wielka historia(strona 3/4)

Pobożny, cnotliwy, wykształcony, poliglota – tak zachwalano Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Cały artykuł przeczytasz na portalu Wielkahistoria.pl. Kraj popadł w ruinę. Brakowało silnego lidera. Król, którego wybrano w 1669 r. zupełnie nim nie był. Michał Korybut Wiśniowiecki został wcześniej wychowany na filozofa. Nie był przygotowany do bycia żołnierzem, politykiem, a co dopiero królem. Był stale pod opieką troskliwej matki, sponsorowany i doglądany. Brakowało mu ambicji i siły woli. Okazało się, że jego kandydaturę wysunięto ze względu na bierność i podatność na wpływy. Potężni magnaci woleli mieć "nijakiego króla", a nie takiego, który bardziej umocni monarchię. Pomysł "wyboru z przypadku" jako pierwszy rzucił podkanclerz koronny Andrzej Olszowski. Dostojnik liczył, że zajmie pozycję wszechwładnego pierwszego ministra i szarej eminencji. Osiągnął swój cel.

Rewolucja w higienie i opiece zdrowia – to uratowało miliony dzieci w Polsce ponad 100 lat temu. Cały artykuł przeczytasz na portalu Wielkahistoria.pl. Przedwojenna Polska nie znała powszechnej, darmowej służby zdrowia. Dodatkowo przedślubne dzieci traktowano z pogardą, chcąc się ich pozbyć. Problemem był też brak higieny. W 1930 r. w pierwszym roku życia umierało średnio 143 dzieci na 1000. To 37 razy więcej niż współcześnie. W Warszawie, która miała najlepszą opiekę medyczną, odsetek zgonów niemowląt wynosił aż 11,8 proc. Dla porównania odsetek zgonów niemowląt w Holandii wynosił wtedy 4,1 proc., a w Wiedniu 7,1 proc. Śmiertelności dzieci w Polsce była jedną z najwyższych w Europie. Co czwarty Polak umierał przed 15. rokiem życia. W dwudziestoleciu międzywojennym higiena i służba zdrowia poprawiły się. Dopiero wtedy odsetek zgonów niemowląt spadł.

Wstydliwy czas dla Europy miał miejsce na przełomie XVI i XVII w. Cały artykuł przeczytasz na portalu Wielkahistoria.pl. Wówczas mało kto przejmował się higieną, ponieważ panowało ogólne przekonanie, że częste mycie prowadzi do osłabienia organizmu. Tym samym na Starym Kontynencie nie brakowało chorób. Mieszkańcy Zachodu musieli walczyć z powracającą dżumą, ale nie mieli też żadnych wzorców do naśladowania. Elżbieta I kąpała się raz w tygodniu, a Ludwik XIV często chwalił się, że w swoim życiu kąpał się całe trzy razy. Zamiast kąpieli, twierdzono, że zmiana bielizny pomoże w utrzymaniu czystości. Wszystko dlatego, że miała ona wchłaniać pot i eliminować przykry zapach. W pewnym momencie pałace i wille projektowane były też bez łazienek, jednak w końcu nadszedł czas wielkich zmian. Tak też dopiero w XVIII w. nastąpił przełom w sferze życiowej i zaczęto wówczas bardziej dbać o higienę i schludny wizerunek.

W XVII wieku szlachta przerzuciła się na produkcję wódki, która była masowo sprzedawana chłopom. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. W ostatnich latach przedrozbiorowych w Polsce aż cztery razy więcej kasowało się za przerobioną wódkę, niż za samo zboże. Wiele majątków szlacheckich skupiło całą działalność na produkcji wysokoprocentowego trunku. We wsiach chętnie stawiano kolejne karczmy. Często dla zysku w rozpijaniu poddanych pomagali sami księża. Aby urozmaicić zamiłowanie do wódki, picie łączono ze świętami religijnymi, by nabierało to nabożnego charakteru. Na drodze uzależnienia nie stał kler. Czasami karczmę stawiał sam proboszcz, zachęcając w trakcie kazań do picia. Tak miało być we wsi Sieniucha, gdzie proboszcz ponoć "nikomu ślubu dać nie chciał, jeśli ten w jego karczmie nie pił".

W obliczu zacieśnienia unii polsko-litewskiej przyjęto uchwałę przenoszącą obrady sejmów i elekcje królów do Warszawy. Cały artykuł przeczytasz na portalu Wielkahistoria.pl. Dla królewskiego dworu w Krakowie taka uchwała była zdecydowanie lepszym rozwiązaniem, warszawiaków jednak wówczas nikt o zdanie nie pytał. Mieszkańcy mieli być z tego powodu niezadowoleni, a do tego zdecydowana część ludności czuła się oszukana. Mało kto popierał ówczesną decyzję Zygmunta Augusta, ponieważ kiedy zjeżdżała się szlachta, mieszczanie byli zobowiązani do użyczania prywatnych kamienic i domostw przybyłym do miasta delegatom. Magnaci często burzyli ściany i łączyli domy, by zapewnić sobie jeszcze większe siedziby. Bywało, że za szlachtą na zjazdy przybywali żebracy, złodzieje czy prostytutki. Wówczas Warszawa pogrążała się w anarchii, a obrady trwały przecież tygodniami.

Uznawany na poganina, intryganta, a nawet barbarzyńcę Jagiełło przebył niezwykle krótką drogę do objęcia tronu Polski. Cały artykuł przeczytasz na portalu WielkaHistoria.pl. W średniowieczu każdy przyszły władca nad Wisłą musiał przejść wieloletnie nauki i specjalne procesy, zanim na jego głowie zabłysła złota korona. Niemniej jednak Litwinowi wystarczyły tylko trzy doby, aby doszło do koronacji z jego udziałem. Jak to się stało? Otóż w każdym takim przypadku poręczać za księcia musieli chrzestni. Prawdopodobnie Władysław Jagiełło, to dzięki pomocy Siemowita IV ówczesnego księcia Mazowsza, doszedł do władzy w tak krótkim czasie. Stało się tak, ponieważ wcześniej sam Siemowit łasił się na koronę, porywając Jadwigę Andegaweńską, którą w 1384 r. poślubić miał właśnie Jagiełło. Każdy na Wawelu drżał, kiedy w Krakowie pojawiał się Siemowit, dlatego też niewykluczone, że w katakumbach zamku królewskiego doszło do zastraszania dynastii Andegawenów, którzy nie mieli innego wyjścia, jak zgodzić się na dość mocno skrócony proces koronacji nowego króla i królowej Polski.

Jedna kobieta poślubiła dwóch polskich królów. To jedyny taki przypadek w historii. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Władysław IV Waza przed śmiercią pożyczył od żony, Francuzki Ludwiki Marii Gonzagi, równowartość 81 mln zł. Dług był gigantyczny. Po śmierci króla o tron ubiegali się dwaj jego bracia - Jan Kazimierz i Karol Ferdynand. Jan Kazimierz zgodził się poślubić wdowę po bracie, Ludwikę Marię, o ile ta pomoże mu zdobyć koronę. Polskie elity były przywiązane do tradycji. Nigdy dotąd ta sama kobieta nie była żoną dwóch królów. Jednak ślub Jana Kazimierza z wdową po bracie pozwoliłby uniknąć dodatkowych kosztów, zachowując układy z Francją. Wygrał argument oszczędnościowy i ślub odbył się.

Słynny poeta z Czarnolasu Jan Kochanowski nie spieszył się, by wydorośleć. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Pochodzący z rodziny szlacheckiej mężczyzna wolał młode lata przeciągać w nieskończoność, przy okazji zwiedzając spory kawał świata. Kochanowski łącznie studiował przez 15 lat, ale nigdy nie uzyskał dyplomu uczelni wyższej. Co więcej, pierwsza przygoda z akademicką nauką zakończyła się niemałym skandalem, kiedy to w Akademii Krakowskiej grupa studentów na czele z Kochanowskim masowo opuściła uczelnię w wyniku protestu za zabicie przez duchownego Jana Reszkowskiego ich przyjaciela Jerzego z Pieniana, a także późniejszego braku reakcji na całe zdarzenie Króla Zygmunta Augusta. Brak wykształcenia wyższego wcale mu jednak nie przeszkadzał, podobnie jak jego następcom z Adamem Mickiewiczem i Henrykiem Sienkiewiczem na czele. Wybitne osobowości trudno bowiem wtłoczyć w nurt zinstytucjonalizowanej edukacji.

Tak szlachta robiła z polskich chłopów "ciemną masę". Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. W XVI i XVII w. umiejętność czytania i pisania na wsi nie była powszechna. Posiadali ją jedynie nieliczni chłopi. Dla szlachciców i to było niewygodne. Wykształcony chłop mógł podważać skalę wyzysku i walczyć o swobody. Jak podaje portal wielkahistoria.pl, przodkowie większości Polaków byli niewolnikami. Traktowano ich często gorzej niż zwierzęta. Na polskiej wsi pańszczyźnianej przyjęto zasadę, żeby z chłopów zrobić "ogłupiałą masę". Wśród panów uważano, że edukacja zabiera chłopom czas, odciąga ich od pracy w polu i jest nieprzydatna. Tam, gdzie jednak edukacja się odbywała, prowadzono ją na bardzo niskim poziomie. Ten obowiązek spadł m.in. na kościelnych. Plebani skracali jednak czas nauki dzieciom, by z czasem te pracowały dla nich. Za naukę płaciło się zbożem, grochem, kapustą. Znaczący upadek edukacji na polskiej wsi nastąpił jeszcze przed potopem szwedzkim. Jej odbudowywanie trwało dziesiątki lat.

Nad Morzem Czarnym w okolicy Warny dokonano niezwykłego odkrycia. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Jeden z robotników natknął się na tajemniczy grobowiec w 1972 r. Po jego otworzeniu okazało się, że w środku znajdują się złote przedmioty. Co prawda, z początku ich znalazca myślał, że jest to miedź i wypytywał kolegów, ile mogą być warte. Kiedy nie uzyskał odpowiedzi, odwiedził narodowe muzeum, które o wszystkim poinformowało policję. Wszystko dlatego, że znalezione przedmioty zostały utworzone z czystego złota i mogły pochodzić z czasów prehistorycznych. Wówczas do Warny zjechali się archeolodzy z całego świata, analizując co tak naprawdę kryje się pod ziemią cmentarza. Łącznie badacze wydobyli z wszystkich grobów blisko 3 tys. przedmiotów z żółtego kruszcu. Przyjmuje się, że kosztowności wykonano około 4600-4200 lat p.n.e. i dziś można zobaczyć je w Muzeum Archeologicznym w Warnie.

Chaos po śmierci Zygmunta Augusta. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Każdy kto miał jakąkolwiek władzę nad Wisłą popierał plan usunięcia ostatniej spadkobierczyni rodu, Anny Jagiellonki. Po śmierci monarchy senatorzy wyrządzili wiele krzywd 49-latce, która pomimo przeciwności losu i braku wsparcia nawet od własnej siostry Zofii, dalej walczyła o swoje prawa. Nikt w kraju nie chciał, aby wola spisana w testamencie króla weszła w życie, dlatego pilnowano Annę na każdym kroku, zakazując jej m.in przyjmowania gości czy pisania i wysłania listów. Kobieta w pewnym momencie została odcięta też od pieniędzy i zdarzało się, że zimą marzła w warszawskiej rezydencji. Ostatecznie nie dała się złamać, co zaowocowało otrzymaniem kluczy do skarbu złożonego w Tykocinie. W wyniku tego ówczesne koterie uznały Jagiellonkę za podstępną kobietę i w obawie, że może ona otruć swoich wrogów, przez senatorów została nazwana kobietą "niehonorową i niemoralną", na co wpływ miały jej "złe zamiary i brak szacunków do szlacheckich wartości".

Bezprym nazywany jest pierwszym zdrajcą Polski. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Po śmierci Bolesława Chrobrego w 1025 r. tron przeszedł w ręce jego syna Mieszka II Lamberta. Mieszko nie był naturalnym następcą tronu. Miał starszego brata Bezpryma. Kilka lat wcześniej ojciec wysłał 14-letniego Bezpryma do Włoch. Miał on towarzyszyć cesarzowi Ottonowi III, nabrać ogłady i nawiązywać nowe znajomości. Zafascynowany religijnością cesarza, Bezprym postanowił zostać mnichem. Podróż mocno go zmieniła. Bezprym popadł w niełaskę ojca. Król srogo go za to ukarał. Szybko wymazano go z historii, nazywając później zdrajcą. Bezprym został wydziedziczony i poniżony przez rodzinę. Po śmierci ojca był skłócony z młodszymi braćmi. Mieszko II jako król skazał go na banicje, dodatkowo skonfiskował mu majątek. Pierworodny syn Chrobrego pragnął zemsty. Rosła w nim frustracja. W końcu wpadł na pomysł, by Ruś i Rzesza napadły na Polskę. Część ziem z podziału miała przypaść jemu. W ten sposób jeszcze przed 1029 r. Bezprym dokonał planów pierwszego nieformalnego rozbioru Polski. W 1031 roku przejął władzę po niemiecko-ruskim ataku na Polskę. Słynął ze swojej brutalności. Zginął zamordowany wiosną 1032 r.

Sowieckie władze nie miały żadnych skrupułów. Do usunięcia skutków katastrofy w Czarnobylu rzucono setki tysięcy nieprzeszkolonych ludzi. Cały artykuł przeczytasz na WielkaHistoria.pl. Czekała na nich ciężka praca i mordercze promieniowanie. Na pierwszy ogień poszli żołnierze. Wysłano ich po tym, jak naukowcy i inżynierowie otrzymali maksymalne dopuszczalne dawki promieniowania. W latach 1986–1989 co drugi likwidator był wojskowym lub rezerwistą. Obiecywano im żołd pięciokrotnie wyższy od normalnej rekompensaty, a także przywileje dla nich i ich rodzin. Niestety, sowiecki rząd nie dotrzymał żadnej z tych obietnic.

Życie królowej Elżbiety to gotowy materiał na film sensacyjny. Cały artykuł przeczytasz na WielkaHistoria.pl. Małżeństwo Władysława Jagiełły i Elżbiety zawarto w tajemnicy i wywołało ono prawdopodobnie największy skandal obyczajowy w XV-wiecznej Polsce. Była siostrą chrzestną monarchy, a więc związek ten uchodził za kazirodczy. Natomiast król Jagiełło pragnął mieć u boku przyjaciółkę i kobietę, którą jako jedyną naprawdę kochał. Elżbieta jednak poważnie chorowała na płuca. Zmarła, gdy mąż jej był poza Wawelem. Wieści o jej śmierci przyjęto z radością. Pogrzeb ukochanej i trzeciej żony Władysława Jagiełły był unikalny. A w każdym razie – unikalnie obrzydliwy. Materiał powstał w ramach współpracy z portalem WielkaHistoria.pl.

Polski król niewątpliwie stracił dla Katarzyny głowę. Cały artykuł przeczytasz na WielkaHistoria.pl. Dla Zygmunta Starego Katarzyna Telniczanka była więcej niż konkubiną. Kochali się, mieli dzieci, choć przez różnicę stanów nigdy nie wzięli ślubu. Ten związek przetrwał wiele. Nie mógł jednak przetrwać królewskiej koronacji. Artykuł powstał we współpracy z WielkaHistoria.pl.

II wojna światowa całkowicie zaburzyła rytm życia Polaków i obchodzenie Wielkanocy. Cały artykuł przeczytasz na WielkaHistoria.pl. Nawet w tak dramatycznym czasie starano się świętować. Z powodu drożyzny i sklepowych niedoborów nie dało się wywołać atmosfery samymi potrawami. Zamiast tego, stawiano na dekoracje, co dawało złudne poczucie normalności. Materiał powstał we współpracy z portalem WielkaHistoria.pl.

Anna Jagiellonka uważała, że jej mąż Stefan Batory nie nadał się na króla. Cały artykuł przeczytasz na WielkaHistoria.pl. Dlaczego Anna tak nisko oceniała męża? Stefan Batory uchodził za człowieka mało wyrafinowanego i brutalnego. Uciechę dawały mu wojny. Dla Anny tak prymitywny osobnik nie powinien być nawet wpuszczany w mury Wawelu i uważała, że to ona powinna rządzić krajem. Dodatkowym problemem była fakt, że Stefan Batory raczej stronił od religii i Kościoła, a jego małżonka była kobietą niezwykle religijną. Materiał powstał na podstawie tekstu opublikowanego na łamach portalu WielkaHistoria.pl.

Car Rosji Aleksy Michajłowicz dojrzał do myśli objęcia Ukrainy swoją władzą po zwycięskiej dla Kozaków bitwie pod Batohem. Skalkulował, że mając u boku kilkadziesiąt tysięcy kozackich szabel, bez większego ryzyka przegranej będzie mógł rzucić wyzwanie osłabionemu państwu polsko-litewskiemu. Materiał powstał na podstawie tekstu opublikowanego na łamach portalu WielkaHistoria.pl. Chcesz się dowiedzieć więcej przeczytaj artykuł: Jak Ukraina została przyłączona do Rosji? To była najgorsza decyzja Bohdana Chmielnickiego

Car Piotr Wielki prowadził hulaszczy tryb życia. Z tego powodu zanim wyzionął ducha, cierpiał potworne męki, a jego jęki i krzyki niosły się po całym Pałacu Zimowym. WielkaHistoria.pl. Chcesz się dowiedzieć więcej przeczytaj artykuł: Śmierć Piotra Wielkiego. Konał w potwornych męczarniach, jego krzyki niosły się po całym pałacu.

Hemofilia stała się plagą wielu rodów dynastycznych kontynentu europejskiego w XIX wieku. A winna temu była jedna kobieta: potężna królowa Anglii Wiktoria Materiał powstał na podstawie tekstu opublikowanego na łamach portalu WielkaHistoria.pl. Chcesz się dowiedzieć więcej przeczytaj artykuł: Królowa Wiktoria i hemofilia. Zaraziła śmiertelną chorobą „połowę dynastycznych rodów Europy”..