku wywołała tsunami o wysokości do 15 metrów. Najbardziej ucierpiały wyspy Tonga. Fale dotarły również do wybrzeży Japonii, Stanów Zjednoczonych, a także do Peru. Erupcja spowodowała także powstanie tzw. meteotsunami. Jest ono wynikiem nagłych i silnych zmian w ciśnieniu atmosferycznym, które powoduje podniesienie się poziomu wody. Nadmorskie miasta Hiszpanii i Portugalii odnotowały miejscami wzrost poziomu wody przy brzegach aż o 50 centymetrów.