Wybory samorządowe 2024. Kto może głosować?

Zgodnie z decyzją premiera, pierwsza tura wyborów samorządowych odbędzie się w niedzielę 7 kwietnia 2024. Druga tura głosowania w miejscach, gdzie wynik wyborów nie rozstrzygnie pierwsze głosowanie, odbędzie się 21 kwietnia.

Możesz głosować, jeśli masz czynne prawo wyborcze, inaczej prawo wybierania. Zostało ono zdefiniowane w rozdziale 2 Kodeksu wyborczego. Artykuł 10 par. 1 punkt 3 i 4 stanowią, że w wyborach do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego głosować mogą:

• Wybory do rady gminy – obywatele polscy, obywatele Unii Europejskiej niebędący obywatelami polskimi oraz obywatele Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 18 lat oraz stale zamieszkują na obszarze tej samej gminy.
• Wybory do rady powiatu i sejmiku województwa – obywatele polscy, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 18 lat oraz stale zamieszkują na obszarze odpowiednio tego powiatu czy województwa.
• Wybory wójta w danej gminie – głosują osoby mające prawo wybierania do rady tej gminy (zamieszkujące na jej obszarze). 

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Kodeks wyborczy dokładnie określa, w jakiej sytuacji nie można oddawać ważnych głosów w wyborach samorządowych. Oczywiście do urn nie pójdą osoby niepełnoletnie. Jednocześnie na podstawie art. 10 par. 2 Kodeksu wyborczego nie mają prawa wybierania ci, których:

• pozbawiono praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu,
• pozbawiono praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu,
• ubezwłasnowolniono prawomocnym orzeczeniem sądu. 

Wybory samorządowe, zgodnie z polskim prawem, są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. By oddać głos, należy przyjść do lokalu wyborczego i pobrać kartę do głosowania. Karta wydawana jest osobom znajdującym się na liście uprawnionych. Można jeszcze przed wyborami sprawdzić przez stronę i aplikację mObywatel, czy nasze nazwisko znajduje się na takiej liście. W tym celu należy krok po kroku:

1. Wejść na stronę https://www.mobywatel.gov.pl/
2. Wybrać bezpieczny sposób logowania: Profil zaufany, e-dowód lub bankowość elektroniczna, albo Aplikację mObywatel (wystarczy zeskanować kod QR aplikacją mObywatel).
3. Po zalogowaniu wybrać opcję: Załatw sprawę online i Przejdź do innych usług.
4. W wyszukiwarce wpisać "Wybory" i w Usługach dla obywatela wybrać usługę online "Sprawdź swoje dane w Centralnym Rejestrze Wyborców". 
5. Przy wyborze "Sprawdź swoje dane online" możesz skontrolować czy posiadasz czynne prawo wyborcze, czyli czy masz prawo głosować w wyborach samorządowych. Na wyświetlonej karcie usługi dla obywatela sprawdzisz numer okręgu wyborczego, który wynika z miejsca zameldowania lub zamieszkania. Określa listę kandydatów, na których możesz głosować. Między innymi na liście tej znajduje się numer okręgu w wyborach do rady gminy czy do sejmiku województwa, a także:

• numer obwodu,
• siedziba obwodowej komisji wyborczej,
• adres siedziby obwodowej komisji wyborczej,
• dane osobowe i adresowe. 

Prawo do głosowania na kandydatów do rady danej gminy mają osoby zamieszkujące na jej terenie. Jeśli nie masz zameldowania stałego w tej gminie, w której chcesz głosować, możesz dopisać się w niej do rejestru wyborców. Jednak nie wszyscy mogą to zrobić. Takie prawo mają osoby, które:

• mieszkają na stałe w danej gminie, choć nie są w niej zameldowane na pobyt stały;
• przebywają tam na stałe, ale nigdzie nie zamieszkują – dotyczy osób w kryzysie bezdomności;
• mieszkają na stałe w gminie, ale pod innym adresem niż są zameldowane na pobyt stały;
• są obywatelami państwa członkowskiego Unii Europejskiej, a nie obywatelami polskimi i mieszkają na stałe w danej gminie. 

Wyborcy spełniający takie założenia, mogą dopisać się do spisu wyborców, by móc głosować w danej gminie. Muszą przy tym złożyć pisemny wniosek o wpis wraz z deklaracją z podanymi:

• danymi osobowymi – nazwiskiem i imieniem,
• numerem ewidencyjnym PESEL,
• obywatelstwem,
• adresem stałego zamieszkania.

Wniosek należy złożyć albo osobiście w urzędzie, za pośrednictwem poczty lub też przez rządową stronę mObywatel. Nie wiąże się to z poniesieniem jakichkolwiek kosztów i dotyczy wszystkich wyborów. Nie jest to wpis jednorazowy, ale będzie obowiązujący przez kolejne lata. 

By móc się dopisać do innego stałego obwodu głosowania, w aplikacji mObywatel lub na stronie internetowej mObywatel.gov.pl wybierz usługę online: Zmień obwód głosowania lub dopisz się do CRW.

Służy ona do zmiany stałego obwodu głosowania lub do dopisania się do CRW (Centralnego Rejestru Wyborców). System wymaga udzielenia odpowiedzi na kilka pytań. Pierwsze z nich dotyczy tego, co chcesz zrobić: zmienić stały obwód głosowania czy dopisać się do Centralnego Rejestru Wyborców. Wybierz pierwszą z odpowiedzi, jeśli chcesz zawsze głosować w gminie, w której mieszkasz, ale nie masz meldunku. Druga będzie właściwa, jeśli nie masz obywatelstwa polskiego, ale mieszkasz w Polsce, w danej gminie i jesteś obywatelem UE, Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.