Zostawiono nas na pastwę Rosji? Oto dokumenty NATO

- NATO nie kwapiło się do podjęcia ryzyka na rzecz walczących o wolność Polaków. Przejrzałem te dokumenty, ale nie potrafię dokonać egzegezy, zostawmy to historykom - powiedział dziennikarzom w Brukseli minister spraw zagranicznych.

Polska jest jednym z pierwszych krajów z Europy Środkowo-Wschodniej, któremu udało się rozpocząć odtajnianie dokumentów. Archiwa pochodzą z lat 1980-1984. Dokumenty dotyczą więc reakcji Sojuszu na sytuację w Polsce przed wprowadzeniem stanu wojennego oraz po tym, gdy czołgi wyjechały na ulice.

Notatka z sierpnia 1981 roku mówi wprawdzie, że brak jest zagrożenia radziecką interwencją w Polsce, ale NATO analizowało wcześniej konsekwencje ewentualnej interwencji i chaos, który wywołałaby w Europie. Sojusz nie przewidywał jednak włączenia się w konflikt. Tłumaczono to brakiem podstaw prawnych, bo artykuł V Traktatu Waszyngtońskiego -mówiący o zbiorowej obronie - nie miał zastosowania. - Zawsze są powody - komentował szef polskiej dyplomacji.

NATO oceniało wówczas, że rozpoczną się ucieczki Polaków samolotami i planowano przechwytywanie ich nad wodami międzynarodowymi. Siły Sojuszu miały jednak zakaz interwencji, gdyby polskie samoloty były atakowane przez kraje Układu Warszawskiego.

- Myślę, że historycy będą to komentować, a każdy z nas wyciągnie swoje wnioski - powiedział Radosław Sikorski, pytany o komentarz.

Wśród notatek sporządzanych w kwaterze głównej NATO w latach 1980-1984 są również: informacje o wizycie papieża Jana Pawła II w Polsce, cena sytuacji gospodarczej mówiąca o porażce polityki prowadzonej przez Edwarda Gierka, a także opis sytuacji więźniów politycznych.

Archiwiści natowscy będą kontynuować prace nad odtajnianie kolejnych materiałów, które zostaną zaprezentowane na specjalnej wystawie w grudniu, w 30. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego. To kolejny etap upubliczniania informacji na temat stanu wojennego. Pięć lat temu odtajnione zostały archiwa Układu Warszawskiego, a przed trzema laty CIA udostępniła materiały sporządzone na podstawie raportów pułkownika Ryszarda Kuklińskiego.