Otwieramy się na nowe Fundusze Europejskie

Na co przeznaczane są Fundusze?

Fundusze Europejskie to środki finansowe, które są przyznawane przez Unię Europejską wszystkim państwom członkowskim, aby wspierać różnorodne projekty o charakterze społecznym, gospodarczym czy też edukacyjnym. Środki te są także przeznaczane na realizację dużych projektów infrastrukturalnych, takich jak budowa autostrad, zakup nowoczesnego taboru kolejowego, budowa centrów przesiadkowych, modernizacja szpitali, budowa farm fotowoltaicznych, budowa sieci wodociągowej i kanalizacyjnej i wiele, wiele innych.

Partnerzy w realizowaniu wspólnej polityki

Fundusze Europejskie są przyznawane poszczególnym krajom członkowskim na podstawie tzw. Umowy Partnerstwa, czyli dokumentu podpisywanego pomiędzy Komisją Europejską a określonym państwem członkowskim. Powyższy dokument określa kierunki i cele Polityki Spójności Unii Europejskiej na daną perspektywę finansową oraz mechanizmy, dzięki którym te cele będą realizowane.

Czym jest wspomniana wyżej Polityka Spójności? Jest to polityka całej Unii Europejskiej, która pomaga w wyrównaniu warunków ekonomicznych i społecznych różnych regionów Unii (zwłaszcza obszarów wiejskich), aby wzmocnić integralność gospodarczą, społeczną i terytorialną krajów i regionów Europy. Według przyjętej zasady – regiony w gorszej sytuacji społecznej i gospodarczej otrzymują środki na wyrównanie poziomu rozwojowego. W praktyce oznacza to środki na różne projekty, które są realizowane przez tzw. beneficjentów Funduszy Europejskich, czyli samorządy, przedsiębiorstwa, uczelnie, organizacje pozarządowe, itp. Można więc powiedzieć, że dzięki Funduszom Europejskim wzmacniana jest konkurencyjność gospodarek państw członkowskich, także na arenie międzynarodowej.

Perspektywy i plany

Fundusze Europejskie są rozliczane w ramach perspektyw finansowych, czyli co do zasady siedmioletnich okresów, podczas których Unia Europejska planuje swoje wydatki i inwestycje.

Polska jest beneficjentem Funduszy Europejskich już po raz czwarty. W poprzednich perspektywach korzystaliśmy z budżetów UE na lata 2000-2006 (wstępując do UE w 2004 r.) i 2007-2013, a część projektów nadal finansowana jest z budżetu na lata 2014-2020. W nowym rozdaniu funduszy unijnych na politykę spójności, w budżecie na lata 2021-2027 będziemy mieć do dyspozycji ponad 76 mld euro.

Każda nowa perspektywa finansowa oznacza nowe środki dla państwa członkowskiego, a to przekłada się na nowe konkursy na realizację różnorodnych projektów. Konkursy są organizowane w ramach tzw. programów krajowych:

• Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko – FEnIKS: to m.in. inwestycje w rozwój odnawialnych źródeł energii, ochronę środowiska, ekologiczny transport, rozwój ochrony zdrowia, ochronę dziedzictwa kulturowego
• Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki – FENG: to fundusze przeznaczone na projekty badawczo-rozwojowe, zwiększanie konkurencyjności polskiej gospodarki
• Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego – FERS: to m.in. środki przeznaczone na poprawę sytuacji osób na rynku pracy, rozwój edukacji i usług zdrowotnych, wspieranie rodziców w opiece nad dziećmi i poprawę sytuacji osób ze szczególnymi potrzebami
• Fundusze Europejskie na Rozwój Cyfrowy – FERC: to m.in. środki pozwalające na zwiększenie dostępu do szybkiego Internetu i rozwój e-usług
• Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej – FEPW: to m.in. wsparcie przewidziane dla pięciu regionów Polski Wschodniej (woj. lubelskie, podlaskie, podkarpackie, świętokrzyskie i warmińsko-mazurskie) oraz części woj. mazowieckiego. Środki przeznaczone będą na rozwój przedsiębiorczości, transport, ochronę środowiska i turystykę oraz 16 programów regionalnych.

I tak, na przykład Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki zapewnią środki na projekty badawczo-rozwojowe, innowacyjne, z których będą korzystały przedsiębiorstwa na terenie całego kraju oraz sektor nauki. Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko będą przeznaczane na rozwój odnawialnych źródeł energii, ochronę środowiska, ekologiczny transport, a ponadto rozwój kultury i ochronę dziedzictwa kulturowego.

W ramach programów regionalnych, każde województwo otrzyma dedykowane środki na projekty z danego obszaru (np. Fundusze Europejskie dla Pomorskiego na lata 2021-2027).

Organem administracji rządowej odpowiedzialnym na koordynację i nadzór nad wykorzystaniem Funduszy Europejskich w Polsce jest Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Odpowiada ono za opracowanie Umowy Partnerstwa, wynegocjowanie jej ostatecznego brzmienia z przedstawicielami Komisji Europejskiej, a później za koordynację wydatkowania funduszy w całym kraju i nadzór nad wszystkimi instytucjami uczestniczącymi zaangażowanymi w wydatkowanie funduszy (w tym za nadzór nad realizacją poszczególnych programów).

W systemie zarządzania i wydatkowania funduszy najważniejszą rolę pełnią instytucje zarządzające i instytucje pośredniczące. Instytucjami zarządzającymi są państwowe lub regionalne instytucje (urzędy marszałkowskie, a dokładnie rzecz ujmując zarządy w poszczególnych województwach), które są odpowiedzialne (i "zarządzają") wydatkowaniem Funduszy Europejskich w ramach konkretnego programu. W praktyce instytucje te organizują konkursy, w ramach których wnioskodawcy składają wnioski (propozycje projektów), które są oceniane. Wyżej wymienione instytucje podpisują umowy z wybranymi beneficjentami, którzy przejdą pozytywną weryfikację i ocenę wniosków. Ponadto przekazują środki i sprawdzają, czy są one wydawane we właściwy sposób. Każdy program ma swoją instytucję zarządzającą, która może, ale nie musi, powołać instytucję pośredniczącą (np. Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości dla Programu FENG) i przekazać jej część swoich obowiązków – np. przyjmowanie i weryfikację wniosków o dofinansowanie projektów czy wypłatę środków dla beneficjentów.

Gdzie szukać informacji?

Fundusze Europejskie pomagają nam realizować ważne projekty z różnych dziedzin i poprawiać naszą jakość życia. Warto szukać inspiracji i planować kolejne działania. W Polsce działa sieć Punktów Informacyjnych Funduszy Europejskich, w których doradcy udzielają informacji wszystkim zainteresowanym. Ich adresy można znaleźć na stronie www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/punkty. Dodatkowo, szczegółowe informacje na temat samych funduszy, można znaleźć na stronie www.funduszeeuropejskie.gov.pl.

Należy pamiętać, że fundusze umożliwiają wielu instytucjom, przedsiębiorcom, organizacjom pozarządowym realizację projektów i pomysłów, które mogłyby nie zostać wdrożone bez dodatkowego, zewnętrznego finansowania.