Szmielow, absolwent Wydziału Ekonomicznego Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego im. Michaiła Łomonosowa, przez wiele lat był związany z Instytutem USA i Kanady oraz Instytutem Europy Rosyjskiej Akademii Nauk. Był autorem około 70 monografii i ponad 200 artykułów naukowych poświęconych gospodarce światowej i rosyjskiej.
W 1987 roku Szmielow opublikował w piśmie "Nowyj Mir" swój słynny artykuł "Zaliczki i długi". Była to pierwsza w ówczesnym Związku Radzieckim publikacja naukowa poddająca ostrej krytyce gospodarkę realnego socjalizmu. Artykuł ten odbił się szerokim echem w ZSRR. Uważany jest za początek głasnosti w radzieckich środkach masowego przekazu.
Istotą ,zainicjowanej w drugiej połowie lat 80. XX wieku przez ówczesnego przywódcę ZSRR Michaiła Gorbaczowa, pieriestrojki była demokratyzacja życia politycznego i ustroju państwowego, w tym likwidacja monopolu Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego na władzę, zwiększenie swobód obywatelskich, częściowe urynkowienie gospodarki i ocieplenie stosunków ze światem zachodnim, co w konsekwencji doprowadziło do krachu systemu komunistycznego, demontażu ZSRR i rozpadu Układu Warszawskiego.
Za jedno z największych osiągnięć pieriestrojki uważana jest głasnost, czyli polityka jawności życia politycznego.
