wawel

W 1386 r. Jagiełło został koronowany na Wawelu na króla Polski. Całe swoje rządy unikał Wawelu jak ognia. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. U schyłku średniowiecza krakowskie wzgórze nie było centrum władzy i najważniejszym punktem w kraju. Jagiełło nie cierpiał Wawelu, ale także nie odpowiadało mu położenie samego Krakowa – daleko od Litwy. Z kolei kolejny król, Władysław Warneńczyk, szybko wyjechał na Węgry. Wówczas komnaty na Wawelu także świeciły pustkami. Kazimierz Jagiellończyk również po ojcu odziedziczył awersję do królewskiego i stołecznego wzgórza. W trakcie niemal półwiecznych rządów na Wawelu spędził tylko 2000 dni. To tylko 12 proc. całego czasu. Na skutek tej niechęci w XV w. gmachy zamkowe nie były remontowane i przebudowywane. W 1455 roku w Krakowie wybuchł pożar, który strawił ponad 100 domów. Sam Wawel mocno nie ucierpiał, ale i tak niszczał od lat. O pracach na zamku donoszą rachunki z roku 1461. Król nie miał pieniędzy i woli, by wszystko reperować. W chwili śmierci Kazimierza Jagiellończyka zdawano sobie sprawę z opłakanego stanu naczelnej rezydencji. Justus Decjusz, Niemiec na polskim Dworze, pisał, że zamek wawelski "był wszędzie tak silnie zniszczony, że był niegodny miana siedziby monarszej".

W 1798 r. po trzecim rozbiorze Polski władze austriackie podjęły decyzję ws. Wawelu. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Pałac i wzgórze zamkowe trafiły w ręce armii. Gen. Johann Chasteler chciał przerobienia Wawelu na koszary. Chodziło mu o "złamanie patriotycznych nadziei". Przylegający do terenu kościół miał być zwykłą świątynią garnizonową. Austriacki generał chciał, by królewskie groby trafiły do barokowej świątyni Piotra i Pawła przy ulicy Grodzkiej. Władze zaproponowały kapitule katedralnej 1,5 mln złotych reńskich za zorganizowanie przenosin. Kwota ta była 11 razy wyższa od kosztu przebudowy całego wzgórza do funkcji koszar. Oferta miała spodobać się kanonikowi Sebastianowi Sierakowskiemu, który nalegał na przyjęcie propozycji Austriaków. Finalnie miała ona wzbudzić "ogólną niechęć" pozostałych kanoników, dlatego i ks. Skierakowski wycofał się z jej poparcia. Nacisków ze strony austriackich władz miało być jednak więcej. Postawa kapituły opóźniła rozwiązania siłowe. Dlaczego tej sprawy nie rozwiązano? Ponieważ zanim pierwsza okupacja austriacka dobiegła końca, wzgórze wawelskie na krótko znalazło się pod kontrolą Napoleona Bonaparte.

Zachodnie skrzydło Wawelu prawdopodobnie powstało jeszcze w czasach średniowiecznych, jednak w XVI wieku dokonano przebudowy, której skutki mogą dziwić nas jeszcze dziś. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. To właśnie wtedy dobudowano drugie piętro, na pierwszym z kolei zamurowano wszystkie okna od strony dziedzińca. Zamurowane okna mogą wydawać się czymś dziwnym, jednak wtedy miały one na celu ukrycie “zakazanych pokojów”. To za nimi znajdował się fraucymer, czyli żeński dwór królowej. Mieszkało tam na stałe kilkanaście kobiet z dobrych domów, których zadaniem było umilanie czasu królowej Bonie Sforzy, ponadto nabierały one ogłady towarzyskiej. Do ich części mieszkalnej prowadziły Schody Senatorskie, znajdujące się między skrzydłem zachodnim i północnym. Zdaniem prof. S. Mossakowskiego zamurowane okna miały “uchronić fraucymer od niedyskrecji męskiego dworu”. Dzięki temu można było uniknąć nieprzystojnych kontaktów, w tym nawet przypadkowych spojrzeń. W skład damskiego fraucymeru wchodziły między innymi dwie sypialnie, a także toaleta i obszerna jadalnia, służąca również za pokój do zabaw i przyjmowania gości. Jedna z sypialni, większa, była przeznaczona dla panien z bardziej znaczących domów. Świadczyć o tym mogą choćby trzy dodatkowe okna, z których można było obserwować okolice Katedry. Te nie zostały zamurowane. Choć może się wydawać, że panny miały do dyspozycji ogromną przestrzeń mieszkalną, bo wynoszącą około 260 metrów kwadratowych, to warto zwrócić uwagę na to, że ich warunki były raczej bliższe akademikom. Jak podaje wielkahistoria.pl, w każdej sypialni spało około pięciu kobiet, a każda z nich miała do dyspozycji około 20 m kwadratowych powierzchni mieszkalnej.

Zagadka o skradzionym skarbie z Wawelu przez Prusaków dekadami nurtowała Austriaków i krakowian. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Wszystko dlatego, że w 1794 r. w Berlinie padł rozkaz, by odnaleźć miejsce przechowywania skarbów koronnych, które przez stulecia należały do polskich monarchów. Najpierw armia Prus natknęła się na złote ozdoby i rzeczy chowane przez Stanisława Augusta Poniatowskiego i dopiero potem weszła do skarbca. Po roku okupacji miasta okazało się, że do Krakowa wkrótce wejdą Austriacy w ramach traktatu rozbiorowego Rosji, Prus i Austrii. Wtedy zadecydowano, aby pod osłoną nocy zabrać łupy do Berlina. O tym, gdzie mogą się dokładnie znajdować powstawały legendy. Dopiero po dłuższym czasie potwierdzono, że w 1811 r. Fryderyk Wilhelm III przetopił polskie korony, berła i jabłka królewskie. Natomiast z pozyskanego srebra i złota wybito pruskie monety, a kamienie szlachetne sprzedano. Ze wszystkich skarbów odnaleziono jedynie miecz koronacyjny i kopia włóczni, którą Bolesław Chrobry otrzymał od cesarza Ottona w 1000 r.

Groby na Wawelu kojarzone są głównie z podziemnymi kryptami. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Okazuje się, że do schyłku średniowiecza królów chowano pod posadzką świątyni. Władysław Łokietek i Kazimierz Wielki spoczęli obok głównego ołtarza. Jako pierwszy w osobnej kaplicy spoczął Kazimierz Jagiellończyk. Męskie groby królów od śmierci Łokietka wyróżniały bogato rzeźbione kamienne sarkofagi z baldachimami. Te dzieła sztuki nie zawsze były umieszczane nad ciałem zmarłego. Przykładem jest grób Jana Olbrachta i odkrycie z 2022 r. Groby kobiece były skromne i niemal niewidoczne. Jadwiga Andegaweńska spoczęła w marmurowym sarkofagu dopiero w XX w. Obyczaje zmieniły się w XVI w. wraz ze wzniesieniem słynnej kaplicy Zygmuntowskiej w katedrze. Powstała podziemna krypta, a ciała Jagiellonów i Wazów umieszczano w dwóch trumnach - z drewna, cyny lub miedzi. W XVII w. Stanisław August Poniatowski zadecydował o remoncie prastarej krypty św. Leonarda. Krypty nie były ze sobą połączone. Dopiero w XIX w. przebito ściany między trzema z nich. Podziemne pochówki królewskie stały się wtedy atrakcją turystyczną. W dwudziestoleciu międzywojennym dołączono kolejne dwie komory. Całość zespolono i poszerzono tak umiejętnie, by wszyscy wierzyli, że przed wiekami Wawel mógł się poszczycić prawdziwymi katakumbami.

Gród wawelski w czasach pierwszych Piastów był nie tylko siedzibą władców, ale także gęsto zaludnioną osadą. Cały artykuł przeczytasz na wielkahistoria.pl. Gród za panowania Mieszka I (X w.) musiał już posiadać przynajmniej namiastkę pałacu. Istnieje kilka teorii. Badacze twierdzą, że rezydencja mogła przylegać do rotundy Najświętszej Marii Panny – jednego z pierwszych kamiennych kościołów na wzgórzu. Dopiero po zburzeniu pałacu kościółek miał się stać samodzielnym budynkiem. Wątpliwości budzi jednak m.in. rzeźba terenu. Na wschód od katedry znaleziono ślady kamiennej budowli z XI wieku. To pozostałości po pałacu biskupim lub właśnie pałac książąt i królów. W XX w. pod dziedzińcem odkryto ściany małej konstrukcji zagłębionej w skale z pomieszczeniem o wielkości ok. 25 m/kw. Powszechnie twierdzono, że to mennica lub basen chrzcielny. Jednak to mógł być spichlerz - element części zabudowy pałacowej. Był on fragmentem pałacu lub stał na jego tyłach i był używany nawet po rozbiórce kurii książęcej w XI w.

Życie królowej Elżbiety to gotowy materiał na film sensacyjny. Cały artykuł przeczytasz na WielkaHistoria.pl. Małżeństwo Władysława Jagiełły i Elżbiety zawarto w tajemnicy i wywołało ono prawdopodobnie największy skandal obyczajowy w XV-wiecznej Polsce. Była siostrą chrzestną monarchy, a więc związek ten uchodził za kazirodczy. Natomiast król Jagiełło pragnął mieć u boku przyjaciółkę i kobietę, którą jako jedyną naprawdę kochał. Elżbieta jednak poważnie chorowała na płuca. Zmarła, gdy mąż jej był poza Wawelem. Wieści o jej śmierci przyjęto z radością. Pogrzeb ukochanej i trzeciej żony Władysława Jagiełły był unikalny. A w każdym razie – unikalnie obrzydliwy. Materiał powstał w ramach współpracy z portalem WielkaHistoria.pl.

To może być sensacyjne odkrycie na Wawelu. Podczas trwającej konserwacji kaplicy króla Jana Olbrachta ekipa archeologów pracująca pod kierunkiem Tomasza Wagnera odkryła pod posadzką grób. O niezwykłym odkryciu poinformował Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa. Przypuszcza się, że może być to miejsce spoczynku polskiego monarchy, Jana Olbrachta, zmarłego w 1501 roku. Dotychczas grób króla nie był badany przez archeologów ze względu na brak informacji na temat miejsca jego położenia. Sądzono, że znajduje się pod posadzką na środku kaplicy. Okazało się jednak, że od przeszło pół tysiąca lat, krył się z boku pomieszczenia, przy południowej ścianie. W sklepieniu grobu odkryto także niewielki otwór, który mógł być efektem uszkodzenia konstrukcji przez rzemieślników wznoszących do kaplicy barokowy ołtarz. Można przez niego dostrzec niewielki fragment wnętrza grobu, a w nim przysypane gruzem i pyłem elementy drewniane. Otwór w sklepieniu zostanie wykorzystany do przeprowadzenia endoskopowego badania wnętrza, które pozwoli ustalić, czy spoczywające tam szczątki należą do polskiego monarchy. Pełna konserwacja kaplicy króla Jana Olbrachta w katedrze na Wawelu rozpoczęła się w 2021 roku i ma zostać zakończona w tym roku.