wielka historia

W XIX wieku zamek na Wawelu pełnił kilka zaskakujących funkcji. Cały tekst przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Był przytułkiem dla bezdomnych, kwaterą milicji, siedzibą szkoły muzycznej, a z czasem koszarami armii austriackiej. W 1911 r. Polacy przejęli wzgórze. Zdewastowane, ze szpecącymi gmachami wymagało gruntownej renowacji. Szybko pojawiły się liczne pomysły dotyczące przebudowy zamku, często wręcz szalone. Jeden z pomysłów zakładał wyburzenie lazaretu i brak budowy nowego gmachu, a pozostawienie w tym miejscu kolumnady z 52 posągami z marmuru. Inny pomysł zakładał w miejscu szpitala powstanie wielkiego panteonu narodowego z mauzoleum i ołtarzem polowym. Pomysł wymagałby sporej przebudowy z miejscem dla trybuny, głowy państwa i zająłby o wiele więcej miejsca. Kolejna szalona wizja zakładała budowę w tym miejscu monstrualnego amfiteatru na tysiące osób. Z kolei wcześniej przymierzano się do budowy na wzgórzu nowej willi dla cesarza Austrii. Ostatecznie nie zdecydowano się na tak radykalne pomysły, a zabezpieczenie tego, co pozostało z dawnej zabudowy zamku - opisuje wielkahistoria.pl. Podczas odnowy Wawelu doszło jednak do licznych błędów i nadużyć. Nietrafne decyzje często podejmowali sami główni konserwatorzy. Popełniano błędy, niszczono zabytki, fałszując obraz dawnego Wawelu. Mimo pomyłek, prace i wysiłek pasjonatów ostatecznie pozwoliły uratować Wawel. Tekst powstał na podstawie książki Kamila Janickiego "Wawel. Biografia" - Wydawnictwo Literackie.

Panuje przekonanie, że łaźnie, stanowiące fundament rzymskiej cywilizacji, zniknęły w średniowieczu. Cały tekst przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Ponoć łaźnie zaczęto na nowo budować i prowadzić w XII w., co jest mocno przesadzone – wyjaśnia Kamil Janicki. Dyskusja o powrocie publicznych łaźni dotyczy głównie Zachodu, ale reszta Europy także miała swoje obyczaje związane z higieną. W Europie Środkowo-Wschodniej i w Skandynawii każda osada, nawet wiejska, dysponowała swoją łaźnią. U Skandynawów wizyta w łaźni odbywała się w soboty. Staronordyjski Laugardagr to "dzień kąpieli". Ile łaźni liczyły późnośredniowieczne europejskie stolice? W Paryżu działały 32 publiczne łaźnie, a w Londynie 18. Dużą popularnością cieszyły się również w krajach niemieckich. 29 miał Wiedeń, 29 działało we Frankfurcie, 15 w Bazylei. Jak wypadała na tym tle polska stolica? W Krakowie w XIV w. było 12 łaźni, a w całej aglomeracji przynajmniej 16. Bogaci mieszczanie odwiedzali łaźnie kilka razy w miesiącu. Z trzech powodów. Dla higieny, "w celach towarzyskich i grzesznych". Zwykle klientów i klientek nie rozdzielano. Wszyscy kąpali się w jednym czasie, choć w osobnych baliach. Normą była nagość - nie tak kontrowersyjna przed setkami lat, jak mogłoby się wydawać. Kiedy faktycznie zaczęło zamykać łaźnie? Dopiero po uderzeniu czarnej śmierci. Strach przed dżumą okazał się być wówczas silniejszy dla Europejczyków.

Kobieca moda końca XIX w. kojarzy się głównie z gorsetami. Całość przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Zdaniem Heather Radke "symbolem kobiecej sylwetki" była jednak zapomniana dziś turniura. Współcześnie można ją porównać do "sztucznej pupy, zaprojektowanej, by tył kobiety wyglądał na ogromny". Turniura to XIX-wieczny element sukni podkreślający tył bioder i nadający kobiecej sylwetce kształt litery "S". W latach 40. XIX w. modne były ogromne i ciężkie spódnice z halkami - symbol bogactwa według dam. Z czasem stosowano bardziej przewiewne materiały, ale spódnice były już tak duże na szerokość, że często kobiety nie mieściły się w drzwiach. W 1868 r. pojawiły się turniury. Początkowo proste, z czasem również rozbudowane, z konstrukcją składającą się niczym akordeon lub sprężyna. Ten element garderoby był słabo zbadany, ale szybko stał się modowym hitem. Istnieje kilka teorii o popularności turniury. Jedna to, że podkreślała kobietom wąską talię, inna, że była alternatywą do sukni o szerokości drzwi, a jeszcze inna mówi, że zyskała popularność, bo w tym samym czasie wynaleziono maszynę do szycia. Są też sugestie, że nie było żadnej teorii, a element ten stał się hitem, bo "jedno zjawisko zanika, by być zastąpionym przez kolejną modę".

Żaden władca starożytnego Egiptu nie zapisał się w historii tak trwale, jak Cheops. Więcej przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. O faraonie zachowało się jednak niezwykle mało wiadomości. Czarną legendę Cheopsa stworzył grecki historyk Herodot. Według niego Cheops miał spędzić ludzi z całego kraju do prac w kamieniołomach. Presję budowy Wielkiej Piramidy odczuła też jego rodzina. Cheops miał nawet umieścić córkę w domu publicznym, by starczyło mu środków na ekstrawaganckie zachcianki związane z budową świątyni. To greckiemu historykowi, który żył w V wieku p.n.e. zawdzięczamy zapiski tyrańskich rządów Cheopsa. Skąd ta zła fama? Starożytni Grecy uznali, że tak wielka budowla nie mogła powstać bez zniewolenia i uciemiężenia ludu. Tymczasem najnowsze badania sugerują, że twórcy piramid byli dobrze wykwalifikowani, syci i mieli nawet zapewnioną opieką medyczną. Tyran, a może myśliciel? Cheops był niewątpliwie ambitnym władcą, który stworzył w końcu najsłynniejszą piramidę. Więcej o micie jego bezwzględności i najnowszych badaniach przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl.

W 2019 r. doszło do skandalu w relacjach Egipt-Szkocja, po ujawnieniu muzealnego eksponatu. Cały tekst przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Wywieziony kamienny blok uznano za rzekomy fragment piramidy w Gizie. Okazuje się, że takich ułamków piramidy wywieziono sporo. Jeden miał nawet trafić do Polski. XIX-wieczni eksperci nie dbali bowiem o zachowanie badanych zabytków, a piramidę wielokrotnie przetrząsano. Potężny blok skalny ujawniono w Szkocji po upływie kilkuset lat. To jedyny tak duży element piramidy znajdujący się poza Egiptem. Także Polak odłamał fragment piramidy Cheopsa. Podróżnik Karol Drzewiecki "odbił sobie kawał granitu" i prawdopodobnie wrócił z nim do Polski. "Możemy tylko zgadywać, z której części odłupał kamień i gdzie się teraz on znajduje" - napisał Szymon Zdziebłowski, autor książki "Wielka Piramida. Tajemnice cudu starożytności". Jak podkreśla wielkahistoria.pl, owy fragment może leżeć dziś "na jakimś poddaszu lub być ukryty gdzieś w starej szafie".

W 1825 r. młody Adam Mickiewicz został zesłany na Odessę. Tam poznał Karolinę z Rzewuskich Sobańską. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Arystokratka zawróciła w głowie poecie. Kulisty ich burzliwej relacji opisał portal wielkahistoria.pl. Mickiewicza skazano w 1824 r. na zesłanie za udział w działalności wileńskiego Towarzystwa Filomatów. Nie wygnano go na mroźną Syberię, a do słonecznej Odessy, gdzie w ciągu dziewięciu miesięcy powstały Sonety krymskie. Mickiewicza szybko opętała miłość do Karoliny z Rzewuskich Sobańskiej, mężatki, której został kochankiem. Karolina wdała się w romans z poetą, ale nie darzyła go uczuciem, o czym świadczą spisane wspomnienia. "Lubił bardzo grać w szachy, gadał do rymu i pół godziny czasu bez przerwy […] golić się nie lubił, trzy dni pod rząd, lulkę kurzył na krótkim cybuchu, ale ten jego tytoń okropnie śmierdział […]". Jak wspominała, Mickiewicz używał zawsze wody brzozowej, która "kręciła, w nosie tak, że nie mogła wytrzymać". Zakochany Mickiewicz napisał ukochanej liczne wiersze erotyczne, mimo jej stosunku do niego. Tekst powstał na podstawie książki Violetty Wiernickiej "Polacy w Ukrainie. Czasy carskie" (wyd. Bellona 2024).

W ostatnich latach sensacją były informacje o odnalezionych dziełach Jana Matejki wartych miliony złotych. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Większość z zaginionych dzieł mistrza odnaleziono na początku XX wieku. Z czasem zaczęły one trafiać na aukcje. Do rekordowej licytacji doszło w 2020 roku, kiedy to "Portret prof. dr Karola Gilewskiego" pędzla Matejki sprzedano za blisko 7 mln zł. Obraz przez lata był uznawany za zaginiony. Wystawiono go w 1915 r. w Wiedniu, a pojawił się on w 2015 r. u prywatnego kolekcjonera. Szczególnie zawiłe były z kolei losy "Chrztu Warneńczyka". Na ich kanwie powstała powieść Macieja Siembiedy pt. "444". Do dziś nie wyjaśniono kto i kiedy przejmował to dzieło. Obraz znajduje się obecnie w depozycie Muzeum Narodowego w Warszawie. Wiele dzieł Jana Matejki wciąż czeka na odnalezienie. Część z nich zagrabiono podczas II wojny światowej. Oficjalny katalog Wydziału Restytucji Dóbr Kultury, zawiera 18 pozycji Matejki w katalogu strat wojennych. Baza dzieł utraconych zawiera 9 malowideł. Wszystkie uzyskałyby milionowe wyceny - łącznie na ponad 50 mln zł - szacuje wielkahistoria.pl. Liczne dzieła Jana Matejki znajdują się w nieokreślonych zbiorach prywatnych. Być może trafią na aukcje lub do muzeów, gdy umrą ich obecni właściciele.

Barbara Zápolya zmarła młodo, mając między 19 a 25 lat. Nosiła koronę królowej od 1512 do 1515 r. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Barbara prawdopodobnie została żoną króla Polski Zygmunta Starego jako 17-latka. Kulisy związku nie są w pełni znane. Zygmunt Stary wstąpił na tron dość późno, odprawiając konkubinę i dzieci. Król potrzebował żony. Zdecydował się na potomkinię węgierskich Zápolyów - wpływowego i szlacheckiego rodu. Relacja była polityczną transakcją, ale i nielicznym przykładem tego, że król autentycznie pokochał królową. O wybrance króla mówiono, że "była piękna, cicha, delikatna jak polny kwiat i urzekająco naiwna". Miłość była tak silna, że król nie miał nawet żalu, gdy Barbara urodziła mu córkę. Niezmiennie była "jego najmilszą". Zápolya zmarła wkrótce po urodzeniu drugiej córki. Zygmunt Stary pogrążył się wtedy w letargu i żałobie. Tęsknota była tak wielka i szczera, że król zaczął zaniedbywać dynastyczne interesy. To pomogło grupie manipulatorów podsunąć mu kolejną kandydatkę na królową – Bonę Sforzę z Włoch. Burzliwe losy Zygmunta Starego przybliża Anna Szepielak w książce "Piąty król. Serce w koronie".

Chleb wydawał się być podstawą jadłospisu chłopów z Galicji. Jednak 130 lat temu dla połowy mieszkańców wsi to był rarytas. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Trudno sobie wyobrazić, jak wielka nędza panowała na galicyjskiej wsi w drugiej połowie XIX wieku. Głód i skrajna bieda do czasu I wojny światowej doprowadziły do emigracji z zaboru austriackiego 400 tys. chłopów. Chleb żytni jadali tylko najzamożniejsi - ok. 10 proc. Dla najuboższych marzeniem było zjedzenie chleba jęczmiennego lub owsianego. Chłop mógł zjeść chleba tylko, gdy był "na zarobku", lub gdy "dostał chleba od bogatszych na odrobek". W podtarnowskiej wsi Zaczernia chleb był przysmakiem tylko na Boże Narodzenie i na Wielkanoc. Czym ratowali się więc chłopi? Różnego rodzaju plackami z mąki z wodą, często półsurowymi lub zjadanymi na wpół z popiołem. Chleba nie jadano nawet przez pół roku. Ratunkiem przed śmiercią głodową dla najbiedniejszych chłopców były ziemniaki i kapusta. Tekst na podstawie książki prof. Napoleona Cybulskiego "Próba badań nad żywieniem się ludu wiejskiego w Galicji".

Polscy chłopi nie byli czyściochami. Ich kobiety miały od świtu do nocy pełne ręce roboty. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. 150 lat temu, gdy w chatach nikt nie myślał o bieżącej wodzie, najbardziej czasochłonnym obowiązkiem było pranie. Niezależnie, czy panował siarczysty mróz czy z nieba lał się żar – bielizna musiała być uprana. Kobiety zajmowały się tym co tydzień. Brak bieżącej wody oraz sprzętów powodował, że było to dla chłopek zajęcie męczące i czasochłonne, często zajmowało dwa dni. Moczenie w ługu (woda i węgiel drzewny) odbywało się w chacie, a właściwe pranie nad rzeką, jeziorem lub stawem. Po namydleniu, tarciu i praniu drewnianymi kijankami konieczne było wyparzenie i krochmalenie w domu. Prania odbywały się w piątki, często też w soboty – niezależnie od pogody i pory roku – prano także na mrozach. Chłopki w XIX w. dźwigały często pranie np. przez kilometr, przemieszczając się po kolana w śniegu i z ryzykiem zapalenia płuc, za co 150 lat temu mogły przypłacić nie tylko zdrowiem, ale i życiem.

Chaty polskich chłopów z XIX w. mocno odbiegały od współczesnych domów. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Standardem wtedy w domach były drzwi, okna, stropy czy kominy. Rolnicy nie posiadali jednak w chatach podłóg. Chłopi chodzili w domu po klepisku - ubitej ziemi lub glinie. Co zaskakujące, brak podłóg nie wynikał z biedy, a wiejskiej mentalności i tradycji. Chłopi uznali drewniane podłogi za "pański wynalazek", zachciankę znaną we dworach. Idealnym przykładem są wspomnienia Wincentego Witosa z rodzinnej wsi. W sąsiednim domu córki namówiły ojca na podłogę, nie chcąc brnąć po błocie. Sąsiedzi wytłumaczyli ojcu, że "jego córkom poprzewracało się w głowie". "Nie chcąc się narażać "na śmiech całej wsi", pozdzierał także z okien firanki, które córki zawiesiły" – napisał Witos. Niechęć chłopów do wykonanych z drewna podłóg utrzymywała się na polskiej wsi jeszcze przez wiele dziesięcioleci. Dopiero w połowie XX w. klepisko zaczęto wykładać linoleum, a w chatach zaczęły się pojawiać podłogi zbite z desek.

Niemal wszystkie domy chłopów z Galicji i Kongresówki w XIX w. budowane były nadal z drewna. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Zachowane dziś skanseny stwarzają pozory przestronnych i widnych chat. Należały one bowiem do najbogatszych gospodarzy. W rzeczywistości większość chat była mała, duszna i ciemna, co miało fatalne skutki dla zdrowia mieszkańców. Izby budowano w zbliżony sposób. Najpierw sień, później część mieszkalna, a na końcu komora np. na zboże. Gospodarze najbardziej bali się jednego - zimna. Chłopi 150 lat temu budowali małe i niskie chaty z dużym piecem. Jak podaje wielkahistoria.pl, chaty wystawiano do południa, a do izby czasem brano bydło, by grzało. Okna były malutkie, szyb nie dało się wymienić, więc zatykano je słomą lub materiałem – było ciemno i duszno. Jeszcze w XIX w. chłopi w chatach nie wstawiali podłóg. Ubita ziemia na podmokłych obszarach tworzyła błoto. W takim środowisku i nieczystościach na ziemi tkwiły dzieci, które często umierały w wyniku wielu chorób. Skutki mieszkania w takich warunkach były często opłakane.

Wzgórze, na którym wzniesiono słynny polski zamek wyglądało zupełnie inaczej w średniowieczu. Nie chodzi tu tylko o zabudowę, która zmieniała się przez stulecia, ale także o sam teren. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Teren pierwotnie nie przypominał wzgórza a skałę – nierówną i strzelistą. Dziś szczyt wzgórza wawelskiego ma formę jednolitego owalu i liczy 320 m długości i 190 m szerokości. Zbocza zniwelowano, obmurowano i obsypano ziemią. Tylko od strony Wisły zachował się fragment dawnej formy. Na przekształcenia wzgórza poświęcano całe epoki. Jeszcze w XVII wieku było ono "strome i nieprzystępne". Na początku średniowiecza także szczyt góry był nieregularny i znajdował się na wysokości 25 m. To miejsce dzisiejszego pałacu ze słynnym dziedzińcem arkadowym. Materiał powstał na podstawie książki Kamila Janickiego pt. "Wawel. Biografia".

Portrety trumienne i okazałe pogrzeby to symbol unikatowej obyczajowości szlacheckiej, sarmackiej kultury. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Wizualna otoczka ziemiańskich pogrzebów wyróżniała Polskę na tle całej Europy. Chłopi chowali zmarłych od razu, wśród panów ciało wystawiano na pokaz, zapraszając krewnych i bliskich. Pogrzeby szlachciców były wielodniową ceremonią, często teatralną. Czasami czekano miesiące, aż wszyscy przyjadą z daleka. Oficjalne stypy trwały 2 dni. Od przełomu XVI w. i XVII w. obowiązkiem stały się portrety trumienne. Był to wytwór kultury nieznany tak w Europie. W Polsce zmarłych malowano bardzo realistycznie, nawet brutalnie. Na portretach nie ukrywano blizn czy połamanego nosa. Anonimowo malowano na blachach z cyny lub miedzi, które montowano na czas ceremonii zwykle w nogach zmarłego. Po pogrzebie portrety zostawiano w kościele. W świątyniach z kolei ogrywano też spektakle żałobne. Pompa funebris były przesadne – pełne aranżacji, przepychu, herbów, świec i drogich tkanin. Czasami aktor odgrywający zmarłego wjeżdżał do kościoła na koniu, upadając na posadzkę tuż przed katafalkiem. Spłoszone konie potrafiły stratować widzów. Tekst powstał na podstawie książki Kamila Janickiego pt. "Warcholstwo. Prawdziwa historia polskiej szlachty".

Słowianie we wczesnym średniowieczu nie znali złóż srebra. Cenne kruszce docierały do nich wyłącznie z zewnątrz. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Przed XI w. monet używano rzadko. Poddawano je osobliwemu zwyczajowi. Historycy wciąż nie mogą go zrozumieć. Wartość pojedynczej monety była tak duża (starczała na zakup żywności na ponad tydzień), że nie dało jej się używać na co dzień. By móc nabyć mniej potrzebnego towaru monety siekano na połówki, ćwiartki lub mniejsze części, tworząc tzw. siekańce. Oprócz siekańców u Słowian z czasem zaczęły pojawiać się pecksy – drobne nacięcia lub nakłucia na monetach. To był nieznany fenomen, kojarzony tylko ze Słowianami i Skandynawami z czasów "epoki wikingów". Moneta była unieruchamiana i gięta, a nacięcia wykonywano ostrym dłutkiem. Raz jedno, a raz nawet po 100 nacięć. Po co Słowianom pecksy? Istnieje wiele teorii. By sprawdzić jakość monety, czy jest ona w całości wykonana ze srebra. Według innych źródeł był to element obyczaju handlowego – potwierdzenie dokonania transakcji z rąk do rąk. Mówi się też o przesądzie, że pecksy miały oczyszczać ze złych mocy. Naukowcy wciąż są tu podzieleni. Tekst powstał na podstawie książki Kamia Janickiego - "Cywilizacja Słowian. Historia największego ludu Europy".

Jednym z celów wojen we wczesnym średniowieczu była chęć zdobycia nowych terytoriów. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Oprócz tego chodziło także o zagarnięcie cennych zdobyczy. Jednak najcenniejszym łupem, o którym się nie mówi, byli w tamtej epoce żywi ludzie. Wojny prowadzono, by porywać bydło do upraw roli oraz ludzi - do pracy lub sprzedaży w niewoli. W 1003 r., podczas wyprawy na kraj Głomaczów, Bolesław Chrobry miał pozyskać "nie mniej niż trzy tysiące". To ogromna liczba, bo typowa osada słowiańska liczyła kilkadziesiąt osób. Każdy jeniec był więc na wagę złota. Porwanych można było sprzedać z zyskiem lub "przeznaczyć do zasiedlenia dóbr książęcych". Straty ludzkie były też bardziej dotkliwe i trudniejsze do odbudowania, niż utrata ruchomego dobytku. Chrobry najczęściej porywał ludzi (strachem lub namową) z ziem podległych cesarstwu lub książętom czeskim. Tekst powstał m.in. na podstawie książki Kamila Janickiego pt. "Cywilizacja Słowian. Prawdziwa historia największego ludu Europy".

Klasycznie uważano, że gród na wzgórzu przekształcono w zamek, do połowy XIV w., za czasów Kazimierza Wielkiego. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Według nowszych badań inicjatywę podjął czeski dynasta Wacław II, który przejął polską koronę w 1300 roku. Odkrycie przegapionych zapisków z kroniki zmusiło badaczy do napisania historii na nowo – podaje portal wielkahistoria.pl. Mowa o Kronice halicko-wołyńskiej, z której dowiadujemy się m.in., że książę śląski Henryk IV Probus obsadził Wawel załogą złożoną nie z Polaków a Niemców. W 1289 roku u podnóży Wawelu stanęła armia księcia halicko-włodzimierskiego Lwa Daniłowicza. W kronikach wspomniano, że Lew jeździł wokół grodu, by ustalić, "którędy można by go wziąć". Nic jednak nie wskórał, bo już wtedy "gród cały był zbudowany z kamienia". Informacja ta kłóci się ze wszystkim, co dotąd twierdzono w temacie genezy murowanego Wawelu. Badacze przez lata spierali się o to, kto zaczął zmieniać drewniano-ziemne umocnienia na kamień i cegłę. Kronika halicko-wołyńska uchodzi za wiarygodną, ale fragment o Wawelu powstał wcześniej, niż inne zachowane zapiski. Kiedy zatem powstał zamek? Odpowiedź jest niejednoznaczna. Kamienne elementy umocnień znano nawet w XI wieku. Przyjęto, że zamek pochodzi z przełomu XI i XII wieku. Najpóźniejsza i najpewniejsza dotąd wzmianka o naprawie wału skrzyniowego pochodzi z 1265 roku. Niedługo później rozpoczęła się budowa Białego Pałacu. To murowana siedziba miała być początkiem zamku na Wawelu. Tekst na podstawie książki Kamila Janickiego pt. "Wawel. Biografia".

Wcześni Słowianie przez stulecia z powodzeniem radzili sobie bez pisma, nie mając własnego alfabetu. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Używano różnych symboli, oznaczeń, rytych znaków, chociaż nie wiadomo w pełni do czego one służyły. U schyłku średniowiecza popularne stało się składanie osobistych podpisów przez władców z krajów słowiańskich. Wcześniej składano swoiste podpisy, ale bez użycia jakichkolwiek liter - podaje portal wielkahistoria.pl. W czasach przedchrześcijańskich i po chrystianizacji popularne były różnego rodzaju znaki własnościowe m.in. do oznaczeń. Jeszcze wcześniej popularniejsze były tzw. znaki garncarskie. Były to kreski, krzyże, gwiazdy, swastyki czy układy strzałek. Nie wszystkie naczynia były nimi opatrzone. Funkcja tych symboli mimo upływu wieków wciąż nie jest jasna. Mógł być to rodzaj podpisu lub znaczenie dla wtajemniczonych osób, które skutecznie zastępowało naszym przodkom pismo. Z czasem znaki własnościowe zaczęły przekształcać się w osobiste godła, będąc początkiem herbów szlacheckich.

Eliza Orzeszkowa to jedna z najwybitniejszych przedstawicielek pozytywizmu. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Za "Nad Niemnem" Orzeszkowa otarła się nawet o Nagrodę Nobla. Zanim zyskała sławę przypięto jej jednak łatkę skandalistki. To, co robiła nie mieściło się w normach epoki. Orzeszkowa wyszła za mąż zaledwie w wieku 17 lat. Jej mąż był dwukrotnie straszy od niej. Małżeństwo było nieudane. W 1863 r. mąż Orzeszkowej został aresztowany i skazany na zsyłkę na Syberię. Żona nie pojechała za nim, zajęła się planowaniem rozwodu. Pisarka wdała się wtedy w romans z lekarzem, a wkrótce z żonatym adwokatem, co wywołało prawdziwy skandal. Oba związki mocno zaszkodziły pisarce. Takie zachowanie Orzeszkowej w tamtych czasach uznawano za "niegodne". Piętno skandalistki towarzyszyło pisarce już niemal przez całe życie. To wszystko przez rozwód i związek z żonatym mężczyzną. Materiał powstał na podstawie książki "Wielkie Księstwo Litewskie. Podróż po bliskich Kresach" S. Kopra.

Dekalog żony polskiego szlachcica to zbiór zaskakujących porad sprzed 400 lat dedykowany kobietom. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. "Dziesięcioro przykazań mężowskich" Bartłomieja Paprockiego wznawiano w XVI i XVII wieku aż osiem razy. Okazuje się, że każda edycja tego poradnika schodziła jak ciepłe bułeczki. Podstawą pierwszego przykazania była pobożność. "Kobieta bogobojna miała być posłuszna panu, zgodnie z niebiańskim nakazem". Po drugie, żona miała miłować męża, "jak własne ciało", dochowując zawsze w tajemnicy niesnaski małżeńskie. Po trzecie, zakaz słuchania porad od matek lub innych krewnych, a jedynie od męskiej głowy rodziny. Żona ma przyjmować wyłącznie dobre wartości męża. Jeśli ten "zboczył z drogi", jej nie wolno było. Piąte przykazanie to cnota milczenia. Żona miała odzywać się wyłącznie w sytuacji uzasadnionej potrzeby. Kolejne trzy zasady dotyczyły dbania o dom i trzymania się z daleka od tzw. spraw mężczyzn. Dziewiąte przykazanie to skromność ubioru. Stroić się miał szlachcic, a jego żona ubiorem nie powinna obrażać Boga. Ostatnie polecenie dotyczyło tego, by nie doprowadzać mężów do gniewu. Kobieta winna być spokojną. Autor poradnika sprzed 400 lat tak pouczał kobiety, że zabrakło mu na to miejsca. Część treści znalazła się więc w posłowiu. Tekst powstał na podstawie książki Kamila Janickiego "Warcholstwo. Prawdziwa historia polskiej szlachty".