Pałac w muzeum. Odrestaurowany obiekt jest dumą Kielc

Pałac Biskupów Krakowskich to barokowy obiekt, który jest uznawany za najlepiej zachowaną oryginalną wczesnobarokową rezydencją pałacową z pierwszej połowy XVII wieku w Polsce. Powstał on w latach 1637-1641 i wzniesiony został na Wzgórzu Katedralnym. Dla turystów przyjeżdżających do Kielc jest to obowiązkowe miejsce do zwiedzenia.

Przez lata Dawny Pałac Biskupów Krakowskich był jednak zaniedbany. Były plany jego remontu i modernizacji, ale długo nie udało ich się w pełni zrealizować. Pomogły w tym środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Zgłoszony projekt "Pałac w muzeum, Muzeum w Pałacu. Ochrona, zachowanie i udostępnienie na cele publiczne zabytków ruchomych i nieruchomych o znaczeniu ogólnopolskim" dofinansowano kwotą 14 726 171,53 zł. Wszystko z puli przeznaczonej na ochronę dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury.

- Fundusze Europejskie pozwalają na postęp w wielu dziedzinach życia, umożliwiają zniwelowanie różnic w rozwoju krajów i regionów. Strumień pieniędzy płynących do instytucji kultury, ciągle niewystarczająco dofinansowanych, borykających się z wieloma trudnościami: lokalowymi, konserwatorskimi, aranżacyjnymi pozwala niejednokrotnie na przywrócenie zabytkom blasku. Tak było również w przypadku Dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach - najlepiej zachowanej polskiej rezydencji magnackiej z pierwszej połowy XVII wieku, okresu panowania w Rzeczypospolitej Obojga Narodów dynastii Wazów - powiedziała Wirtualnej Polsce dr Agnieszka Kowalska-Lasek, zastępca dyrektora ds. oddziałów Muzeum Narodowego w Kielcach.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Pałac w muzeum

Obecnie w pałacu działa Muzeum Narodowe. Tak jest od 1971 roku, ale wcześniej siedzibę miała tam Wojewódzka Rada Narodowa (1945-1971). Z kolei w latach międzywojennych był on domem urzędu wojewódzkiego. W czasie zaborów, gdy Polski nie było na mapach, swoją siedzibę miała tam m.in. Szkoła Akademiczno-Górnicza.

- Działania związane z projektem zakończono w 2022 roku. W jego ramach zrealizowano zadania mające na celu utrwalenie wartości historycznej pałacu, zatroszczono się o komfort i bezpieczeństwo zwiedzających oraz o stan eksponowanych obiektów - dodała Kowalska-Lasek.

Celem projektu było zwiększenie wykorzystania potencjału Dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach na rzecz wzrostu uczestnictwa społeczeństwa w kulturze. W trakcie prac zrealizowano remont elewacji budynków wraz z renowacją detali architektonicznych. Zmodernizowano Galerię Malarstwa Polskiego i Europejskiej Sztuki Zdobniczej. Wykonano też nowoczesne instalacje zabezpieczające.

Roboty konserwatorskie objęły wiele miejsc we wnętrzu pałacu. Wykonano konserwację unikatowego XVII-wiecznego stropu belkowego z plafonem Tomasza Dolabelli "Pożar Ławry Troickiej".

- Najdłużej trwały prace związane z renowacją elewacji Pałacu. Spektakularnym efektem tych działań jest rekonstrukcja rzeźb fasadowych przedstawiających posłów szwedzkich i moskiewskich, zniszczonych przez zaborcę w ramach represji po powstaniu styczniowym. Formę posągów, z których każdy ma trzy metry wysokości i waży tonę, wypracowano na podstawie archiwalnych dokumentów, badań kostiumologicznych i porównawczych. Blask odzyskały także m.in. loggia wejściowa, XVII-wieczne sgraffito oraz gzymsy wieńczące elewację - powiedziała Kowalska-Lasek.

Cenne eksponaty w perełce Kielc

Pierwszym celem, sfinalizowanym już w 2019 roku, była modernizacja Galerii Malarstwa Polskiego i Europejskiej Sztuki Zdobniczej. To ekspozycja stała prezentowana w skrzydle północnym Dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich. Dzięki uzyskaniu dodatkowej powierzchni można było poszerzyć prezentację twórczości wybitnych artystów związanych z regionem - Rafała Hadziewicza, Franciszka Kostrzewskiego, Józefa Szermentowskiego i Władysława Maleckiego.

Ekspozycję sztuki współczesnej rozbudowano do lat 70. XX wieku. Obecnie w Galerii prezentowanych jest blisko 300 obrazów i 600 obiektów rzemiosła artystycznego, w tym bogaty zbiór ceramiki ćmielowskiej. Wystawa zyskała nowy system oświetlenia, który pozwolił na atrakcyjną prezentację unikatowych zabytków. Zwieńczeniem tego etapu projektu było wydanie katalogu zbiorów.

Bogata dekoracja stropu polichromowanego w tym pomieszczeniu jest jednym z najcenniejszych elementów wystroju pałacu. Na deskowaniu wspartym na 21 modrzewiowych belkach przedstawiono 40 alegorycznych i moralizatorskich scen oraz personifikacji. Zwieńczeniem prac badawczych jest wydawnictwo Pro lege et pro grege. Dekoracja stropu belkowego Izby Stołowej Górnej w Dawnym Pałacu Biskupów Krakowskich, w którym zaprezentowano pierwowzory graficzne wizerunków wraz z wyjaśnieniem ich symboliki.

W trosce o zabytki ruchome przeprowadzono konserwację dwóch wielkoformatowych tapiserii: Bitwy nad Granikiem oraz Triumfu Ateny opiekunki pokoju, sztuk pięknych nad bogiem wojny Aresem. W ubytkach wprowadzono brakujące fragmenty osnowy, wątek uzupełniano dobraną kolorystycznie wełną. Przy Triumfie Ateny zrekonstruowano bordiurę: część ubytków uzupełniono w technice tkackiej, w zewnętrznej całkowicie odtworzonej partii zastosowano rekonstrukcję malarską. Tkaniny, będące niewątpliwą ozdobą pałacowych wnętrz, odzyskały właściwą kolorystykę i pierwotny blask.

- Realizacja projektu pozwoliła na stworzenie nowej oferty kulturalnej i edukacyjnej, na podniesienie komfortu zwiedzania. Turyści mogą obecnie korzystać z audioguidów, w których dostępne są m.in. rodzinne ścieżki zwiedzania. Dzięki spacerom wirtualnym mogą obejrzeć muzeum on-line. Pałac stał się jeszcze bardziej dostępny dla osób z niepełnosprawnościami. Zniwelowano istniejące bariery architektoniczne, do audioprzewodników dodano opracowania dla osób z dysfunkcją wzroku, zastosowano pętle indukcyjne. Z każdym kolejnym remontem Pałac krok po kroku odzyskuje swą dawną świetność, a zwiedzający mogą cieszyć się w pełni ze splendoru XVII-wiecznej rezydencji - zakończyła Kowalska-Lasek.