globalne ocieplenie

Suche i spękane dno jeziora z łodziami rybackimi, które ugrzęzły w zaschniętym mule – tak wygląda fragment jeziora Velence na Węgrzech. Kraj dalej zmaga się z falą upałów i brakiem opadów deszczu. Według Generalnej Dyrekcji Gospodarki Wodnej (OVF) to najniższy poziom wody, jaki odnotowano w tym zbiorniku w historii. Dzikie zwierzęta, które są zależne od jeziora mogą nie przerwać. Część z nich musi szukać pożywienia gdzie indziej, bo woda zaczęła znikać. Zdaniem węgierskich ekspertów z WWF to najgorsza susza od 1901 r. Pogarsza się także jakość wody – w niektórych częściach jeziora Velence wprowadzono zakaz kąpieli. Z powodu suszy cierpi także rzeka Dunaj. W okolicach Budapesztu w ciągu trzech tygodni poziom wody spadł tam o 1,5 m. Susza sprawiła, że jeśli zużycie wody w dzielnicach mieszkalnych stolicy wzrośnie, krajowy system zaopatrzenia może mieć poważne kłopoty z utrzymaniem dostaw. Badacze WFF apelują do władz, by te jak najszybciej znalazły długoterminowe rozwiązania dla zmieniającego się klimatu, ponieważ z roku na rok będzie coraz gorzej.

Rzadkie zjawisko nagrał jeden ze strażaków w północnej Portugalii. Udostępnione przez agencję Associated Press wideo ukazuje moment tworzenia się ognistego tornada. Powstało ono w wyniku szalejących pożarów, połączonych z wiatrem i pyłem. Służby ratownicze zostały postawione w stan gotowości. Ogniste tornada są nieprzewidywalne, dlatego mogą dramatycznie pogorszyć sytuację w zaledwie kilka sekund. Lokalne media przekazały, że kraj walczy z "nową generacją" pożarów, które są trudniejsze do opanowania ze względu na globalne ocieplenie. Temperatury w Portugalii są nadal wysokie. Północne regiony kraju zmagają się już z trzecią falą upałów w tym miesiącu. Od wtorku 23 sierpnia północna część kraju pozostaje objęta stanem alarmowym. Wielu mieszkańców musiało opuścić swoje domy ze względu na realne zagrożenie.

Skąd fala upałów w Europie? – Trzeba pamiętać, że robi się cieplej na całej Ziemi. To pompowanie gazów szklarniowych do atmosfery, najczęściej się mówi o dwutlenku węgla, to coraz wyższa temperatura atmosfery i po prostu masa gorącego powietrza afrykańskiego coraz głębiej będzie się wbijać nam w północne regiony – mówi w programie "Newsroom" WP prof. Bogdan Chojnicki z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Ekspert podaje przykłady upałów w Wielkiej Brytanii, Indiach i Rosji. – Warto pamiętać, że jest to część globalnego ocieplenia, o którym mówimy od wielu lat, a które się realizuje na naszych oczach poprzez różnego rodzaju rekordy ciepła – wyjaśnia. Przyczynia się do tego też stapianie mas lodowych na północy globu.– Jeżeli ktoś jeszcze ma wątpliwości, że zmiana klimatu występuje, to proszę przyjrzeć się Brytyjczykom: jak są nieprzygotowani na fale upałów. To oznacza, że nigdy wcześniej czegoś takiego nie doświadczali – uważa specjalista. – To jest taki powiew upału, którego tam nie spotykano. I to jest dowód, że naprawdę zmienia się klimat – wskazuje. – Ta masa powietrza afrykańskiego to olbrzymia, rozgrzana masa ciepłego powietrza, ona już powolutku do nas dopływa, ale nie będzie w tak spektakularny sposób na nas oddziaływać – dodaje. Jakiej temperatury zaś możemy spodziewać się w Polsce? – Wygląda na to, że nie będzie aż tak gorąco – mówi profesor, ale podkreśla, że to, jak Polacy odczuwają gorąco, też się diametralnie zmieniło. – Gdyby 35 stopni zdarzyło się w 80. roku, to byśmy byli ciężko zszokowani. A dzisiaj rozmawiamy o 35 stopniach i mówimy: nie będzie tak gorąco. Proszę zauważyć, jak zmienia się percepcja wysokich temperatur. To wyraźny sygnał, że klimat się zmienia – zaznacza. Dni z temperaturą ponad 30 stopni zdarzały się w latach 80. kilka razy w roku. A już przewidywania sprzed 15 lat wskazywały, że "liczba tych ciepłych dni po prostu będzie nam rosła" - ostrzega ekspert.

Światowa Organizacja Meteorologiczna opublikowała nowy raport, według którego świat zbliża się do progu ocieplenia, któremu międzynarodowe porozumienia od lat starają się zapobiec. Według zespołów meteorologów jest prawie 50 procent szans, że Ziemia tymczasowo osiągnie ten wysoki poziom temperatury w ciągu najbliższych pięciu lat, a rok 2026 będzie rekordowo gorący. Jak mówi Dr Maxx Dilley, dyrektor Programu Klimatycznego w Światowej Organizacji Meteorologiczne wzrosty temperatur, które obserwujemy dzisiaj, są następstwem gromadzenia się gazów cieplarnianych przez lata. W 2018 r. główny raport naukowy Organizacji Narodów Zjednoczonych przewidywał dramatyczne i niebezpieczne skutki dla ludzi i świata, jeśli ocieplenie przekroczy 1,5 stopnia. Czego więc możemy spodziewać się w ciągu najbliższych 5 lat?

Czy można mówić rzeczywiście o ociepleniu klimatu, gdy np. w kwietniu spada kilkanaście centymetrów śniegu, a temperatury oscylują w okolicach zera stopni Celsjusza? - Nie należy mylić procesu ocieplenia, który jest bez wątpienia faktem, z przypadkami anomalii pogodowych. Średnie roczne temperatury mogą być wyższe lub niższe, ale obserwujemy stały, systematyczny wzrost średniej temperatury. Zeszłoroczny kwiecień był bardzo zimny. W stosunku do normy był on chłodniejszy o dwa stopnie Celsjusza. Obecny też zaczął się falą chłodu, ale to jest w moim przekonaniu jeden z elementów globalnego ocieplenia - powiedział w programie WP Newsroom prof. Mirosław Miętus z IMGW-PIB. Ekspert wyjaśniał, dlaczego anomalie są akurat dowodem na ocieplanie klimatu. - Zmienia się cyrkulacja atmosferyczna na północnej półkuli. Spowodowane jest to tym, że coraz cieplejszy ocean, transportuje coraz większe ilości ciepła w wysokie szerokości geograficzne – np. do Arktyki. W miesiącach, które zawsze uważane były za chłodne, ten transport ciepła na północ jest na tyle duży, że fala chłodu spływająca do nas zwykle z północnego zachodu, czy północnego wschodu, jest słaba i zostaje przesunięta na późniejszy okres – tłumaczył prof. Miętus.

Grupa turystów na łodzi była świadkiem niezwykłej sceny. Obserwując lodowiec Perito Moreno w argentyńskim regionie Patagonii zauważyli, jak ogromny kawałek lodu oderwał się od prawie 60-metrowego klifu, a następnie wynurzył się ponownie spod wody. Proces nazywany jest jako cielenie. Nagranie pojawiło się w internecie 4 marca, jednak zarejestrowana sytuacja miała miejsce pod koniec lutego. Według badania opublikowanego w 2021 r., lodowce znikają coraz szybciej, tracąc rocznie o 31 proc. więcej śniegu i lodu niż 15 lat temu. Naukowcy potwierdzają, że topnieją nawet te, które kiedyś były stabilne. Równomierne zmniejszanie się powierzchni lodowców na świecie związane jest z podwyższonymi temperaturami z powodu ocieplenia klimatu.

Tajemnicze schorzenie dziesiątkuje populację milionów rozgwiazd, zamieniając je w galaretowatą breję. Naukowcy desperacko próbują pomóc tym morskim drapieżnikom. Dochodzi do rozpadu tkanek i fragmentacji ciał. Choroba pojawiła się w 2013 r., uderzając w co najmniej 20 gatunków rozgwiazd od Zatoki Kalifornijskiej w Meksyku, po Zatokę Alaska. Podobne przypadki odnotowano także w wodach odległej zatoki Port Phillip w Australii, w trakcie ekstremalnej fali upałów. Naukowcy z Oregon State University zbadali 200 purpurowych rozgwiazd Pisaster ochraceus, znanych jako rozgwiazdy ochry. Obserwowano razem zdrowe i chore osobniki, szukając genetycznych predyspozycji do odporności u niektórych z tych drapieżników. Naukowcy ustalili, że zdrowe osobniki minimalnie różnią się genetycznie od tych chorujących. Niezbędne są jednak dalsze analizy. W 2021 r. badacze zasugerowali, że tajemnicza choroba jest wynikiem interakcji pomiędzy środowiskiem morskim rozgwiazd a mikrobami. Analizy wykazały, że zakwity mikrobów (np. fitoplanktonu), wywołane przez ocieplające się wody, uszczuplają zasoby tlenu, a to przyspiesza śmierć i rozkład rozgwiazd. Ich ciała zapewniają wtedy składniki odżywcze dla mikrobów i koło się zamyka. - Niezależnie od tego, jasne jest, że choroba nasila się wraz ze wzrostem temperatur. Poważne redukcje populacji wystąpiły w cieplejszych regionach południowych – podkreśla Andrea Burton, biolog morska, współautorka badań. W tej chwili jedną pewną rzeczą jest konieczność zahamowania zmian klimatycznych. Mimo długoterminowej perspektywy, dla części gatunków może być już za późno. Niektóre drapieżne rozgwiazdy są kluczowe dla właściwego utrzymania ekosystemu i bioróżnorodności. Wyniki dotychczasowych badań opublikowano w czasopiśmie "Molecular Ecology".

Wyłączone kuchenki gazowe dużo bardziej przyczyniają się do globalnego ocieplenia, niż sądzono. Wszystko z powodu małego, ale ciągłego wycieku metanu – nawet, gdy pozostają wyłączone w kuchni. Do takich wniosków doszli naukowcy z Uniwersytetu Stanforda i PSE Healthy Energy - instytutu badawczego w Oakland. Okazuje się, że nieużywane kuchenki gazowe w USA wprowadzają do powietrza ok. 2,6 mln ton metanu rocznie. Ten ulatniający się bezbarwny i bezwonny gaz ma wpływ na klimat porównywalny z emisją dwutlenku węgla z ok. 500 tys. samochodów napędzanych benzyną. Naukowcy zbadali 53 kuchnie w domach w Kalifornii. Wiele z budynków było wynajmowanych, a kuchenki używano z różną częstotliwością. Pomieszczenia zostały uszczelnione, a w środku mierzono emisję w momencie pracy kuchenek i przy ich wyłączeniu. Badaczy zaskoczyło, że aż 3/4 metanu wydostało się do pomieszczenia, kiedy kuchenki były wyłączone. Wyciek metanu z kuchenek nie jest bezpośrednio groźny dla zdrowia ludzkiego, ale silnie zanieczyszcza atmosferę i wpływa na zmiany klimatyczne. W trakcie przeprowadzania testów naukowcy wykryli też zupełnie co innego - wysokie poziomy NOx – toksycznej mieszaniny tlenków azotu o niezdefiniowanym składzie. Stężenie przekraczało zewnętrzne standardy jakości powietrza, a badanie dotyczyło wnętrza domu. Naukowcy zwrócili więc uwagę na konieczność posiadania sprawnej wentylacji w pomieszczeniach i używanie okapu. - Zanim rozpoczęliśmy te badania, nigdy nie używałem okapu kuchennego. Teraz robię to za każdym razem gotując. Myślę teraz o tym o wiele częściej, niż wcześniej. Namawiam moje dzieci i przyjaciół – podkreślił Rob Jackson, klimatolog i współautor badania z Uniwersytetu Stanforda - To nie jest tak, że nagle poprosimy ludzi, żeby zrezygnowali z gotowania. Pytamy, informujemy i sugerujemy, że dla ich dobra i dla dobra planety powinniśmy po prostu zacząć gotować w domu w inny sposób – dodał ekspert.

Na początku listopada w Glasgow zaplanowany jest 26. szczyt klimatyczny ONZ. - To jest kolejna ostatnia szansa, bo takich spotkań i apeli było kilka w ostatnich latach. Ten musi być słyszany jeszcze bardziej, bo nasilenie zjawisk ekstremalnych jest diametralnie większe, niż jeszcze miało to miejsce kilka lat temu - przekazał w programie "Newsroom" WP prof. Mariusz Figurski, dyrektor Centrum Modelowania Meteorologicznego IMGW. - Jeżeli nie zrobimy niczego, nie będzie jakiegoś działania, które będzie globalne i będziemy dalej prowadzić emisję dwutlenku węgla w atmosferę, to nic to nie da. To musi być spontaniczne, globalne działanie. To musi być działanie, które będzie skorelowane, a nie przyczynkowe z jakiegoś obszaru. Jeśli Europa będzie zielona, a reszta świata zanieczyszczona, to Europa też będzie zanieczyszczona. Taka będzie prawda - ocenił prof. Figurski.