kosmos(strona 5/39)

Astronomowie z Massachusetts Institute of Technology w Cambridge odkryli niezwykły rodzaj kosmicznych “czarnych wdów”. Pod nazwą tą kryją się pulsary, czyli wysoce zmagnetyzowane, rotujące gwiazdy neutronowe emitujące wiązkę promieniowania elektromagnetycznego. Wyjątkowość “czarnych wdów” polega na tym, że, podobnie jak pająki o tej samej nazwie, utrzymują się przy życiu pożerając towarzyszące im mniejsze gwiazdy. Nowo odkryty obiekt, nazwany ZTF J1406+1222, obiega towarzysząca mu gwiazdę w rekordowym czasie zaledwie 62 minut i znajduje się w odległości około 3000 lat świetlnych od Ziemi. To sprawia, że jest to najszybszy i najbliższy, z dotychczas odkrytych tego typu obiektów. Dodatkowo zauważono, że układ zawiera trzecią, odległą gwiazdę, której okrążenie pozostałych dwóch zajmuje około 12 000 lat, z czym także wcześniej się nie spotkano. Po raz pierwszy do badania “czarnych wdów” wykorzystano światło widzialne wychodzące ze zjadanej gwiazdy. Nowo odkryta “czarna wdowa” może być jedną z najbardziej ekstremalnych i prawdopodobnie najdziwniejszych przykładów tego zjawiska, jakie kiedykolwiek odkryto.

Według najnowszych badań przeprowadzonych przez naukowców z kilku amerykańskich uniwersytetów, rozrastający się od niemal 13,8 mld lat Wszechświat, może wkrótce stanąć w miejscu, a następnie powoli zacząć się kurczyć. Jest to odkrycie przełomowe, ponieważ dotychczas wśród badaczy istniała teza, że Wszechświat będzie rozszerzał się w nieskończoność. W nowym artykule opublikowanym w czasopiśmie Proceedings of the National Academy of Sciences naukowcy próbowali modelować naturę ciemnej energii. To tajemnicza siła, która wydaje się powodować coraz szybsze rozszerzanie się Wszechświata. Według badań, ekspansja może gwałtownie zakończyć się w ciągu następnych 65 milionów lat, a w ciągu 100 milionów lat Wszechświat może całkowicie przestać się rozszerzać i zamiast tego może wejść w erę powolnego kurczenia się, która zakończy się śmiercią lub odrodzeniem czasu i przestrzeni. Jeśli przypuszczenia badaczy okażą się prawdziwe, to nasz obecny Wszechświat może nie być pierwszym ani jedynym Wszechświatem, ale po prostu najnowszym z nieskończonej serii Wszechświatów, które rozszerzyły się i skurczyły przed naszym.

Astronomowie z NASA informują, że do Ziemi zbliża się gigantycznych rozmiarów asteroida. Obiekt 418135 (2008 AG33) zbliży się do Ziemi w czwartek (28 kwietnia) na odległość 3,2 mln km. Asteroida zakwalifikowana została jako ''potencjalnie niebezpieczna''. Naukowcy jednak uspokajają, że Ziemi nie grozi zderzenie z nią. Odległość w najbliższym punkcie od naszej planety, będzie około osiem razy większa, niż odległość Ziemi od Księżyca. Obiekt porusza się dziesięć razy szybciej, niż kula wystrzelona z pistoletu. Wrażenie robi także jego rozmiar. Asteroida 418135 ma średnicę do 780 metrów i jest niemal dwa razy większa od Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie, który przez lata był najwyższym budynkiem w Polsce. Nadlatująca skała kosmiczna została odkryta 12 stycznia 2008 roku przez naukowców z obserwatorium Mt. Lemmon SkyCenter w Arizonie w USA. Jak podaje Centrum Badań Obiektów Bliskich Ziemi (CNEOS) NASA, ostatni raz ta asteroida przeleciała obok Ziemi 1 marca 2015 roku. 418135 (2008 AG33) przelatuje blisko naszej planety mniej więcej co siedem lat. Jej kolejne zbliżenie przewidywane jest na 25 maja 2029 roku. Co ciekawe, asteroida nie jest największą kosmiczną skałą, która przemknie obok Ziemi w najbliższych tygodniach. Tytuł ten prawdopodobnie przypadnie 467460 (2006 JF42), której średnicę szacuje się na 380-860 m. Blisko Ziemi znajdzie się 9 maja 2022 roku i będzie poruszać się z prędkością około 40 700 km/h.

Minęło 50 lat od wylądowania na Księżycu załogi Apollo 16. 21 kwietnia 1972 roku o godzinie 03:23 czasu polskiego John Young, Charles Duke i Thomas Mattingly stanęli na Srebrnym Globie. Była to piąta i przedostatnia misja w ramach programu Apollo realizowanego przez NASA. Z okazji rocznicy Andy Saunders, specjalista od obrazu i autor nadchodzącej książki Apollo Remastered, starannie odrestaurował i poprawił zdjęcia wykonane przez załogę podczas 11-dniowej misji. Wśród nich są obrazy przedstawiające księżycowy horyzont, wschód Ziemi, rodzinne portrety astronautów pozostawione na księżycowym regolicie oraz “wielki skok” Johna Younga. Misja nie odbyła się bez problemów technicznych, jednak astronauci po 11 dniach bezpiecznie powrócili na Ziemię. Dziś, Charles Duke wspomina: - Księżyc był naprawdę pięknym otoczeniem. Opustoszały, ale miał w sobie piękno.Różne kontrasty i góry, które widzieliśmy. Czerń przestrzeni na powierzchni księżyca i odcienie szarości. To było po prostu bardzo urzekające. Książka Apollo Remastered ma zostać wydana we wrześniu, przed 50. rocznicą ostatniej misji, Apollo 17.

To może być przełomowe odkrycie. Nowe badania ujawniły, że pierwsze ślady życia na Ziemi pojawiły się co najmniej 3,75 miliarda lat temu. To około 300 milionów lat wcześniej, niż dotychczas sądzono. Odkrycie opiera się na badaniach mikroskamieniałości w skale wielkości pięści, którą znaleziono w Quebecu w Kanadzie. Dzięki szczegółowej analizie jej wiek oszacowano w przedziale od 3,75 do 4,28 miliarda lat. W trakcie badań zespół z University College London (UCL) odkrył we wnętrzu skały złożoną strukturę – łodygę z równoległymi gałęziami po jednej stronie, mającą prawie centymetr długości. Naukowcy twierdzą, że chociaż niektóre struktury mogły powstać w wyniku przypadkowych reakcji chemicznych, "podobny do drzewa" pień z równoległymi gałęziami był najprawdopodobniej pochodzenia biologicznego. - Oznacza to, że życie mogło rozpocząć się zaledwie 300 milionów lat po uformowaniu się Ziemi. Z geologicznego punktu widzenia jest to szybkie, około jednego obrotu Słońca wokół galaktyki - zaznaczył główny autor badań, dr Dominic Papineau z wydziału Nauk o Ziemi UCL. To sensacyjne doniesienia, bo jeżeli życie pojawiło się na naszej planecie stosunkowo szybko, w odpowiednich warunkach, to zwiększa to prawdopodobieństwo istnienia życia także na innych planetach.

Zespół naukowców z John Hopkins University i z Utah Valley University odkrył odległą od Ziemi o 1360 lat świetlnych egzoplanetę. Jest ona tak blisko swojej gwiazdy, że znajdujące się na niej skały parują, tworząc chmury. WASP-178b orbituje wokół WASP-178 o masie dwa razy większej od Słońca. Krąży na szalenie krótkiej orbicie, przez co jej temperatury gwałtownie rosną. Jest tak gorąca, że klasyfikuje się ją jako “bardzo gorący Jowisz”, prawdopodobnie najbardziej ekstremalny typ egzoplanety, jaki znamy. WASP-178b ma masę około 1,4 razy większą od Jowisza i jest około 1,9 razy większy od niego. Nowe badanie, z użyciem teleskopu Hubbla, po raz pierwszy zidentyfikowało tlenek krzemu w atmosferze egzoplanety, dając nowy wgląd w te obce światy. - Kiedy patrzysz na Ziemię, wszystkie nasze prognozy pogody są nadal precyzyjnie dostosowane do tego, co możemy zmierzyć. Ale kiedy udajesz się na odległą egzoplanetę, masz ograniczone możliwości przewidywania, ponieważ nie zbudowałeś ogólnej teorii o tym, jak wszystko w atmosferze idzie w parze i reaguje na ekstremalne warunki - powiedział astrofizyk David Sing z Johns Hopkins University. Tego typu egzoplanety stanowią zagadkę: nie mogły powstać na ich obecnej orbicie, ponieważ grawitacja, promieniowanie i intensywne wiatry gwiazdowe powinny zapobiegać zlepianiu się gazu. Jednak do tej pory wykryto ponad 300 gorących Jowiszów. Astronomowie uważają, że tworzą się one dalej od swoich gwiazd i migrują do wewnątrz.

To spektakularne odkrycie - najstarsza widziana gwiazda w kosmosie. Teleskop Hubble'a NASA wykrył ogromną gwiazdę, która liczy 12,9 miliarda lat. Za niezwykłym odkryciem stoi zespół naukowców z Instytutu Maxa Plancka w Niemczech. Światło gwiazdy, nazwanej Earendel lub “gwiazdą poranną”, powstało, gdy Wszechświat miał 900 milionów lat. Prawdopodobnie jest miliony razy jaśniejsza od Słońca, co czyni ją nie tylko jedną z najstarszych, ale i najjaśniejszych gwiazd, jakie kiedykolwiek odkryto - wyjaśnił zespół. Odległość od Ziemi sprawiła, że Earendel nie była łatwym obiektem do zaobserwowania. Teleskop Hubble'a NASA pobił tu rekord odległości obserwacji. W dodatku o miliardy lat świetlnych. Zespół z Instytutu Maxa Plancka w Niemczech był w stanie wykryć bardzo słabe światło gwiazdy, dzięki skupisku galaktyk znajdującym się między nią a Ziemią, tworząc potężne naturalne szkło powiększające dla obiektów znajdujących się z tyłu. - To trochę jak znalezienie starego zdjęcia swoich pradziadków - powiedziała dr Selma de Mink z Instytutu Astrofizyki im. Maxa Plancka w Niemczech. - Te gwiazdy są w zasadzie naszymi "gwiezdnymi przodkami, w końcu jesteśmy stworzeni z pierwiastków, które kiedyś wytworzyły. Teraz będziemy mieli okazję zobaczyć, jak to wszystko się zaczęło – podsumowali niemieccy naukowcy.

Planetoida 2007 FF1 zbliży się do Ziemi już w piątek (1 kwietnia). Jest to obiekt całkiem spory, bo rozmiar jest szacowany na 116 a 259 metrów średnicy, co oznacza, że może być wielkości Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Ze względu na te duże rozmiary, planetoida została zaliczona do obiektów potencjalnie niebezpiecznych. - To tej kategorii mogą zostać zaliczone obiekty dostatecznie duże i dostatecznie blisko przelatujące. Jeżeli odległość zbliżenia do Ziemi nie jest większa niż 19,5 odległości Księżyca. To jest dość szeroka kategoria, dlatego najbliższy przelot nie wiąże się z żadnym realnym ryzykiem dla nas - mówił dr Piotr Witek z Planetarium Centrum Nauki Kopernik.

Zdjęcia Plutona wykonane przez sondę NASA New Horizons ujawniły nieznane wcześniej lodowe wulkany. Średnia temperatura na powierzchni tej planety karłowatej wynosi - 232 st. Pokrywają ją góry, doliny, lodowce, równiny i kratery. Analiza zdjęć z sondy wykazała wyboisty region na Plutonie, nie przypomina żadnej innej jego części. - Znaleźliśmy pole bardzo dużych lodowych wulkanów, które nie przypominają niczego, co widzieliśmy w Układzie Słonecznym – powiedział autor badania Kelsi Singer, starszy naukowiec z Southwest Research Institute w Boulder w Kolorado. Według zespołu wulkany lodowe mają wysokość do 7 km i średnicę od 10 km do 150 km, a niektóre łączą się, tworząc jeszcze większe struktury. Największy wulkan lodowy, znany jako Wright Mons, jest mniej więcej tej samej wielkości co Mauna Loa na Hawajach. Wcześniejsze badania sugerowały, że wnętrze Plutona nie wytworzyło wystarczającej ilości ciepła do napędzania aktywności wulkanicznej. Zespół badawczy zauważył również, że obszar nie ma żadnych kraterów uderzeniowych, które można zobaczyć na całej powierzchni Plutona, co sugeruje, że wulkany lodowe były aktywne stosunkowo niedawno. Planeta miała kiedyś ocean podpowierzchniowy, a znalezienie lodowych wulkanów może sugerować, że ocean jest nadal obecny, a woda w stanie ciekłym może znajdować się blisko powierzchni. Odkrycia rodzą więc intrygujące pytania o potencjalną możliwość istnienia życia na Plutonie.

Astronomowie wykryli obłok pyłu wielkości całej gwiazdy, oddalony o 330 lat świetlnych. Przyczyną jego powstania było zderzenie dwóch egzoplanet, które dopiero się formowały. Miały one wielkość planet karłowatych, o średnicy od około 400 do 600 kilometrów. Początkowe zderzenie musiało wytworzyć tak dużo ciepła, że część materiału wyparowała; reszta rozleciała się na fragmenty, które nadal zderzały się ze sobą, a także z innymi skałami w pobliżu, tworząc jeszcze więcej pyłu. Astronomowie przeanalizowali podczerwoną poświatę wspomnianego obłoku pyłu, wraz ze zmianami w świetle gwiazdy macierzystej, okresowo zamazanymi przez szczątki na orbicie wokół niej, dzięki czemu znamy teraz rozmiar obiektów i inne kluczowe szczegóły dotyczące kolizji. Gwiazda, o której mowa, ma zaledwie 10 milionów lat i nazwana została HD 166191. Ze względu na młody wiek, wciąż jest otoczona sporą ilością materiału pozostałego po procesie formowania. Gwiazdy powstają z gęstego węzła w obłoku gazu, który zapada się pod własną masą; wirując, gwiazda rośnie, kreując więcej materii z otaczającego obłoku, a ten układa się w dysk zasilający gwiazdę. Gdy gwiazda zakończy formowanie, wszystko, co pozostanie na dysku, może uformować inne elementy układu planetarnego. - Po raz pierwszy uchwyciliśmy zarówno podczerwoną poświatę pyłu, jak i zamglenie, jakie wprowadza pył, gdy obłok przechodzi przed gwiazdą - powiedział astronom Everett Schlawin z Obserwatorium Steward Uniwersytetu w Arizonie. Według naukowców odkrycie to pozwoli zobaczyć nieznane dotychczas procesy, które mogły ukształtować nasz Układ Słoneczny.

Zabójcze dla dinozaurów następstwa uderzenia asteroidy, okazują się być jeszcze bardziej okrutne dla wszystkich żyjących wówczas stworzeń. Kiedy wyniszczająca dinozaury asteroida zderzyła się z Ziemią 66 milionów lat temu, ogromne ilości siarki zostały wyrzucone wysoko nad ziemią aż do stratosfery. Powstała w ten sposób ogromna chmura gazów zawierających siarkę, która blokowała Słońce i chłodziła Ziemię przez nawet stulecia. Następnie opadła jako śmiertelny kwaśny deszcz, zmieniając skład chemiczny oceanów na dziesiątki tysięcy lat. Do takich wniosków doszli naukowcy z Uniwersytetu w Bristolu. - Nie doceniliśmy ilości siarki, jaką wytworzyło uderzenie asteroidy – powiedział współautor badań James Witts, wykładowca School of Earth Sciences z Bristolu. Fakt, że siarka tak długo spływała na powierzchnię Ziemi, może pomóc wyjaśnić, dlaczego życie, zwłaszcza morskie, odbudowywało się tak długo. Odkrycie było przypadkowe. Naukowcy badając geochemię starożytnych muszli w pobliżu rzeki Brazos w Falls County w Teksasie, pobrali kilka próbek osadów. Wtedy natknęli się na coś nietypowego – izotopy siarki wykazywały nieoczekiwane zmiany w swojej masie. Dzieje się tak, gdy siarka dostaje się do atmosfery i wchodzi w interakcję ze światłem ultrafioletowym (UV). Obecność takiego sygnału w skale morskiej z okresu kredy potwierdziła, że po uderzeniu asteroidy, do atmosfery przedostały się ogromne ilości siarki.

21 marca NASA potwierdziło, że znaleziono już 5000 światów poza Układem Słonecznym, a każdy z nich ma swoje unikalne cechy. Wszystkie egzoplanety pojawiły się w recenzowanych badaniach i były obserwowane przy użyciu wielu technik wykrywania lub metod analizy. - To nie tylko liczba. Każdy z nich to nowy świat, zupełnie nowa planeta. Jestem podekscytowany każdym z nich, ponieważ nic o nich nie wiemy - mówił astronom Jessie Christiansen z NASA. Pierwsze dwa kiedykolwiek potwierdzone światy odkryto w 1992 roku. Były to egzoplanety o masie 4,3 i 3,9 masy Ziemi. Odkrycie sugerowało, że galaktyka musiała roić się od rzeczy. Dzięki obserwacjom astronomów wiemy, że we Wszechświecie istnieją egzoplanety bardzo różne od tych, które mamy w naszym własnym Układzie Słonecznym. Gorące Jowisze to na przykład ogromne gazowe olbrzymy na niewiarygodnie bliskich orbitach wokół swoich gwiazd, a bliskość ta powoduje, że temperatury egzoplanet mogą być nawet wyższe niż temperatury niektórych gwiazd. Mini Neptuny zajmują przestrzeń porównywalną do rozmiarów i masy między Ziemią a Neptunem i mogą potencjalnie nadawać się do zamieszkania. Istnieją również superziemia, które są skaliste jak Ziemia, ale nawet kilka razy cięższe. Bezpośrednie badanie egzoplanet jest bardzo trudne – są małe, bardzo ciemne, bardzo odległe i często bardzo blisko jasnej gwiazdy, której światło zagłusza wszystko, co może odbijać egzoplaneta. Z tego powodu wciąż jest wiele rzeczy, o których nie wiemy. Istnieje również wiele światów, które wciąż przekraczają nasze obecne progi wykrywania. - Czuję prawdziwą satysfakcję i podziw dla tego, co tam jest. Nikt z nas nie spodziewał się tak ogromnej różnorodności układów planetarnych i gwiazd. To po prostu niesamowite - mówił William Borucki, astronom z NASA.