wawel

Wzgórze, na którym wzniesiono słynny polski zamek wyglądało zupełnie inaczej w średniowieczu. Nie chodzi tu tylko o zabudowę, która zmieniała się przez stulecia, ale także o sam teren. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Teren pierwotnie nie przypominał wzgórza a skałę – nierówną i strzelistą. Dziś szczyt wzgórza wawelskiego ma formę jednolitego owalu i liczy 320 m długości i 190 m szerokości. Zbocza zniwelowano, obmurowano i obsypano ziemią. Tylko od strony Wisły zachował się fragment dawnej formy. Na przekształcenia wzgórza poświęcano całe epoki. Jeszcze w XVII wieku było ono "strome i nieprzystępne". Na początku średniowiecza także szczyt góry był nieregularny i znajdował się na wysokości 25 m. To miejsce dzisiejszego pałacu ze słynnym dziedzińcem arkadowym. Materiał powstał na podstawie książki Kamila Janickiego pt. "Wawel. Biografia".

Klasycznie uważano, że gród na wzgórzu przekształcono w zamek, do połowy XIV w., za czasów Kazimierza Wielkiego. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Według nowszych badań inicjatywę podjął czeski dynasta Wacław II, który przejął polską koronę w 1300 roku. Odkrycie przegapionych zapisków z kroniki zmusiło badaczy do napisania historii na nowo – podaje portal wielkahistoria.pl. Mowa o Kronice halicko-wołyńskiej, z której dowiadujemy się m.in., że książę śląski Henryk IV Probus obsadził Wawel załogą złożoną nie z Polaków a Niemców. W 1289 roku u podnóży Wawelu stanęła armia księcia halicko-włodzimierskiego Lwa Daniłowicza. W kronikach wspomniano, że Lew jeździł wokół grodu, by ustalić, "którędy można by go wziąć". Nic jednak nie wskórał, bo już wtedy "gród cały był zbudowany z kamienia". Informacja ta kłóci się ze wszystkim, co dotąd twierdzono w temacie genezy murowanego Wawelu. Badacze przez lata spierali się o to, kto zaczął zmieniać drewniano-ziemne umocnienia na kamień i cegłę. Kronika halicko-wołyńska uchodzi za wiarygodną, ale fragment o Wawelu powstał wcześniej, niż inne zachowane zapiski. Kiedy zatem powstał zamek? Odpowiedź jest niejednoznaczna. Kamienne elementy umocnień znano nawet w XI wieku. Przyjęto, że zamek pochodzi z przełomu XI i XII wieku. Najpóźniejsza i najpewniejsza dotąd wzmianka o naprawie wału skrzyniowego pochodzi z 1265 roku. Niedługo później rozpoczęła się budowa Białego Pałacu. To murowana siedziba miała być początkiem zamku na Wawelu. Tekst na podstawie książki Kamila Janickiego pt. "Wawel. Biografia".

W 1386 r. Jagiełło został koronowany na Wawelu na króla Polski. Całe swoje rządy unikał Wawelu jak ognia. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. U schyłku średniowiecza krakowskie wzgórze nie było centrum władzy i najważniejszym punktem w kraju. Jagiełło nie cierpiał Wawelu, ale także nie odpowiadało mu położenie samego Krakowa – daleko od Litwy. Z kolei kolejny król, Władysław Warneńczyk, szybko wyjechał na Węgry. Wówczas komnaty na Wawelu także świeciły pustkami. Kazimierz Jagiellończyk również po ojcu odziedziczył awersję do królewskiego i stołecznego wzgórza. W trakcie niemal półwiecznych rządów na Wawelu spędził tylko 2000 dni. To tylko 12 proc. całego czasu. Na skutek tej niechęci w XV w. gmachy zamkowe nie były remontowane i przebudowywane. W 1455 roku w Krakowie wybuchł pożar, który strawił ponad 100 domów. Sam Wawel mocno nie ucierpiał, ale i tak niszczał od lat. O pracach na zamku donoszą rachunki z roku 1461. Król nie miał pieniędzy i woli, by wszystko reperować. W chwili śmierci Kazimierza Jagiellończyka zdawano sobie sprawę z opłakanego stanu naczelnej rezydencji. Justus Decjusz, Niemiec na polskim Dworze, pisał, że zamek wawelski "był wszędzie tak silnie zniszczony, że był niegodny miana siedziby monarszej".

Zachodnie skrzydło Wawelu prawdopodobnie powstało jeszcze w czasach średniowiecznych, jednak w XVI wieku dokonano przebudowy, której skutki mogą dziwić nas jeszcze dziś. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. To właśnie wtedy dobudowano drugie piętro, na pierwszym z kolei zamurowano wszystkie okna od strony dziedzińca. Zamurowane okna mogą wydawać się czymś dziwnym, jednak wtedy miały one na celu ukrycie “zakazanych pokojów”. To za nimi znajdował się fraucymer, czyli żeński dwór królowej. Mieszkało tam na stałe kilkanaście kobiet z dobrych domów, których zadaniem było umilanie czasu królowej Bonie Sforzy, ponadto nabierały one ogłady towarzyskiej. Do ich części mieszkalnej prowadziły Schody Senatorskie, znajdujące się między skrzydłem zachodnim i północnym. Zdaniem prof. S. Mossakowskiego zamurowane okna miały “uchronić fraucymer od niedyskrecji męskiego dworu”. Dzięki temu można było uniknąć nieprzystojnych kontaktów, w tym nawet przypadkowych spojrzeń. W skład damskiego fraucymeru wchodziły między innymi dwie sypialnie, a także toaleta i obszerna jadalnia, służąca również za pokój do zabaw i przyjmowania gości. Jedna z sypialni, większa, była przeznaczona dla panien z bardziej znaczących domów. Świadczyć o tym mogą choćby trzy dodatkowe okna, z których można było obserwować okolice Katedry. Te nie zostały zamurowane. Choć może się wydawać, że panny miały do dyspozycji ogromną przestrzeń mieszkalną, bo wynoszącą około 260 metrów kwadratowych, to warto zwrócić uwagę na to, że ich warunki były raczej bliższe akademikom. Jak podaje wielkahistoria.pl, w każdej sypialni spało około pięciu kobiet, a każda z nich miała do dyspozycji około 20 m kwadratowych powierzchni mieszkalnej.

Zagadka o skradzionym skarbie z Wawelu przez Prusaków dekadami nurtowała Austriaków i krakowian. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Wszystko dlatego, że w 1794 r. w Berlinie padł rozkaz, by odnaleźć miejsce przechowywania skarbów koronnych, które przez stulecia należały do polskich monarchów. Najpierw armia Prus natknęła się na złote ozdoby i rzeczy chowane przez Stanisława Augusta Poniatowskiego i dopiero potem weszła do skarbca. Po roku okupacji miasta okazało się, że do Krakowa wkrótce wejdą Austriacy w ramach traktatu rozbiorowego Rosji, Prus i Austrii. Wtedy zadecydowano, aby pod osłoną nocy zabrać łupy do Berlina. O tym, gdzie mogą się dokładnie znajdować powstawały legendy. Dopiero po dłuższym czasie potwierdzono, że w 1811 r. Fryderyk Wilhelm III przetopił polskie korony, berła i jabłka królewskie. Natomiast z pozyskanego srebra i złota wybito pruskie monety, a kamienie szlachetne sprzedano. Ze wszystkich skarbów odnaleziono jedynie miecz koronacyjny i kopia włóczni, którą Bolesław Chrobry otrzymał od cesarza Ottona w 1000 r.

Groby na Wawelu kojarzone są głównie z podziemnymi kryptami. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Okazuje się, że do schyłku średniowiecza królów chowano pod posadzką świątyni. Władysław Łokietek i Kazimierz Wielki spoczęli obok głównego ołtarza. Jako pierwszy w osobnej kaplicy spoczął Kazimierz Jagiellończyk. Męskie groby królów od śmierci Łokietka wyróżniały bogato rzeźbione kamienne sarkofagi z baldachimami. Te dzieła sztuki nie zawsze były umieszczane nad ciałem zmarłego. Przykładem jest grób Jana Olbrachta i odkrycie z 2022 r. Groby kobiece były skromne i niemal niewidoczne. Jadwiga Andegaweńska spoczęła w marmurowym sarkofagu dopiero w XX w. Obyczaje zmieniły się w XVI w. wraz ze wzniesieniem słynnej kaplicy Zygmuntowskiej w katedrze. Powstała podziemna krypta, a ciała Jagiellonów i Wazów umieszczano w dwóch trumnach - z drewna, cyny lub miedzi. W XVII w. Stanisław August Poniatowski zadecydował o remoncie prastarej krypty św. Leonarda. Krypty nie były ze sobą połączone. Dopiero w XIX w. przebito ściany między trzema z nich. Podziemne pochówki królewskie stały się wtedy atrakcją turystyczną. W dwudziestoleciu międzywojennym dołączono kolejne dwie komory. Całość zespolono i poszerzono tak umiejętnie, by wszyscy wierzyli, że przed wiekami Wawel mógł się poszczycić prawdziwymi katakumbami.

Pierwotna historia smoka wawelskiego zaczyna się… bez smoka. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Legendę spisał Wincenty zwany Kadłubkiem. Kronikarz opisał historię słynnego króla Kraka. Jego panowaniu zagroziła żarłoczna bestia. "Był w załomach pewnej skały okrutnie srogi potwór, którego niektórzy zwać zwykli całożercą" – pisał Kadłubek. Bestia szybko sterroryzowała Polaków, a króla ośmieszyła. Była bardzo bystra, oczekiwała od ludzi konkretnej liczby bydła. Jeśli bydła zabrakło – całożerca zjadał tyle osób, ile brakło wołów. Król Krak miał już tego dosyć. Synowie Kraka wielokrotnie atakowali bestię, ale bez sukcesów. W końcu królewicze wpadli na pomysł. Zamiast bydląt ustawili skóry wypchane zapaloną siarką. Bestia "zadusiła się od buchających płomieni". Po sukcesie zasadzki, młodszy syn Kraka zabił swojego brata. Wykorzystał okazję, tłumacząc ojcu, że ten zginął w walce z potworem. Dopiero po śmierci Kraka intryga i zbrodnia wyszły na jaw. Z kolei na skale całożercy założono słynne miasto. Według Kadłubka osada pierwotnie miała otrzymać nazwę "Gracchovia" od "imienia Grakcha". Kronikarz podał, że osadę nazywano też Krakowem od krakania kruków, które zleciały się do truchła bestii.