odkrycie(strona 6/28)

Skarb z IV wieku odnaleziony na dnie Morza Śródziemnego. W pobliżu Sardynii nurek amator eksplorował dno, aż nagle natknął się na metalowe przedmioty, lekko wystające z piasku. Po zbliżeniu się do nich wiedział, że jego znalezisko może mieć wielką wartość, dlatego powiadomił o wszystkim płetwonurków ze specjalnej komórki do spraw nadzoru nad zabytkami archeologii, a na miejsce przypłynęli też karabinierzy z oddziału ochrony dziedzictwa kultury. Zespół płetwonurków wydobył z piasku ogromne ilości monet z brązu z pierwszych stuleci Cesarstwa Rzymskiego i amfory pochodzące z Afryki. Włoskie Ministerstwo Kultury udostępniło nagranie z akcji wydobywania niezwykłego skarbu. Widać na nim dobrze zachowane monety pokryte piaskiem, a także trzech mężczyzn uczestniczących w akcji poszukiwawczej. Każda znaleziona moneta automatycznie lądowała do specjalnego pudła. Ministerstwo Kultury przyznało, że odnaleziony skarb z dna obok o brzegów Arzacheny w prowincji Sassari jest jednym z najważniejszych znalezisk numizmatycznych w historii kraju, a monety wykonane z brązu wybito w okresie między 324 a 340 rokiem.

Mieszkańcy osiedla Biała Wyżna w Grybowie w Małopolsce są zaskoczeni odkryciem na budowie w pobliżu ich domów. Policja udostępniła zdjęcia z miejsca zdarzenia, na których widać, jak operator koparki z ziemi wykopał kilka niewybuchów, pochodzących najprawdopodobniej z okresu II wojny światowej. Okazało się, że pod ziemia leżało aż 10 granatów moździerzowych produkcji niemieckiej. Dla zapewnienia maksymalnego bezpieczeństwa i właściwego usunięcia niewybuchów, saperzy z 16. Batalionu Powietrznodesantowego z Krakowa zostali poinformowani o znalezisku i skierowani na miejsce. Do czasu ich przybycia, teren nadzorowali i zabezpieczali policjanci z Grybowa. "27 października br. kilkanaście minut po godzinie 9 grybowscy policjanci otrzymali zgłoszenie, że podczas wykonywania prac ziemnych na osiedlu Biała Wyżna w Grybowie znaleziono 10 niewybuchów, pochodzących najprawdopodobniej z okresu II wojny światowej. Na miejsce skierowano pirotechnika z Nieetatowej Grupy Rozpoznania Minersko-Pirotechnicznego Komendy Miejskiej Policji w Nowym Sączu, który ustalił, że niewybuchy to granaty moździerzowe produkcji niemieckiej. O znalezisku powiadomiono saperów z 16. Batalionu Powietrznodesantowego z Krakowa, a do czasu ich przyjazdu teren zabezpieczali policjanci z Grybowa" - przekazała policja w oświadczeniu. Dzięki szybkiej i profesjonalnej reakcji służb mundurowych, potencjalne zagrożenie zostało opanowane, a mieszkańcy osiedla mogą być spokojni o swoje bezpieczeństwo. Policja apeluje, by w razie odkrycia niewybuchów, nie dotykać ich tylko jak najszybciej zgłosić sprawę do służb.

Tajemnicze znalezisko w trakcie prac budowlanych na terenie Chełma w woj. lubelskim. Przy ul. Lwowskiej w centrum miasta w miejscu poprzedniego dworca PKS prowadzone są roboty budowlane w związku wznoszeniem nowego budynku. Oprócz tego prowadzone są też badania archeologiczne i kilka dni temu doszło tam do szokującego odkrycia. Pod ziemią znaleziono groby, a w nich ludzkie szczątki i wraz z nimi zabytkowe artefakty, takie jak ozdoby z brązu czy naczynia z ceramiki. Lubelski Konserwator Zabytków udostępnił zdjęcia, na których można zobaczyć, jak wyglądają teraz prace przy ul. Lwowskiej. Ciała zakopano na niewielkiej głębokości, dlatego zdaniem lubelskich badaczy mają one związek z okresem międzywojennym, gdzie wówczas w tym miejscu była miejska targowica. Tajemnicą jednak pozostaje fakt, że archiwalia i źródła kartograficzne Chełma nie wspominają, aby na tym terenie istniały wcześniej miejsca pochówków. "W trakcie aktualnie prowadzonych badań archeologicznych odkryto dotychczas 19 grobów w większości in situ. Groby w większości były nowożytne, bez wyposażenia. W zasypiskach znaleziono zabytkową ceramikę z XIII-XVII/XVIII wieku oraz artefakty z XIX i XX wieku. Pochówki najprawdopodobniej były trumienne, co potwierdzają metalowe ćwieki, drewno niestety nie zachowało się. Wśród pochówków wystąpiły zarówno groby osób dorosłych, jak i dzieci. Jeden grób jest grobem żołnierza prawdopodobnie z okresu II wojny światowej. Przy szczątkach ułożonych twarzą do dołu, znaleziono klamerkę" - przekazał Lubelski Konserwator Zabytków w oświadczeniu.

Niewybuch z II wojny światowej znaleziony w centrum Grudziądza. W trakcie prac budowlanych operator koparki natknął się na tajemniczy obiekt. Po odkopaniu ziemi okazało się, że przy skrzyżowaniu ulic Al. 23. Stycznia i Sienkiewicza budowlańcy odkryli bombę lotniczą o wadze 50 kg. Natychmiast o wszystkim powiadomiono służby i na miejsce przybyła policja i patrol saperski. Zdjęcia z akcji udostępniła KMP w Grudziądzu. Na zdjęciach wyraźnie widać, co leżało pod ziemią. Zardzewiała bomba spoczywała pod grubą warstwą ziemi, obok starej powojennej ceglanej zabudowy. "Podczas prac budowlanych w centrum Grudziądza pracownicy wykopali pięćdziesięciokilogramową bombę lotniczą. Policjanci wspólnie z pozostałymi służbami zabezpieczyli teren do czasu usunięcia niewybuchu przez saperów. Zabezpieczono całą okolice do czasu przybycia saperów. Na czas wydobywania niewybuchu przez saperów z Chełmna cała okolica została wyłączona z ruchu kołowego i pieszego. Po godzinie 13.00 saperzy wydobyli ładunek, zabezpieczyli go i wywieźli w bezpieczne miejsce celem neutralizacji" - brzmi komunikat policji.

Niesamowity finał poszukiwań członków Stowarzyszenia im. Św. Korduli siekańców na Pomorzu. Muzeum Historii Ziemi Kamieńskiej udostępniło nagranie, na którym można zauważyć, że z ziemi jeden z badaczy wyciąga coś srebrnego. Jak wyjaśniło muzeum, był to fragmenty srebrnych arabskich dirhamów datowane na X wiek. Gdyby tego było mało, w miejscu wykopalisk odkryto kolejne części monet. Rzadki skarb został wykopany na terenie wioski Śniatowo (gmina Kamień Pomorski). Ciekawostką jest fakt, że srebrne dirhamy obowiązywały w krajach arabskich od VII w. do XI w. Tymczasem monety znalazły się na dzisiejszym terenie Polski. Według informacji przekazanych przez muzeum, mogą one być pozostałością po niemieckim pionierze antropologii naukowej. Rudolf Virchow na tym obszarze pod koniec XIX wieku prowadził specjalne badania archeologiczne. "W 1868 roku światowej sławy niemiecki patolog, pionier antropologii naukowej, etnologii i badań prehistorycznych Rudolf Virchow (1821-1902) prowadził badania archeologiczne w pobliżu miejsca odkrycia dirhamów, dokładnie na terenie wczesnośredniowiecznego grodziska (niem. Wallberg). Rudolf Virchow był współzałożycielem m.in. Berlińskiego Towarzystwa Antropologicznego" - wyjaśniono w oświadczeniu. Teraz fragmenty dirhamów trafią do laboratorium, gdzie pomorscy specjaliści poznają wszystkie tajemnice tak rzadkiego odkrycia.

Kolejne odkrycia w Janowie Podlaskim na Lubelszczyźnie. Na terenach w pobliżu kościoła pw. świętej Trójcy, które przygotowywane są pod budowę nowego budynku parafialnego, trwają badania archeologiczne. Jak poinformował Lubelski Konserwator Zabytków, tym razem zespół poszukiwaczy natrafił na 32 obiekty archeologiczne, w tym pozostałości po warsztatach rzemieślniczych związanych z wytwórczością garncarską. Odkryto również piece do wypału ceramiki i związane z nimi jamy odpadowe zawierające różnego rodzaju naczynia gliniane czy kafle piecowe. Co więcej, na szczególną uwagę zasługuje też tzw. manierka pielgrzymia, czy gliniane kafle herbowe, w tym zachowany w całości kafel piecowy z wizerunkiem herbu Prawdzic. Wykopaliska archeologiczne na tym obszarze dalej są kontynuowane. Każdy nowy dzień przynosi odkrycia kolejnych zabytków. Najnowsze znaleziska datowane są na XVI-XIX wiek. Do tego delegatura Biała Podlaska poinformowała, że w okolicy kościoła pw. świętej Trójcy łącznie pozyskano już od roku 70 tys. ruchomych zabytków masowych i ponad 150 zabytków wydzielonych, wraz z dawnymi monetami.

Kolejne ważne odkrycie w Shuanghe, najdłuższej jaskini Azji. Po długim czasie poszukiwań, grupie archeologów z Uniwersytetu Mountain Resources w Guizhou, udało się natrafić na szczątki przodków pandy wielkiej z późnego plejstocenu. Zdjęcia i nagrania z wnętrza jaskini udostępniła agencja Reutera. Widać na nich dobrze zachowane kości czy elementy czaszek z zębami. Badania w takich terenach wymagają specjalistycznych umiejętności, co można zauważyć na nagraniu, gdy archeolodzy poruszają się po stromych skałach, a momentami muszą przeciskać się przez wąskie szczeliny, uważając przy tym na przepaście. Jak wskazała szczegółowa analiza znalezionych szczątków, najstarszy z odkrytych osobników żył co najmniej 100 tys. lat temu. Naukowcy twierdzą, że nowo znalezione szczątki pandy wielkiej mogą dostarczyć kluczowych informacji do zrozumienia historii ewolucji genetycznej ich populacji i ewolucji wielkości w późnym plejstocenie.

Interesujące odkrycie w rzece na Podkarpaciu. Na terenie gminy Dukla od wiosny tego roku prowadzone są badania archeologiczne. Jak wyjaśnia lokalna administracja, celem badań jest m.in. określenie roli przełęczy górskich w kontaktach międzykulturowych w okresie pradziejów, wczesnego średniowiecza i w czasach historycznych na obszarach sąsiadujących z górą Cergową i Przełęczą Dukielską. Niespodziewanie w trakcie prac w jednym z potoków, dopływie rzeki Jasiołki natrafiono na naszyjnik wykonany z brązu. Gmina udostępniła zdjęcia tego znaleziska. Widać na nich, że zabytek ma okrągły kształt, wymiary ok. 16x16 cm i posiada obydwa końce sklepane i zwinięte w uszka. Zdaniem badaczy z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, naszyjnik wykonany został z pręta o przekroju czworobocznym. "Opisany naszyjnik jest pierwszym tego typu znaleziskiem z obszaru Beskidu Niskiego. Podobne zabytki są znane z terenu Polski zachodniej i północnej. Chronologia podobnych naszyjników zawiera się z w szerokich ramach czasowych, począwszy od wczesnej epoki brązu (koniec III tys. p.n.e.) po wczesną epokę żelaza (około VIII-IV w. p.n.e.). W naszym przypadku należy łączyć najpewniej z okresem wczesnego żelaza" - przekazała gmina Dukla.

Gdyby nie prace budowlane, do tego odkrycia, by nie doszło. Na terenie wsi Józefów-Pociecha na Lubelszczyźnie w trakcie budowy natknięto się na pozostałości po wczesnosłowiańskiej osadzie. Najnowsze zdjęcia wykopalisk udostępnił Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków. Pierwszym sygnałem sugerującym, że w miejscu tym mogą znajdować się obiekty archeologiczne był spory poziom czarnej gleby, świadczący o używaniu w tym miejscu ognia. Z tego powodu zlecono badania pod kierownictwem Michała Kubera z Pracowni Archeologicznej "Archelius" z Lubartowa. Badania wykazały, że w tym miejscu znaleziono częściowo zagłębioną w ziemi chatę, w której sąsiedztwie znajdowało się palenisko. Co ciekawe, przy palenisku wykopano również liczne kawałki glinianych naczyń, a także bryły czy polepy, które mogły być częściami garnków. Zdaniem ekspertów z Lubartowa wstępnie ustalony czas istnienia osady w tym regionie to VIII-X wiek. "Największy z odkrytych obiektów, manifestował się jako owalne zaciemnienie odróżniające się na powierzchni odhumusowanego gruntu. Miał on wymiary około 4x2 m i głębokość 0,35 m. Takie właśnie cechy (wymiary, kształt) wskazują, że w miejscu tym znajdowała się niewielka chata. Kolejny z obiektów, interpretowany przez autora badań jako duże palenisko, miał nieregularny kształt i rozmiary powyżej 2 m. W jego wypełnisku odnaleziono liczne kawałki glinianych naczyń" - przekazał Lubelski Konserwator Zabytków.

Szczątki z jednego z najważniejszych konfliktów morskich II wojny światowej zostały ujawnione dzięki nowemu badaniu dna oceanicznego statków zatopionych w bitwie o Midway. Na niesamowitych nagraniach z Oceanu Spokojnego widać szczątki japońskich okrętów, zachowane w niezwykłym stanie po ponad 80 latach. Obrazy zostały uchwycone podczas pięciodniowych badań przeprowadzonych przez zespół ekspertów z Japonii i USA w pobliżu wyspy Midway od 18 września. Na głębokości ponad 5100 metrów po raz pierwszy zobaczyć można cesarski lotniskowiec Akagi z nienaruszonym uzbrojeniem. Lotniskowiec został zatopiony podczas bitwy o Midway przez amerykańskie samoloty torpedowe. Całe badania podwodne trwały 43 godziny, podczas których naukowcy opłynęli historyczne wraki. – Wiele dział przeciwlotniczych było nadal skierowanych w górę, dostarczając wskazówek na temat ostatnich chwil na tych kultowych statkach – przekazał dr Daniel Wagner, główny naukowiec Ocean Exploration Trust. Na nagraniach opublikowanych przez agencję Reutera widoczne są również amerykański lotniskowiec USS Yorktown, zatopiony przez japoński okręt podwodny, oraz japoński lotniskowiec Kaga. Bitwa o Midway miała miejsce zaledwie sześć miesięcy po japońskim ataku na Pearl Harbor. Według historyków bitwa między japońskimi i amerykańskimi okrętami wojennymi na Oceanie Spokojnym w 1942 r. była punktem zwrotnym w wojnie.

Wnętrze tajemniczej kuli pełne skarbów z przeszłości. Dokładnie dwa lata trwają już badania i prace remontowo-konserwatorskie przy wieży kościoła pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika we Wschowie. Niespodziewanie w iglicy wieży kościoła natknięto się na złotą kulę, która okazała się skrywać bogactwo z innych wieków. Wnętrze kuli ukrywało metalową szkatułę. Na jej wieku i spodzie wyryto daty 1726, 1786 i 1884, co może wskazywać, ze była przekazywana z pokolenia na pokolenie. Dołączona do niej była jeszcze mniejsza szkatułka, co tylko bardziej wzmocniło tajemnicę skarbu. W mniejszej szkatule odnaleziono monety pochodzące z XVIII i XIX wieku, stanowiące cenny zapis historii i kultury tamtego okresu. Większa szkatuła była jednak prawdziwym klejnotem. Zawierała dokumenty datowane na XVIII i XIX wiek, z najstarszym pochodzącym z roku 1726. Wewnątrz szkatuły odnaleziono także relikwie. Wszystkie znaleziska można obejrzeć na zdjęciach udostępnionym, dzięki Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Co ciekawe, kula i większa szkatuła zostały przestrzelone, a towarzyszący im pocisk uszkodził część dokumentów. Zdaniem badaczy, to najprawdopodobniej świadectwo po II wojnie światowej.

Nowym nabytkiem pochwalić się może Muzeum Inkluzji w Bursztynie Uniwersytetu Gdańskiego. Do kolekcji dołączył niezwykle rzadki pustynny pajęczak zatopiony w bursztynie. To trzeci taki okaz na świecie, a drugi w zbiorach w Gdańsku. Unikatowy pajęczak to gatunek rzędu Solifugae (solfugi), współcześnie żyjący na terenach pustynnych. W języku angielskim nazywany przez to "camel spider", a Polsce solfugą lub solpugą. - Skamieniałości solfug zachowane w bursztynie bałtyckim są niezwykle rzadkie - nawet inkluzji jaszczurek czy skorpionów jest więcej, dlatego tym bardziej cieszy nas, że okaz ten trafił do naszej kolekcji – przekazała RMF FM dr Elżbieta Sontag z Pracowni Entomologii Ewolucyjnej i Muzeum Inkluzji w Bursztynie. Jak dodała, stan pajęczaka pozwolił na opisanie zupełnie nowego gatunku. Podkreśla również, że solfugi, żyjące na stepowych terenach, nie kojarzą się z wilgotnym, żywiczym lasem. – Miały one niewielką szansę wpaść do żywicznej pułapki i to tłumaczy ich unikatowość – wyjaśnia dr Sontag. Ze względu na swoją wyjątkowość, eksponat przechowywany jest w szafie pancernej. Placówka dba w ten sposób, aby bursztyn był dostępnych dla kolejnych pokoleń naukowców do badań.

Tajemnicze znalezisko na terenie Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni. W trakcie prac ziemnych operator koparki zauważył w ziemi ludzkie kości. Po szczegółowym zbadaniu miejsca odkrycia odnaleziono jeszcze hełm wojskowy, a także dwie czaszki i trzy kości prawej nogi. Oprócz tego natrafiono też na fragment niemieckiej skrzynki amunicyjnej z 1942 r. Muzeum w Gdyni udostępniło zdjęcia z efektów prac wykopaliskowych i okazało się, że znaleziony hełm pochodzi z kampanii wrześniowej. Co prawda jest pęknięty, dlatego zdaniem gdyńskich badaczy nosi on ślady uszkodzenia od odłamków. - Hełm jest pęknięty i nosi ślady uszkodzenia od odłamków. To polski hełm wzór 31 w wersji dla obrony przeciwlotniczej, bo jest pomalowany na szaro. Wyjaśni się to po przeprowadzeniu konserwacji, ale obstawiam, że został wyprodukowany w Hucie Ludwików. Niewykluczone, że zostanie on dołączony do naszej ekspozycji poświęconej obronie Wybrzeża w 1939 – informuje dla portalu Zawsze Pomorze, Piotr Czerepak pracownik MMW w Gdyni. Jak twierdzą władze muzeum, na tym terenie nie dochodziło do walk w trakcie II wojny światowej. Z tego powodu powstała teoria, że ludzkie szczątki i hełm zostały przywiezione przez jedną z ciężarówek, gdy w tym miejscu przed powstaniem MMW, marynarze nawozili ziemię z różnych miejsc w Gdyni na polecenie admirała Marynarki Wojennej Ludwika Janczyszyna. Akcja nawożenia ziemi miała miejsce w 1969 roku. Przywieziono wtedy około 150 ciężarówek, głównie z Oksywia.

Wystarczyło za namową lekarza wstać z kanapy i pospacerować, by dokonać historycznego dla Norwegii odkrycia. 52-letni Erlend Bore kupił wykrywacz metali w ramach nowego hobby i nie przypuszczał, że tak szybko znajdzie coś pod ziemią. Niespodziewanie jego urządzenie zaczęło szaleć, gdy eksplorował polanę w miejscowości Rennesøy w południowo-zachodniej Norwegii. Pod ziemią leżał prawdziwy złoty skarb, o którym Bore natychmiast powiadomił odpowiednie służby. Początkowo mężczyzna myślał, że natknął się na zawinięte w złotka czekoladowe monety. Tymczasem odkrytą przez niego złotą biżuterię sprzed 1,5 tys. lat okrzyknięto "norweskim skarbem stulecia". Bezcenne znalezisko składa się z dziewięciu złotych wisiorków przypominających monety z nieznanymi dotąd symbolami koni, a także dziesięciu złotych koralików i trzech złotych pierścionków. - Dziewięć przylistków i złote koraliki tworzą bardzo ostentacyjną biżuterię na szyję. Biżuteria została wykonana przez wykwalifikowanych złotników i była noszona przez najpotężniejszych członków ówczesnego społeczeństwa. Bardzo rzadko można znaleźć tak wiele przylistków razem. Podobnych znalezisk nie dokonano w Norwegii od XIX wieku. Jest to również bardzo nietypowe znalezisko w kontekście skandynawskim - przekazał profesor Håkon Reiersen z Muzeum Archeologicznego przy Uniwersytecie w Stavanger. Złote monety z wczesnego średniowiecza zawierają symbole poświęcone Odynowi znanemu z mitologii nordyckiej. Jak podali przedstawiciele Uniwersytetu w Stavanger, którzy opublikowali zdjęcia z odkrycia, każde znalezisko sprzed 1537 roku jest automatycznie własnością państwa i zgodnie z prawem musi zostać niezwłocznie przekazane.

Nowy i nieznany wcześniej nauce okaz poruszył morskich badaczy. W głębinach wód Zatoki Alaska zespół nurków natrafił na "złote jajo", a nagranie z tego zdarzenia udostępniła właśnie agencja AP. Widać na nim, że pośród meduz i skał jest też coś, co wyróżnia się swoim intensywnym kolorem. Świecące złoto od razu przykuwa uwagę ludzkiego oka, a po zbliżeniu można zauważyć dziurę, w której niewykluczone, że roi się od nieznanych dotąd organizmów. "Podczas korzystania ze zdalnie sterowanych pojazdów do nurkowania na małej górze podwodnej, personel misji na pokładzie statku NOAA Okeanos Explorer natknął się na coś, co jeden z kamerzystów pomagających w dokumentowaniu nurkowania określił jako żółty kapelusz. Od tego czasu okaz ten został nazwany przez media złotą kulą, a nawet złotym jajem" - poinformowała AP. Z początku hipotezy naukowców biorących udział w misji Okeanos Explorer amerykańskiej Krajowej Administracji ds. Oceanu i Atmosfery (NOAA) wahały się od od martwej gąbki, przez nieznany gatunek koralowca, po porzuconą przez inne zwierzę osłonkę jaja. Zagadka tajemniczego odkrycia zostanie wkrótce rozwiązana w laboratorium i wówczas okaże się, czy "złote jajo" jest związane z nowym gatunkiem czy też reprezentuje nieznany wcześniej etap życia znanego nam już organizmu.

Tajemnicze odkrycie w sercu Limy. Peruwiański zespół archeologów natknął się na grobowiec liczący ponad tysiąc lat. Wszystko miało miejsce na szczycie starożytnej piramidy znajdującej się w centrum archeologicznym "Pucllana". Agencja Reutera udostępniła nagrania, które opublikowało Ministerstwo Kultury Peru. Widać na nich dobrze zachowaną mumię z czarnymi włosami i częścią uzębienia. Co więcej, znaleziono tam też dziesiątki starożytnych artefaktów i ceramiki. Według badaczy z Peru ułożenie mumii, a także położona obok niej figurka wskazują, że grobowiec jest częścią legendarnej kultury Ychsma, która rozwijała się od 1000 r. n.e.

Niebezpieczne znalezisko w woj. Lubuskim. Na terenie Międzyrzecza w okolicach rzeki Obra natknięto się na dobrze zachowaną broń. Policjanci otrzymali zgłoszenie, że coś dziwnego znajduje się pod wodą, stąd zadecydowano o wysłaniu grupy nurków na miejsce i rozpoczęto poszukiwania. Lubuscy funkcjonariusze udostępnili zdjęcia z tej akcji, a odnaleziony arsenał datuje się na okres II wojny światowej. "Dzięki zaangażowaniu funkcjonariuszy, udało się zabezpieczyć broń z okresu II wojny światowej, w tym części karabinów, oraz rewolwer. Teraz policjanci przystąpią do szczegółowych badań i analizy znalezionej broni" - poinformowano w oświadczeniu. Co ciekawe, na tym terenie znajduje się tzw. międzyrzecki Rejon Umocniony, w którym roi się od artefaktów historycznych związanych z II wojną światową. "Warto podkreślić, że niewybuchy pozostawione na naszym terenie po II wojnie światowej stanowią realne niebezpieczeństwo. Pomimo upływu lat, niektóre z materiałów wybuchowych mogą wciąż być aktywne i stanowić zagrożenie" - dodała KWP w Gorzowie Wielkopolskim.