badania(strona 3/29)

To niepokojące odkrycie. Niedawno naukowcy wykryli mikroplastik w ludzkiej krwi, teraz inni badacze poszli o krok dalej. Zespół naukowców z angielskiego University of Hull i Hull York Medical School znalazł mikroplastik w najgłębszej części płuc. Te maleńkie kawałki plastiku o średnicy mniejszej niż 5 mm zostały już wcześniej znalezione w próbkach w trakcie sekcji zwłok. Nigdy jednak nie potwierdzono ich obecności w płucach żywego człowieka. To dowód na to, że groźne cząsteczki wdychamy z powietrzem. Do tej pory uważano, że jest to niemożliwe ze względu na wąskie drogi oddechowe. Badanie wykazało jednak 39 mikroplastików w 11 z 13 badanych próbek tkanki płucnej. Wśród nich wyszczególniono 12 rodzajów, powszechnie spotykanych w opakowaniach, butelkach czy odzieży. Zespół badawczy twierdzi, że odkrycie pomoże ukierunkować przyszłe badania nad wpływem, jaki mikrodrobiny plastiku mogą mieć na zdrowie układu oddechowego. - Dane te stanowią ważny postęp w dziedzinie zanieczyszczenia powietrza, mikrodrobin plastiku i zdrowia ludzkiego – zaznaczyła Laura Sadofsky, główna autorka artykułu opublikowanego w "Science of the Total Environment".

To przełomowe odkrycie amerykańskich naukowców. Badacze z Uniwersytetu Pensylwanii odkryli nowy typ komórek znajdujących się głęboko w ludzkich płucach. Mogą one odgrywać kluczową rolę w leczeniu chorób płuc. Po przeanalizowaniu ludzkiej tkanki płuc w celu identyfikacji nowych komórek odkryto nieznane dotąd komórki wydzielnicze dróg oddechowych, zwane RASC. Znajdują się one w kanałach zwanych oskrzelikami, które są zakończone malutkimi pęcherzykami powietrza wymieniającymi tlen na dwutlenek węgla. Dzięki nim możliwa jest regeneracja innych komórek, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania pęcherzyków płucnych. Odkrycie to w przyszłości może pomóc w walce z przewlekłą obturacyjną choroba płuc (POChP), według Światowej Organizacji Zdrowia trzecią co do częstości przyczyną zgonów na świecie. Naukowcy podkreślają, że odkrycie to szansa na przyspieszenie rozwoju nowych terapii.

To przełom w badaniach genetycznych. W czwartek, 31 marca, grupa ponad 100 naukowców z konsorcjum T2T poinformowała o przełomowym dokonaniu z dziedziny genetyki człowieka. Po raz pierwszy od ponad 20 lat przedstawiono całkowitą, uzupełnioną sekwencję ludzkiego genomu. Jest to wydarzenie przełomowe, ponieważ znana dotychczas wersja pozwalała na odczytanie tylko 92 proc. ludzkiego genomu. Dzięki rozwijającej się technologii naukowcy zdołali odkryć pozostałe 8 proc., jednocześnie uzupełniając braki i drobne błędy powstałe podczas poprzednich badań. Odkrycie to może doprowadzić do rewolucji w naszej wiedzy o człowieku. Pozwoli lepiej zrozumieć wpływ genów na rozwój chorób oraz sposób działania ludzkich chromosomów. - W przyszłości, kiedy odczytamy sekwencję czyjegoś genomu, będziemy w stanie określić wszystkie warianty obecne w jego DNA i wykorzystać tę informację w pomocy medycznej - mówił dr Adam Phillippy współprzewodniczący konsorcjum. - Dokończenie badań sekwencji genomu człowieka jest jak założenie nowych okularów. Teraz, kiedy wszystko możemy widzieć wyraźnie, jesteśmy o krok bliżej zrozumienia, co to wszystko znaczy - dodał.

To może być przełom po 20 latach udręki. Naukowcy z University of Texas w Austin odkryli naturalnie występujący patogen podobny do grzyba, który może zostać wykorzystany do zatrzymania rozprzestrzeniającej się plagi Mrówek Rasberry'ego w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych. Ten inwazyjny gatunek, nazywany przez Amerykanów “szalonymi mrówkami”, już od dwóch dekad pojawia się w kolejnych częściach Teksasu, zabijając miejscowe owady i jaszczurki, odpędzając ptaki, a nawet oślepiając małe króliki, poprzez wypluwanie kwasu w ich oczy. - To rodzaj horroru – powiedział ekolog i główny autor badania Edward LeBrun, który opisał apokaliptyczne rzeki mrówek “płynące” po drzewach w miejscu inwazji w parku stanowym Estero Llano Grande. Groźne mrówki nie tylko niszczą ekosystem, ale i szukają instalacji elektrycznych, w których mogłyby się zagnieździć, powodując zwarcia i zniszczenia. Próby usunięcia ich pestycydami są bardzo toksyczne i służą jedynie spowolnieniu ich rozprzestrzeniania się, co prowadzi do stosów martwych owadów, które muszą zostać usunięte. Na szczęście wykryto naturalny patogen, który ma szansę na pokonanie inwazji “szalonych mrówek”. LeBrun razem ze swoim współpracownikiem Robem Plowesem zauważyli, że niektóre owady mają niezwykle duże odwłoki spuchnięte od tłuszczu. Okazało się, że wewnątrz znajdowały się zarodniki nieznanych dotąd grzybów, które atakowały gatunki inwazyjne, ograniczając ich zdolność do niszczenia lokalnych ekosystemów. Zespół będzie teraz kontynuował testowanie zabójczego grzyba we wrażliwych siedliskach w Teksasie. To wszystko, by chronić rodzime zagrożone gatunki.

Holenderscy naukowcy wykryli mikroplastiki w ludzkiej krwi. W 77,2 proc. próbek pobranych od zdrowych, dorosłych dawców obecne były drobiny mikroplastiku. Naukowcy wciąż próbują określić skutki spożycia tych maleńkich cząstek. Mikroplastik to małe kawałki plastiku o średnicy mniejszej niż 5 mm. Wcześniejsze badania wykryły ich obecność m.in. w mózgu, jelitach, czy łożysku nienarodzonych dzieci, ale nigdy wcześniej w próbkach krwi. - To odkrycie jest niezwykle niepokojące. Już jemy, pijemy i oddychamy plastikiem. Znajduje się w najgłębszym rowie morskim i na szczycie Mount Everest. A jednak produkcja plastiku ma się podwoić do 2040 roku – powiedział dyrektor naczelny Common Seas, Jo Royle. Szacuje się, że od lat pięćdziesiątych ponad 70 mln ton mikrodrobin plastiku zostało wyrzuconychdo oceanów w wyniku przemysłowych procesów produkcyjnych. Z badania wynika, że 50 procent próbek krwi zawierało politereftalan etylenu (PET), który wykorzystywany jest najczęściej do pakowania żywności i napojów. Odpowiedzialny za badania krwi, Profesor Dick Vethaak z Vrije Universiteit Amsterdam w Holandii, powiedział, że osoby, które martwią się o swoje zdrowie, mogą częściej otwierać okna w pomieszczeniach, ponieważ stężenie mikroplastiku jest zwykle wyższe wewnątrz budynków, a także ograniczać kontakt żywności, którą spożywamy z plastikiem. Według raportu WWF, z 2019 roku, wszyscy nieumyślnie spożywamy tyle plastiku, by co sześć miesięcy napełnić miskę o pojemności 125 gramów. Przy takim tempie konsumpcji moglibyśmy zjeść 2,5 kg mikroplastiku w ciągu dekady, czyli mniej więcej tyle samo, co standardowa boja ratunkowa.

Naukowcy z Instytutu Nauk Polarnych na Uniwersytecie Ca' Foscari w Wenecji rozpoczęli projekt ''Ice Memory'' na ośnieżonych szczytach masywu Gran Sasso we włoskich Alpach. Przybyli, aby zbadać pozostałości lodowca Calderone na wysokości 2700 m n. p.m., za pomocą specjalistycznego georadaru i magnetometru, próbując ustalić, ile lodu jeszcze w nim pozostało. Oprócz tego chcą zebrać bezcenne próbki, które zostaną przechowane w magazynie antarktycznym znajdującym się we francusko-włoskiej stacji polarnej Concordia. Ostatnim celem badań będzie uzyskanie nowych informacji o wpływie ocieplenia klimatu na planetę oraz na sam badany lodowiec. - Znaczenie tego miejsca jest istotne przede wszystkim dlatego, że "Calderone" jest ostatnim lodowcem Gór Apenińskich, a co ważniejsze, ten lodowiec może nam opowiedzieć historię klimatu i środowiska Morza Śródziemnego. Takich informacji nie da się uzyskać, badając inne lodowce w Alpach – powiedział Jacopo Gabrieli, naukowiec z Instytutu Nauk Polarnych CNR. Naukowcy szukają teraz odpowiedniego miejsca na lodowcu, aby wykonać odwiert. Chodzi o warstwę lodu o grubości nie mniej niż 25 metrów. Planują zacząć wiercenie w kwietniu 2023 roku. Warstwy lodu, z których zbudowany jest lodowiec, mogą mieć nawet dziesiątki tysięcy lat i zawierają informacje o warunkach klimatycznych z przeszłości, np. o składzie atmosfery, zmianach temperatury i rodzajach występującej tam roślinności. Naukowcy jak sami podkreślają, muszą się spieszyć, gdyż ich zdaniem, jeśli temperatury będą nadal rosły w obecnym tempie, do 2100 r. znikną wszystkie lodowce znajdujące się na wysokości poniżej 3600 m n.p.m. Według ich analiz lodowiec Calderone może stopnieć znacznie wcześniej, bo do 2050 roku.

Był myśliwym-zbieraczem, żył 5 tys. lat temu i zginął w wyniku utonięcia w słonej wodzie – naukowcy rozwiązali zagadkę starożytnych kości, odkrytych w północnym Chile. Ujawniono, że to szczątki topielca. To były przełomowe badania. Eksperci z Uniwersytetu w Southampton w Anglii pierwszy raz wykorzystali nowoczesne narzędzia kryminalistyczne na starożytnych kościach, by ustalić przyczynę śmierci mężczyzny. Chodzi o szczątki rybaka z epoki neolitu, znalezione w masowym grobie na wybrzeżu. Eksperci potwierdzili, że przyczyną śmierci mężczyzny było utonięcie w płytkiej wodzie. W kościach zbadano obecność okrzemków – grupy jednokomórkowych glonów. Znalezienie ich sugeruje, że dana osoba utonęła. Przeprowadzono także szereg analiz mikroskopowych z pobranego szpiku kostnego. Umożliwiło to wyszukanie większej liczby mikroskopijnych cząstek. W trakcie tak dokładnych analiz udało się ujawnić skamieniałe glony, jaja pasożytów i osad z płycizny. Szczątki które przebadano należą do mężczyzny w wieku od 35 do 45 lat. Wiadomo, że był myśliwym-zbieraczem. Odkrycie otworzyło nowe możliwości oceny szczątków prehistorycznych przodków z wykorzystaniem nowoczesnych technik. Badania prowadzono na stanowisku archeologicznym Copaca 1, które znajduje się ok. 29 km od miasta Tocopilla. To tu znajduje się grób z trzema dobrze zachowanymi szkieletami z epoki kamienia. Wyniki badań opublikowano w czasopiśmie "Journal of Archaeological Science".

Polscy naukowcy z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi odkryli, że statyny w lekach na cholesterol wywołują efekty uboczne u zaledwie 9,1 proc. chorych. Badacze przeanalizowali dane 176 badań pod kątem nietolerancji statyn u 4,1 milionów osób. Uczestnicy mieli średnio 60 lat, a 40 proc. z nich stanowiły kobiety. Zespół pod przewodnictwem profesora Macieja Banacha udowodnił, że jedynie u niewielkiej liczby pacjentów może rozwinąć się "nietolerancja statyn". W trakcie badań zauważono również, że przyjmowanie większej dawki preparatu zwiększa ryzyko skutków ubocznych. Statyny ograniczają produkcję "złego cholesterolu", który może powodować zwężenie tętnic. Szczegółowe wyniki obserwacji zostały opublikowane w czasopiśmie "European Heart Journal".

To pierwsze takie badania na świecie. Ograniczenie boreliozy i innych chorób przenoszonych przez kleszcze wkrótce może stać się rzeczywistością. Zespół naukowców z Penn State, University of Nevada, Reno oraz University of Maryland przetestował sposób edycji genów na tych żywiących się krwią pajęczakach. Wykorzystano do tego metodę CRISPR/Cas, która pozwala na manipulację genomem danego organizmu. Metoda umożliwiła zmiany części DNA kleszcza tak, by nie był w stanie rozprzestrzeniać swoich chorób. Dzięki metodzie CRISPR/Cas naukowcy ostrzykiwali jaja kleszczy, usuwając "kłopotliwe" geny. Przy pierwszej próbie zadziałało to w jednym na siedem przypadków. Przetestowano także wstrzykiwanie enzymu, który odcina bakterie boreliozy ciężarnym samicom kleszczy, zakłócając DNA ich potomstwa. Ta metoda zadziałała w jednym na dziewięć przypadków. W Polsce co roku przybywa ok. 20 tys. zakażonych boreliozą. Do tego dochodzą inne choroby odkleszczowe. Na boreliozę nie ma szczepionki, a obecne metody leczenia nie zawsze są w pełni skuteczne. Problem pogłębia się przez zmiany klimatyczne, które pozwalają kleszczom na szybką inwazję nowych obszarów, narażając jeszcze więcej ludzi i zwierząt na zakażenia. Odkrycie pokazuje, że edytowanie genów może być w przyszłości wykorzystane do opracowania sposobów walki z chorobami. Wyniki badań opublikowano w czasopiśmie "iScience".

Niezwykłe odkrycie w parku przypałacowym w Zatorze w Małopolsce. W trakcie prac remontowych Zamku Książęcego, archeolodzy natrafili na fundamenty murów obronnych średniowiecznego zamku. Mury znajdowały się kilkadziesiąt metrów od istniejącej zabudowy pałacowej. Odkryta budowla prawdopodobnie pamięta czasy Księstwa Zatorskiego (XV-XVI wiek). Na ślady murów natknięto się w 2020 r. W ubiegłym roku zorganizowano konferencję poświęconą niezwykłemu odkryciu. Teraz władze miasta przedstawiły najnowszy artykuł o średniowiecznej budowli. Nadzór nad pracami w miejscu remontu obecnego zamku prowadzi dr Krzysztof Tunia z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN - Ośrodka Archeologii Gór i Wyżyn w Krakowie. Ekspert opublikował wyniki badań w roczniku "Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny". Odkrycie zaskoczyło archeologów, bo historia tego miejsca okazała się starsza, niż sądzono. Nikt nie spodziewał się śladów innego zamku - nie zachowały się żadne wzmianki lub inne źródła potwierdzające istnienie takiej budowli w Zatorze. Jak podkreślił ekspert Polskiej Akademii Nauk, w trakcie badań ustalono, że znajdował się tu średniowieczny zamek o kolistym murze obwodowym. Sam mur był z czasem przebudowywany. W trakcie prac archeolodzy natknęli się także na fragmenty ceramiki i monety. Dr Krzysztof Tunia podkreślił w swoim artykule, że prawdopodobnie pod koniec XVI w. lub w następnym stuleciu, zamek potraktowano jako kamieniołom dla nowej barokowej rezydencji, która po przebudowach widoczna jest do dzisiaj.

W centrum Krakowa pod fundamentami jednego z budynków dokonano zaskakującego odkrycia. W trakcie prac remontowych zabytkowego dworku Kossakówka archeolodzy natknęli się na pochówek szkieletowy sprzed setek lat. To szczątki prawdopodobnie kobiety w wieku 25-35 lat, która żyła na przełomie XVI i XVII wieku. O niezwykłym odkryciu 9 lutego poinformowało Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK, które jako właściciel obiektu remontuje Kossakówkę. Szkielet znajdował się na głębokości ok. 3,5 m. To nietypowe odkrycie, bo w tym rejonie nie było żadnego potwierdzonego cmentarzyska. - Ponieważ obiekt jest nowożytny, nie spodziewaliśmy się tutaj odkryć na taką skalę – podkreśla Szymon Pawlikowski, kierownik badań archeologicznych. Ekspert wraz z zespołem natrafił tu także na wiele cennych przedmiotów użytku codziennego. Wśród artefaktów są ceramika, monety, zdobione guziki, fragmenty fajki, przedmioty z metalu, szkła i kości. Pod koniec 2019 r. zabytkowy zespół dworsko-parkowy Kossakówka stał się własnością Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie. Kompleks wymaga generalnego remontu i adaptacji. MOCAK chce w nim stworzyć miejsce do prezentacji dokonań rodziny Kossaków.

Tajemnicze schorzenie dziesiątkuje populację milionów rozgwiazd, zamieniając je w galaretowatą breję. Naukowcy desperacko próbują pomóc tym morskim drapieżnikom. Dochodzi do rozpadu tkanek i fragmentacji ciał. Choroba pojawiła się w 2013 r., uderzając w co najmniej 20 gatunków rozgwiazd od Zatoki Kalifornijskiej w Meksyku, po Zatokę Alaska. Podobne przypadki odnotowano także w wodach odległej zatoki Port Phillip w Australii, w trakcie ekstremalnej fali upałów. Naukowcy z Oregon State University zbadali 200 purpurowych rozgwiazd Pisaster ochraceus, znanych jako rozgwiazdy ochry. Obserwowano razem zdrowe i chore osobniki, szukając genetycznych predyspozycji do odporności u niektórych z tych drapieżników. Naukowcy ustalili, że zdrowe osobniki minimalnie różnią się genetycznie od tych chorujących. Niezbędne są jednak dalsze analizy. W 2021 r. badacze zasugerowali, że tajemnicza choroba jest wynikiem interakcji pomiędzy środowiskiem morskim rozgwiazd a mikrobami. Analizy wykazały, że zakwity mikrobów (np. fitoplanktonu), wywołane przez ocieplające się wody, uszczuplają zasoby tlenu, a to przyspiesza śmierć i rozkład rozgwiazd. Ich ciała zapewniają wtedy składniki odżywcze dla mikrobów i koło się zamyka. - Niezależnie od tego, jasne jest, że choroba nasila się wraz ze wzrostem temperatur. Poważne redukcje populacji wystąpiły w cieplejszych regionach południowych – podkreśla Andrea Burton, biolog morska, współautorka badań. W tej chwili jedną pewną rzeczą jest konieczność zahamowania zmian klimatycznych. Mimo długoterminowej perspektywy, dla części gatunków może być już za późno. Niektóre drapieżne rozgwiazdy są kluczowe dla właściwego utrzymania ekosystemu i bioróżnorodności. Wyniki dotychczasowych badań opublikowano w czasopiśmie "Molecular Ecology".

Naukowcy z The Imperial College of Science, Technology and Medicine z Wielkiej Brytanii ogłosili, że stosowanie statyn (popularnych leków na cholesterol) może zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka prostaty. Badaniom objęto grupę ponad 140 tysięcy mężczyzn. Okazało się, że ryzyko zachorowania na nowotwór gruczołu krokowego jest większe u osób z podwyższonym poziomem lipoproteiny A lub LPA – białka transportującego cholesterol LDL w organizmie. Stwierdzono, że mężczyźni przed 55. rokiem życia z wysokim poziomem LPA są bardziej narażeni na rozwój agresywnego raka prostaty. Obecnie około 8 milionów Brytyjczyków przyjmuje statyny w celu zmniejszenia ryzyka chorób układu krążenia. Statyny to leki, które mają za zadanie obniżyć poziom cholesterolu oraz przeciwdziałać zawałom i udarom mózgu. Naukowcy mówią o potrzebie przeprowadzenia większej liczby badań, aby potwierdzić wpływ statyn na zmniejszenie ryzyka rozwoju raka prostaty. Dzięki obserwacjom, naukowcy mają nadzieję na opracowanie nowych leków, hamujących rozwój choroby. Obecnie, dzięki badaniom jest możliwe zdiagnozowanie raka prostaty na wczesnym etapie rozwoju. Lekarze mogą zlecić pacjentowi badanie PSA, tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny. W przypadku rozpoznania raka gruczołu krokowego zalecana jest biopsja. W Polsce co roku odnotowuje się około 19 tysięcy zachorowań oraz 5,5 tysiąca zgonów z powodu tego nowotworu.