Erdogan wystawił Putina. "Nie wykluczam, że spodziewa się puczu"

Mówiąc delikatnie, to nie jest najlepszy moment w relacjach Turcja-Rosja. Moskwę bardzo rozgniewał fakt, że 8 lipca Ankara zwolniła do Kijowa pięciu ukraińskich żołnierzy, którzy brali udział obronie zakładów Azowstal w Mariupolu. Według Rosji decyzja ta stanowi naruszenie ugody w sprawie wymiany jeńców. Z kolei po spotkaniu prezydenta Turcji Recepa Tayyipa Erdogana z Wołodymyrem Zełenskim ten pierwszy oświadczył, że "Ukraina zasługuje na przystąpienie do NATO".

Turecki prezydent powiedział też, że Ankara czyni starania o przedłużenie umowy zbożowej na dłuższy okres po jej wygaśnięciu 17 lipca. Zasugerował, że w przypadku braku porozumienia ze strony Rosji tureckie okręty będą eskortować statki z ukraińskim zbożem.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Zdaniem Jerzego Marka Nowakowskiego, byłego ambasadora RP na Łotwie i w Armenii, poprzez takie działania turecki przywódca "bawi się w budowanie imperialnej Turcji".

- Turcji od lat nie jest po drodze z Rosją. I ten konflikt będzie się pogłębiał. A dodatkowo Erdogan nie jest przywódcą, który prowadziłby politykę proputinowską. I nie będzie. Jest przywódcą, który prowadzi politykę wyłącznie na własny użytek - mówi Wirtualnej Polsce Nowakowski.

I jak podkreśla, uwolnienie obrońców Azowstalu przez Erdogana jest solidnym policzkiem dla Kremla.

- Widać to było po nerwowej reakcji rosyjskich dygnitarzy. To symboliczny i bardzo wyraźny proukraiński gest. Również deklaracja o osłanianiu przez tureckie okręty statków ze zbożem musiała zaboleć Rosję. Z drugiej strony musimy pamiętać, że Erdogan potrzebuje się też uwiarygadniać przed Amerykanami. Bardzo się naraził swoim sojusznikom z NATO w kontekście blokowania wejścia Szwecji do Sojuszu - uważa były dyplomata.

"Erdogan pokazał Bidenowi, że jest samodzielnym graczem"

W podobnym tonie wypowiada się gen. Stanisław Koziej, były szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego. - Erdogan gra na umocnienie swojej pozycji i Turcji jako strategicznego gracza w swoim regionie. Zaskakujące, że wsparł członkostwo Ukrainy w NATO i zrobił to po słowach Joe Bidena, który stwierdził, że na razie nie jest to możliwe. Czyli poszedł na kolejną rozgrywkę i przyłączył się grupy państw Sojuszu, które popierają wejście Ukrainy do NATO. Zapunktował w oczach państw wschodniej flanki i pokazał przy tym Bidenowi, że jest samodzielnym graczem - ocenia gen. Koziej.

Zdaniem byłego szefa BBN po uwolnieniu ukraińskich żołnierzy relacje na linii Putin-Erdogan nie będą już takie jak wcześniej. - Erdogan zrobił to świadomie i z premedytacją. Pokazał Putinowi, że decyzje podejmuje samodzielnie i gra na umocnienie Turcji. Do tej pory był postrzegany jako mąciciel. A jego ostatnie słowa o akcesji Ukrainy do NATO i postawa wobec Putina - przynajmniej w oczach państw Europy Środkowo-Wschodniej i w samej Turcji - stawia go w korzystnym świetle. Potrafi zręcznie dbać o tureckie interesy - podkreśla gen. Koziej.

Ekspert nie wyklucza, że Erdogan pozwolił sobie na tak proukraiński gest, bo być może wyczuł, że pozycja Putina na Kremlu słabnie z dnia na dzień.

- Być może jest to początek stawiania przez tureckiego prezydenta na jakąś grupę na Kremlu, która szykuje się do przejęcia władzy. Nie wykluczam, że Erdogan może mieć informacje z wewnątrz ośrodków władzy w Moskwie i spodziewa się puczu. Inna sprawa, że Turcja od początku konfliktu stawiała na Ukrainę, by osłabić Rosję. Wynika to z jej celów strategicznych, chociażby w basenie Morza Czarnego - mówi gen. Koziej.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Turecki prezydent będzie również w centrum uwagi na rozpoczynającym się we wtorek szczycie NATO w Wilnie. Przypomnijmy, że Ankara stała na drodze do przystąpienia Szwecji do Sojuszu. Erdogan oskarżał Sztokholm o ukrywanie członków grup bojowników antytureckich na swoim terytorium. Sprawa dotyczy przede wszystkim Partii Pracujących Kurdystanu (PKK). Ostatecznie prezydent wyraził jednak zgodę na przekazanie parlamentowi wniosku o akcesję Szwecji.

- Jednak to nie Turcja, a USA będą głównym rozgrywającym na szczycie NATO. Erdogan tradycyjnie będzie w Wilnie próbował coś ugrać - zarówno na rynek wewnętrzny, a przy okazji będzie chciał zaszkodzić Kurdom. Już zapowiedział, że działania podjęte przez szwedzki rząd nie są wystarczające, żeby Turcja zmieniła zdanie w sprawie przystąpienia Szwecji do NATO (by ostatecznie zmienić zdanie i dać Szwecji zielone światło - red.). Znów uprawia swoje gierki, żeby w zamian - czy to w zakresie kontraktów na dostawę broni z USA, czy też operacji wojskowych wymierzonych w Kurdów - dostał zielone światło - mówi WP Jerzy Marek Nowakowski.

Z kolei zdaniem gen. Stanisława Kozieja taka postawa Turcji powoduje, że ta jest w NATO postrzegana jako główny hamulcowy Sojuszu. - Są bowiem pewne granice, których przekraczać nie wypada. Turcja tych granic sobie nie wyznacza, więc inne państwa uważają Ankarę za słabsze i niepewne ogniwo. Erdogan stara się te wątpliwości wobec postawy Turcji w ramach NATO rozgrywać. Jak do tej pory z umiarkowanym skutkiem - podsumowuje były szef BBN.

Sylwester Ruszkiewicz, dziennikarz Wirtualnej Polski