Wybory samorządowe 2024. Ile czasu partie mają na usunięcie materiałów wyborczych?

W związku z prowadzoną kampanią przed datą wyborów – samorządowych, parlamentarnych, prezydenckich, czy do Parlamentu Europejskiego, w przestrzeni publicznej pojawiają się różnego rodzaju materiały wyborcze – plakaty, ulotki, bilbordy i inne. Jak szybko po zakończeniu wyborów partie muszą je usunąć i czy tylko do nich należy takie zadanie?

Nakłanianie możliwie jak największej liczby wyborców do oddania głosu na określonego kandydata czy partię określane jest mianem agitacji wyborczej. Obejmuje ona również przekonywanie do wzięcia udziału w wyborach. 

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

W ramach prowadzonej kampanii czy też agitowania wyborczego wykorzystywane są różnorodne materiały, jak plakaty, afisze, ulotki, bilbordy i inne. Określa je się wspólnym mianem materiału wyborczego, który zdefiniowany został w art. 109 paragraf 1 Kodeksu wyborczego.

Według tego przepisu materiałem wyborczym jest właściwie każdy pochodzący od komitetu wyborczego, upubliczniony i utrwalony przekaz informacji mający związek z zarządzonymi wyborami. Z materiałów tych wyborcy dowiadują się, jakie propozycje programowe mają kandydaci i ich partie albo jakie hasła wyborcze zostały przez nich wybrane do promocji w kampanii.

Elementem niezbędnym dla wszystkich materiałów wyborczych, bez względu na ich formę, jest to, że muszą zawsze zawierać wyraźne oznaczenie komitetu, z jakiego pochodzą. Podlegają ochronie prawnej, dlatego osoby, które je zakrywają lub zrywają, dopuszczają się wykroczenia zagrożonego karą, zgodnie z art. 67 paragraf 1 Kodeksu wykroczeń. Ustawodawca wskazał w nim, że kto umyślnie uszkadza lub usuwa ogłoszenie wystawione publicznie przez instytucję państwową, samorządową albo organizację społeczną bądź w inny sposób umyślnie uniemożliwia zaznajomienie się z takim ogłoszeniem, podlega karze aresztu lub karze grzywny w wysokości do 5 tys. zł.

Posiłkując się przepisami Kodeksu wyborczego, łatwo znaleźć informację, gdzie w przestrzeni publicznej komitety wyborcze mogą umieszczać swoje materiały w związku z prowadzeniem kampanii danego kandydata lub partii. Takie materiały mogą znaleźć się na:

• ścianach budynków,
• przystankach komunikacji publicznej,
• tablicach i słupach ogłoszeniowych,
• ogrodzeniach,
• latarniach,
• urządzeniach energetycznych, telekomunikacyjnych i innych.

Komitet wyborczy nie może zupełnie dowolnie umieszczać materiałów wyborczych w takich miejscach. Najpierw powinien uzyskać na to zgodę właściciela lub zarządcy nieruchomości, obiektu lub urządzenia. Jeśli taki podmiot nie wyda zgody, to umieszczenie w miejscu publicznym nieprzeznaczonym do tego materiałów wyborczych i wystawianie ich na widok publiczny podlegać będzie karze ograniczenia wolności albo grzywny. Grzywna wynosi do 5000 zł. 

Komitety wyborcze mogą posługiwać się własnymi urządzeniami wyborczymi w celu prowadzenia zadań z zakresu kampanii. Wszelkie materiały wyborcze muszą być umieszczone tak, by możliwe było ich późniejsze usunięcie bez powodowania szkód.

Po zakończeniu wyborów i ogłoszeniu wyników przez Państwową Komisję Wyborczą na ulicach polskich miast pozostają setki plakatów i ulotek. Ten chaos wyborczy musi zostać posprzątany, i to w możliwie krótkim czasie. Kodeks wyborczy stanowi, że wszelkie plakaty i hasła wyborcze oraz urządzenia ogłoszeniowe wykorzystywane przy kampanii do prowadzenia agitacji muszą być usunięte. Obowiązek ten spoczywa na pełnomocnikach wyborczych. Mają na to 30 dni liczone od dnia wyborów. 

Istnieją wyjątki od tej reguły, ponieważ nie trzeba usuwać plakatów i haseł wyborczych czy urządzeń ogłoszeniowych, jeśli zostały one ustawione w celu prowadzenia agitacji wyborczej w obrębie nieruchomości, obiektów lub urządzeń, które nie są własnością:

• Skarbu Państwa,
• państwowych osób prawnych,
• jednostek samorządu terytorialnego, ich związków lub stowarzyszeń,
• komunalnych osób prawnych oraz spółek, w których większość akcji lub udziałów ma Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego lub ich związki,
• fundacji utworzonych przez organy władzy publicznej. 

Można je pozostawić, nawet po upływie 30 dni od dnia wyborów, o ile wyrazi na to zgodę właściciel obiektu, gdzie się znajdują.

W gestii wójta leży podejmowanie ewentualnych decyzji o usunięciu plakatów i haseł wyborczych oraz urządzeń ogłoszeniowych, które nie zostały usunięte przez obowiązanych do tego pełnomocników w terminie 30 dni, a kosztem usunięcia obarcza się wówczas zobowiązanych. Policja lub straż gminna to służby, które mają obowiązek usuwać plakaty i hasła wyborcze, których sposób umieszczenia może zagrażać życiu lub zdrowiu ludzi albo bezpieczeństwu mienia bądź bezpieczeństwu w ruchu drogowym. Takie zadania wykonują na koszt komitetów wyborczych, od których takie materiały pochodzą.