marta tychmanowicz(strona 3/3)

30 czerwca 1943 roku Armia Krajowa poniosła największa stratę od początku swojego istnienia - Gestapo aresztowało jej dowódcę Stefana „Grota” Roweckiego, człowieka który już za życia stał się legendą. Generała nie udało się odbić, ani wynegocjować zwolnienia, nie powiodły się także plany jego ucieczki z obozu Sachsenhausen. Został tam zabity przez Niemców w sierpniu 1944 roku tuż po wybuchu powstania warszawskiego.

19 maja 1945 roku wkrótce po zakończeniu II wojny światowej z niemieckich miejscowości położonych w powiecie Emsland niedaleko granicy z Holandią wywieziono niemieckich mieszkańców, żeby wprowadzić tam Polaków, dotychczas więźniów obozów koncentracyjnych, oflagów, stalagów i robotników przymusowych. Miasteczko Haren stało się na trzy lata polską enklawą i zyskało nazwę Maczków.

67 lat temu plutonowy Emil Czech zagrał na ruinach klasztoru na Monte Cassino hejnał mariacki – fakt ten utrwalony na zdjęciach stał się symbolem polskiego zwycięstwa.

11 maja 1944 roku w Berlinie umarł Leon Kozłowski - były premier, minister, piłsudczyk i profesor archeologii - skazany przez polski sąd na karę śmierci za dezercję i współpracę z Niemcami. Zła sława Kozłowskiego napędzana przez hitlerowski system propagandy otaczała go jeszcze przez kilkadziesiąt lat po śmierci.

Święta Wielkanocne w roku 1943 wypadały w zbliżonym terminie do teraźniejszych AD 2011. Wielki Tydzień trwał od 19 do 25 kwietnia. 19 kwietnia 1943 roku wypadał poniedziałek, tego też dnia wybuchło powstanie w getcie warszawskim. Po stronie polskiej nieopodal muru getta rozstawiano karuzelę, która była czynna w Wielkanoc.

W podwarszawskich Palmirach otwarto właśnie Muzeum Walki i Męczeństwa. W lasach Puszczy Kampinoskiej Niemcy w czasie II wojny światowej dokonali masowych mordów na Polakach (ponad dwa tysiące ofiar). Wśród rozstrzelanych znalazł się nie tylko słynny olimpijczyk Janusz Kusociński, ale również wybitny szachista – także olimpijczyk – Dawid Przepiórka.

Kiedy 17 stycznia 1945 roku do Warszawy wkroczyła Armia Czerwona, miasto wydawało się martwe. Jednak w tym morzu ruin, w całkowitej izolacji od siebie mieszkało kilkaset osób. Byli to warszawscy robinsonowie - nazywani przez Niemców szczurami - z których najsłynniejszym był Władysław Szpilman znany z filmu „Pianista”.

W poniedziałek 29 listopada 1830 roku, równo 180 lat temu, rozpoczęło się powstanie listopadowe, które po upadku stało się jednym z głównych mitotwórczych wydarzeń kształtujących polski - romantyczny - charakter narodowy. Powstanie rozpoczęło się, gdy 24 sprzysiężonych ruszyło na strzeżony przez trzech żołnierzy inwalidów Belweder...

31 sierpnia 1939 roku w godzinach wieczornych stracił życie Franciszek Honiok, polski Ślązak, nazywany pierwszą ofiarą II wojny światowej.

W 1918 roku wkrótce po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Józef Piłsudski zaczął tworzyć w polskiej armii wywiad wojskowy. Dzięki wysiłkom pracujących tam kryptografów udało się złamać bolszewickie szyfry, co w decydujący sposób przyczyniło się do polskiego zwycięstwa w wojnie 1920 roku określanej mianem "Cudu nad Wisłą”.

70. lat temu Winston Churchill - późniejszy laureat literackiej nagrody Nobla, uznany przez BBC za najwybitniejszego Brytyjczyka wszechczasów - został premierem Wielkiej Brytanii. Miał wtedy 65 lat i sądził, że karierę polityczną ma już za sobą.

W kwietniu 1943 roku na terenie getta warszawskiego przebywało ponad 40 tys. osób, w tym kilkuset bojowców, którzy przygotowywali się do podjęcia rozpaczliwej walki zbrojnej przeciwko Niemcom. Tylko nielicznym powstańcom udało się wyjść z płonącego getta kanałami.