Zbigniew Brzeziński skończył 80 lat

Jako szef Rady Bezpieczeństwa Narodowego (NSC) w latach 1977-1981 był m.in. inicjatorem pomocy amerykańskiej dla mudżahedinów w Afganistanie, co zadecydowało o późniejszej klęsce wojsk ZSRR w tym kraju, rzecznikiem zwiększenia roli praw człowieka w polityce zagranicznej USA oraz współarchitektem historycznego układu pokojowego między Izraelem a Egiptem w Camp David.

Obecnie dr Brzeziński jest profesorem Szkoły Zaawansowanych Studiów Międzynarodowych (SAIS) na Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa i czołowym ekspertem znanego waszyngtońskiego think tanku Centrum Studiów Strategicznych i Międzynarodowych (CSIS). Często zabiera głos w telewizji CNN i publicznej telewizji PBS.

Zbigniew Kazimierz Brzeziński urodził się w Warszawie 28 marca 1928 r. Jego ojciec Tadeusz był dyplomatą; na placówce w Niemczech w latach 1931-1935 r. ratował Żydów po dojściu Hitlera do władzy (1933), ułatwiając im emigrację. W latach 1936-1938 pełnił misję dyplomatyczną w ZSRR, w okresie apogeum wielkich czystek i innych zbrodni stalinowskich.

W 1938 r. rodzina przeniosła się do Kanady, gdzie ojciec późniejszego szefa NSC objął kolejną placówkę dyplomatyczną. Po wojnie i dostaniu się Polski pod kontrolę ZSRR Brzezińscy pozostali na emigracji. Po ukończeniu szkoły średniej Zbigniew Brzeziński studiował na Uniwersytecie McGill w Montrealu, gdzie w 1950 r. otrzymał stopień MA (Master's), po napisaniu pracy dyplomowej o problemach narodowościowych w ZSRR.

Studia doktoranckie Brzeziński podjął na Uniwersytecie Harvarda, specjalizując się w problematyce Rosji, Rewolucji Październikowej i stalinizmu. W 1953 r. obronił pracę doktorską. W tym samym roku poznał w Monachium ówczesnego szefa sekcji polskiej Radia Wolna Europa Jana Nowaka-Jeziorańskiego. W 1957 r., na fali odwilży popaździernikowej, po raz pierwszy po wyemigrowaniu na Zachód przyjechał do Polski.

W 1959 r. został profesorem nauk politycznych nowojorskiego Uniwersytetu Columbia. Napisał tam książkę "Blok sowiecki: jedność i konflikt" o krajach Europy Wschodniej ujarzmionych przez ZSRR.

Od młodości Brzeziński związał się politycznie z Partią Demokratyczną. Już w czasie kampanii prezydenckiej Johna F.Kennedy'ego, w wieku 32 lat, został jego doradcą ds. polityki zagranicznej. Był zwolennikiem polityki odprężenia i rozmiękczania ZSRR oraz całego bloku sowieckiego w drodze dialogu, wymiany kulturalnej, naukowej i turystycznej.

W okresie zimnej wojny jako jeden z nielicznych politologów w USA przewidywał rozpad ZSRR. Wzywał też do zwołania konferencji paneuropejskiej, która zmierzałaby do stopniowego zniesienia podziału Europy. Koncepcja ta została zrealizowana w postaci Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, która zobowiązywała kraje bloku sowieckiego do przestrzegania praw człowieka.

Brzeziński w toku całej swej kariery w USA mocno angażował się w sprawę Polski. W grudniu 1980 r., jako doradca ds. bezpieczeństwa narodowego prezydenta Jimmy'ego Cartera, odegrał dużą rolę w zmobilizowaniu międzynarodowego nacisku na ówczesnego sekretarza generalnego KC KPZR Leonida Breżniewa, aby zapobiec sowieckiej interwencji wojskowej w Polsce. Wspierał też "Solidarność" i cały ruch opozycyjny w Polsce.

Po odzyskaniu przez Polskę suwerenności w 1989 r. wszyscy polscy przywódcy przybywający do USA spotykają się z prof. Brzezińskim, zasięgając jego rad.

Zbigniew Brzeziński mieszka w miejscowości McLean na przedmieściu Waszyngtonu. Jego żona Emilia, rzeźbiarka, jest stryjeczną wnuczką byłego prezydenta Czechosłowacji Edvarda Benesza. Syn Mark, ekspert ds. Rosji i Ukrainy, był wyższym urzędnikiem Rady Bezpieczeństwa Narodowego w administracji prezydenta Billa Clintona. Starszy syn Ian pracuje w Pentagonie. Córka Mika jest dziennikarką telewizyjną.

Tomasz Zalewski