kosmos(strona 6/39)

Zabójcze dla dinozaurów następstwa uderzenia asteroidy, okazują się być jeszcze bardziej okrutne dla wszystkich żyjących wówczas stworzeń. Kiedy wyniszczająca dinozaury asteroida zderzyła się z Ziemią 66 milionów lat temu, ogromne ilości siarki zostały wyrzucone wysoko nad ziemią aż do stratosfery. Powstała w ten sposób ogromna chmura gazów zawierających siarkę, która blokowała Słońce i chłodziła Ziemię przez nawet stulecia. Następnie opadła jako śmiertelny kwaśny deszcz, zmieniając skład chemiczny oceanów na dziesiątki tysięcy lat. Do takich wniosków doszli naukowcy z Uniwersytetu w Bristolu. - Nie doceniliśmy ilości siarki, jaką wytworzyło uderzenie asteroidy – powiedział współautor badań James Witts, wykładowca School of Earth Sciences z Bristolu. Fakt, że siarka tak długo spływała na powierzchnię Ziemi, może pomóc wyjaśnić, dlaczego życie, zwłaszcza morskie, odbudowywało się tak długo. Odkrycie było przypadkowe. Naukowcy badając geochemię starożytnych muszli w pobliżu rzeki Brazos w Falls County w Teksasie, pobrali kilka próbek osadów. Wtedy natknęli się na coś nietypowego – izotopy siarki wykazywały nieoczekiwane zmiany w swojej masie. Dzieje się tak, gdy siarka dostaje się do atmosfery i wchodzi w interakcję ze światłem ultrafioletowym (UV). Obecność takiego sygnału w skale morskiej z okresu kredy potwierdziła, że po uderzeniu asteroidy, do atmosfery przedostały się ogromne ilości siarki.

21 marca NASA potwierdziło, że znaleziono już 5000 światów poza Układem Słonecznym, a każdy z nich ma swoje unikalne cechy. Wszystkie egzoplanety pojawiły się w recenzowanych badaniach i były obserwowane przy użyciu wielu technik wykrywania lub metod analizy. - To nie tylko liczba. Każdy z nich to nowy świat, zupełnie nowa planeta. Jestem podekscytowany każdym z nich, ponieważ nic o nich nie wiemy - mówił astronom Jessie Christiansen z NASA. Pierwsze dwa kiedykolwiek potwierdzone światy odkryto w 1992 roku. Były to egzoplanety o masie 4,3 i 3,9 masy Ziemi. Odkrycie sugerowało, że galaktyka musiała roić się od rzeczy. Dzięki obserwacjom astronomów wiemy, że we Wszechświecie istnieją egzoplanety bardzo różne od tych, które mamy w naszym własnym Układzie Słonecznym. Gorące Jowisze to na przykład ogromne gazowe olbrzymy na niewiarygodnie bliskich orbitach wokół swoich gwiazd, a bliskość ta powoduje, że temperatury egzoplanet mogą być nawet wyższe niż temperatury niektórych gwiazd. Mini Neptuny zajmują przestrzeń porównywalną do rozmiarów i masy między Ziemią a Neptunem i mogą potencjalnie nadawać się do zamieszkania. Istnieją również superziemia, które są skaliste jak Ziemia, ale nawet kilka razy cięższe. Bezpośrednie badanie egzoplanet jest bardzo trudne – są małe, bardzo ciemne, bardzo odległe i często bardzo blisko jasnej gwiazdy, której światło zagłusza wszystko, co może odbijać egzoplaneta. Z tego powodu wciąż jest wiele rzeczy, o których nie wiemy. Istnieje również wiele światów, które wciąż przekraczają nasze obecne progi wykrywania. - Czuję prawdziwą satysfakcję i podziw dla tego, co tam jest. Nikt z nas nie spodziewał się tak ogromnej różnorodności układów planetarnych i gwiazd. To po prostu niesamowite - mówił William Borucki, astronom z NASA.

Nad powierzchnią Marsa sonda Mars Reconnaissance Orbiter należąca do NASA, wyposażona w system optyczny HiRISE, zarejestrowała niezwykłe obrazy. Krater Danielsona, nad którym znajduje się sonda, zawiera jedne z najbardziej spektakularnych i najlepiej zachowanych złóż warstwowych jakie można znaleźć na całym Marsie. Region ten jest niezwykle interesujący dla geologów badających kosmos. Złoża te wydają się być równomiernie rozmieszczone, z różnymi stopniami erozji: silniejsze warstwy tworzą stopnie, które w środku zawierają słabszy materiał. Równość tych warstw oznacza, że nie mogły powstać w wyniku procesów losowych, takich jak uderzenia. Naukowcy uważają raczej, że są one efektem regularnych, powtarzających się procesów. "Skała powstała miliony lub miliardy lat temu, kiedy luźne osady osiadły w kraterze, warstwa po warstwie, a później zostały zacementowane w miejscu" – wyjaśniał blog NASA w 2019 roku. Niektórzy eksperci sugerują, że proces mógł być wynikiem zmian klimatycznych w związku ze zmianami orbity Marsa. Inne badanie sugeruje, że odpowiedzialne za to może być zjawisko podnoszenia się wód gruntowych.

Europejska Agencja Kosmiczna zdecydowała się zawiesić współpracę z Rosją. Inwazja Federacji Rosyjskiej na Ukrainę opóźniła nadchodzącą misję Rosalind Franklin na Marsa. W opublikowanym w poniedziałek (28 lutego) oświadczeniu, agencja wyraziła ubolewanie nad ofiarami i tragicznymi konsekwencjami wojny na Ukrainie. Podkreśliła, że sankcje spowodowały sytuację, w której uruchomienie w 2022 roku programu ExoMars jest mało prawdopodobne. Łazik ExoMars stanowi wspólny projekt europejskiej i rosyjskiej agencji kosmicznej. Miał wylecieć w kosmos we wrześniu tego roku z południowego Kazachstanu. Spodziewano się, że wyląduje na Marsie w połowie przyszłego roku. Rosja miała zaprojektować lądownik, który służyłby rozmieszczeniu łazika na Czerwonej Planecie. Dyrektor generalny Korporacji Państwowej ds. Działalności Kosmicznej Roskosmos Dmitrij Rogozin poinformował w mediach społecznościowych, że "Europejska Agencja Kosmiczna na przekór rosyjskiej babci, postanowiła odmrozić uszy". Obecnie na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej przebywa siedmiu astronautów – czterech z USA, dwóch z Rosji i jeden z Niemiec. Europejska Agencja Kosmiczna jest międzyrządową organizacją zarządzaną przez 22 państwa członkowskie.

Firma SpaceX należąca do Elona Muska straciła 40 z 49 satelit Starlink, które zostały wysłane na orbitę okołoziemską kilka dni temu. Zniszczenie satelit spowodowała potężna burza magnetyczna, która miała miejsce w piątek 4 lutego. Astronomom z Karaibskiego Towarzystwa Astronomicznego w Puero Rico udało się nagrać moment upadku Starlinków na Ziemię i ich spalenia. Naukowcy sądzą, że burza słoneczna sprawiła, że ziemska atmosfera stała się gęstsza, co było bezpośrednią przyczyną awarii satelit. SpaceX nadal ma ok. 2000 nadajników* Starlink orbitujących wokół Ziemi. Dostarczają usługi internetowe do najodleglejszych zakątków Ziemi. Krążą wokół Ziemi na wysokości 550 kilometrów. Burze magnetyczne są wywołane silnymi eksplozjami na powierzchni Słońca. Dzięki temu możemy np. zobaczyć m.in. zorze polarne. Silne burze słoneczne mogą jednak być niebezpieczne dla urządzeń elektrycznych, które zostają uszkodzone lub całkiem zniszczone.

NASA ogłosiła, że w 2031 roku Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (ISS) zakończy swoją misję i zostanie ściągnięta na Ziemię. Podano również lokalizacje, gdzie spadną jej pozostałości. W planach jest, aby był to tzw. Punkt Nemo w odległej części Oceanu Spokojnego. Jest to miejsce na Pacyfiku położone pomiędzy Nową Zelandią a wybrzeżem Chile, oddalone o ponad 2500 km od najbliższego skrawka lądu. Jest to cel dla spadających szczątków obiektów kosmicznych. Setki rozbitych satelit lub promów, a także rosyjska stacja kosmiczna Mir, zostały w przeszłości sprowadzone do Punktu Nemo. Rezygnacja z dalszego prowadzenia ISS wynika z coraz bardziej zaawansowanych technicznie i coraz częstszych lotów komercyjnych w kosmos. - Sektor prywatny jest technicznie i finansowo zdolny do rozwoju i obsługi komercyjnych miejsc docelowych na niskiej orbicie okołoziemskiej. Oczywiście NASA włączy się w pomoc - powiedział Phil McAlister z NASA. Informacja o końcu działalności stacji pojawiła się miesiąc po decyzji administracji prezydenta Joe Bidena o przedłużeniu misji ISS z 2024 r. do 2030 roku. Naukowcy z NASA sądzą, że stacja poradzi sobie technicznie przez kolejnych 9 lat funkcjonowania. W grudniu 2021 roku NASA przyznała łącznie 415,6 mln dolarów trzem komercyjnym zespołom - na czele z Blue Origin, kosmicznym przedsięwzięciem Jeffa Bezosa, Nanoracks i Northrop Grumman - aby rozpoczęły pracę nad koncepcjami komercyjnych stacji kosmicznych. NASA oczekuje, że do 2025 roku wybierze co najmniej jeden komercyjny projekt stacji kosmicznej, który będzie certyfikowany do goszczenia astronautów w przyszłych misjach.

Naukowcy z NASA dokonali kolejnego przełomowego odkrycia na temat Marsa. Okazuje się, że była to planeta wypełniona wodą nie 3 miliardy lat temu, a jeszcze około 2 miliardy lat temu. Badacze swoje najnowsze ustalenia oparli na zdjęciach sondy Mars Reconnaissance Orbiter, która została wysłana w kosmos w 2005 roku. Wykonała ona obrazy z obszaru o nazwie Bosporos Planum, który znajduje się na południowej półkuli Marsa. Wiadomo było, że tereny te są bogate w glinę. Zdjęcia ujawniły tam wiele wyżłobionych kanałów oraz znajdujące się w nich białe osady. Okazało się, że są to pozostałości soli, a owe kanały to nic innego, jak dawne koryta rzek. Ich wiek można było ustalić dzięki ogromnym kraterom, które znajdują się obok i łączą te kanały. Według badaczy, w kraterach znajdowała się słona woda, a koryta rzek tworzyły całą sieć, która łączyła ze sobą ogromne jeziora i umożliwiała przepływ wody. Analizy tych kraterów pokazały właśnie, że woda zniknęła z Marsa dużo później, niż początkowo sądzono. Pewne jest również, że w tamtym okresie na czerwonej Planecie musiało żyć wiele różnych organizmów. Mogły mieć formę biologiczną podobną do tych żyjących na Ziemi, ale badacze nie wykluczają, że mogły tam żyć również zupełnie obce nam stworzenia.

Astronomowie z Curtin University of Technology w Bentley w Australii odkryli tajemniczy obiekt, który emituje sygnały radiowe. Znajduje się około 4 tysiące lat świetlnych od Ziemi. Nazwali go GLEAM-X. Nie jest podobny do niczego, co wcześniej widzieliśmy – napisali naukowcy w badaniu opublikowanym 26 stycznia w czasopiśmie "Nature". Migoczący obiekt znajduje się w obrębie Drogi Mlecznej. Średnio 3 razy na godzinę emituje w kierunku Ziemi ogromne ilości energii. Został wykryty podczas przeglądu fal radiowych Drogi Mlecznej. Według naukowców GLEAM-X pojaśniał gwałtownie w ciągu około 60 sekund, na krótko stając się jednym z najjaśniejszych obiektów na niebie, po czym nagle ponownie zniknął w ciemności. Około 20 minut później pojawił się z powrotem – stale świecąc, osiągając maksymalną jasność, po czym po minucie zgasł raz jeszcze. Możliwe, że tajemnicza struktura kosmiczna jest dowodem na istnienie nowego typu obiektu gwiezdnego, który do tej pory istniał tylko w teorii. - Ten obiekt pojawiał się i znikał w ciągu kilku godzin podczas naszych obserwacji. To było zupełnie nieoczekiwane – podała główna autorka badania Natasha Hurley-Walker, radioastronom z Curtin University of Technology w Bentley w Australii. – To było trochę straszne dla astronoma, ponieważ na niebie nie ma nic takiego – dodała. Obserwacje będą kontynuowane, a naukowcy zapowiadają badanie obiektu na innych długościach fal radiowych. Jednocześnie rozpoczną się poszukiwania podobnych struktur kosmicznych.

Na Marsie odkryto skały wulkaniczne w rejonie południowego bieguna Marsa. Takie informacje podali naukowcy z Uniwersytetu Teksańskiego w Austin i Instytutu Nauk o Środowisku w Grenoble. Badania z 2018 roku sugerowały, że w tym rejonie znajduje się ogromne jezioro pod czapą lodową. Najnowsze obserwacje NASA przy użyciu sondy Mars Express temu zaprzeczają. Wykazały, że fale radiowe, które miały pochodzić od powierzchni wody, w rzeczywistości odbijają się od skał wulkanicznych. - Aby woda była utrzymywana tak blisko powierzchni, potrzebne jest zarówno bardzo słone środowisko, jak i silne, lokalnie generowane źródło ciepła, ale to nie pasuje do tego, co wiemy o tym regionie – twierdzi autor badania Cyril Grima. Naukowcy podejrzewają, że planeta ta zawiera duże ilości wody, ale większość z nich jest przechowywana w formie lodu. Zdaniem autora badania Cyrila Grima, istnieją dowody wskazujące na to, że formacje wulkaniczne znajdują się pod czapą lodową. To wciąż jednak tylko hipoteza. Badania mają umożliwić w przyszłości lądowanie ludzi na Marsie oraz pomóc w poszukiwaniu śladów życia. Szczegółowe wyniki badań zostały opublikowane w czasopiśmie "Geophysical Research Letters".

NASA opublikowała materiał wideo przedstawiający potężny wybuch słoneczny, który miał miejsce w piątek 21 stycznia. Rozbłysk został wyemitowany chwilę po godzinie 7 czasu polskiego. Zdarzenie zaobserwowało Solar Dynamics Observatory, które bada dynamikę aktywności słonecznej, czyli zmian zachodzących w atmosferze Słońca. "Rozbłyski słoneczne to potężne wybuchy energii. Mogą wpływać na komunikację radiową, sieci energetyczne, sygnały nawigacyjne oraz stanowić zagrożenie dla statków kosmicznych i astronautów" – podała w oświadczeniu NASA. Wydarzenia z piątku doprowadziły do wzrostu promieniowania rentgenowskiego ze Słońca, tworząc niewielkie i krótkie zaciemnienie fal radiowych nad Ameryką Południową i Oceanem Indyjskim. Moc rozbłysków wyraźnie obrazuje uwalnianie dużych wyrzutów plazmy i pola magnetycznego z korony słonecznej. Wygląda to jak jasny błysk światła. NASA stale prowadzi obserwacje Słońca z użyciem Solar Dynamics Observatory. Przechwytuje obrazy pokazujące aktywność gwiazdy centralnej Układu Słonecznego. Takie zjawisko sprzyja powstaniu zorzy polarnej. Większość burz słonecznych jest zwykle nieszkodliwa. W przeszłości mieliśmy do czynienia z intensywniejszymi rozbłyskami. W 1582 r. jeden z nich został nazwany "wielkim pożarem", który był widziany w dziesiątkach miast w Europie i Azji. Ludzie w tamtych czasach nie byli świadomi, że wydarzenie to było potężną burzą słoneczną. Współcześni astronomowie wykorzystują burze do przewidywania przyszłej aktywności słonecznej.