Wielki Piątek - dzień zadumy nad męką i śmiercią Jezusa Chrystusa
Wielki Piątek zajmuje szczególne miejsce w tradycji Kościołów. W całej Polsce odbywają się nabożeństwa Drogi Krzyżowej i Liturgie Męki Pańskiej. Ten dzień zajmuje szczególne miejsce w tradycji Kościoła katolickiego, prawosławnego (Triduum Paschalne będą obchodzić za tydzień) oraz w wielu Kościołach protestanckich. Wszystkie one mają kilka wspólnych elementów, jak: uroczyste nabożeństwa, czytanie pasyjnych fragmentów z Pisma Świętego oraz wspomnienie męczeńskiej śmierci Chrystusa na Krzyżu. Tegoroczne chrześcijańskie święta zbiegły się również z żydowskim świętem Pesach (Pascha) - obchodzonego na pamiątkę wyzwolenia Izraelitów z niewoli egipskiej.
Wielki Piątek jest jednym z najważniejszych dni w roku liturgicznym, w którym wspomina się mękę i zbawczą śmierć Jezusa Chrystusa na krzyżu. To w szczególny sposób dzień zadumy i skupienia, w którym obowiązuje post ścisły, polegający na jedzeniu w ciągu dnia tylko jednego posiłku do syta i powstrzymania się zarazem od spożywania pokarmów mięsnych.
Tego dnia w kościołach sprawowana jest Liturgia Męki Pańskiej, nabożeństwo zbliżone formą do mszy świętej. Zasadniczą różnicą jest fakt, że w Wielki Piątek nie jest sprawowana Eucharystia, a wierni przyjmują komunię konsekrowanymi w Wielki Czwartek komunikantami. Podczas Liturgii Męki Pańskiej szczególny nacisk kładziony jest na czytania, modlitwę oraz adorację krzyża. Ewangelię w tym dniu stanowi opis męki i śmierci Chrystusa według św. Jana, zazwyczaj śpiewany lub czytany z podziałem na role.
Po odczytaniu ewangelii oraz modlitwie powszechnej, sprawujący Liturgię kapłan odsłania krzyż, zakryty od piątej niedzieli wielkiego postu fioletowym płótnem. Odsłonięcie dokonuje się w trzech etapach, a podczas nich kapłan śpiewa słowa: „oto drzewo Krzyża, na którym zawisło Zbawienie świata”. Następnie wierni dokonują adoracji krzyża, najczęściej poprzez przyklęknięcie i ucałowanie go.
- Jeżeli krzyż był dla Chrystusa cierpieniem i upokorzeniem, to jednak równocześnie, dzięki planom Bożym, stał się narzędziem zbawienia upadłej ludzkości i tryumfem Chrystusa nad śmiercią i grzechem. Odtąd przyjąć krzyż, spoglądać na ukrzyżowanego oznacza przylgnąć z wiarą do Zbawiciela. Krzyż Chrystusa jest żywym znakiem zbawienia mesjańskiego i drzewem dającym życie wieczne – mówi ks. prof. dr hab. Stanisław Araszczuk z Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu.
Po udzielonej komunii, Najświętszy Sakrament, owinięty w biały welon symbolizujący całun, w jakim Chrystus został złożony do grobu, jest przenoszony do specjalnie przygotowanej kaplicy Grobu Pańskiego, gdzie będzie wystawiony do adoracji. Liturgia odbywa się w godzinach popołudniowych i najczęściej poprzedzana jest Drogą Krzyżową.
Podczas Liturgii Męki Pańskiej kapłan jest ubrany w czerwone szaty, a podczas nabożeństwa nie używa się instrumentów muzycznych ani dzwonków. Procesji do Grobu Pańskiego mogą jednak towarzyszyć jedynie brzmienia kołatek. Rozpoczynająca Liturgię procesja odbywa się w ciszy, a kapłani, dochodząc ołtarza, padają przed nim krzyżem, co jest wyrazem szczególnego uniżenia wobec Boga. Ołtarz jest obnażony z krzyża, obrusu oraz świeczników.
- Choć Liturgia zaprasza do rozważenia biblijnego opisu męki Pańskiej, a następnie do uczczenia Krzyża, to główny nurt myśli wielkopiątkowej nie koncentruje się jednak na męce Zbawiciela, ale na Odkupieniu – dodaje ks. prof. Araszczuk.