Szczepionka na AIDS już wkrótce - szef zespołu badaczy dla WP

Na ostatniej międzynarodowej konferencji w Lozannie naukowcy stwierdzili, że badania nad uzyskaniem szczepionki na AIDS w następnej dekadzie będą kosztować od 10 do 15 mld euro. To ogromna suma. Kto finansuje badania?

Giuseppe Pantaleo:Większa część środków pochodzi od rządu Stanów Zjednoczonych. Na rok 2005 budżet z amerykańskiego Narodowego Instytutu Zdrowia, przeznaczony na badania nad szczepionką na AIDS, sięgnie 515 mln dol. W 2002 roku 59% pieniędzy na badania pochodziło od Narodowego Instytutu Zdrowia, 21% od firm medycznych, a 1% od prywatnych ofiarodawców. Resztę dołożyły instytucje publiczne, z Europy, Stanów Zjednoczonych i innych krajów. Udało nam się w ten sposób zagospodarować 540-570 mln dol.

Jak działa szczepionka, nad którą pracujecie? Niszczy wirusa HIV czy tylko na jakiś czas go unieszkodliwia?

Giuseppe Pantaleo:Szczepionka opiera się na mechanizmach obronnych komórek immunologicznych T człowieka i pobudza przeciwciała do walki z wirusem. Chcielibyśmy, aby szczepionka jednocześnie zapobiegała infekcjom, ale na razie to odległe zamierzenie. Osoby z wirusem HIV, którym będzie można podać szczepionkę, muszą mieć aktywne komórki T - na tyle aktywne, aby żyć z niskim poziomem wirusa we krwi i by choroba nie przeszła w AIDS. Komórki u takich osób w dłuższym okresie nie są jednak w stanie zapobiec infekcjom. Przeciętny czas od zakażenia wirusem HIV do rozwinięcia w AIDS wynosi 10 lat, oczywiście u osób wcześniej nie szczepionych. Szczepionka pozwoli na wydłużenie tego okresu do 20 lat, aktywnego, zdrowego życia.

Nie będziemy czekać na wynalezienie idealnej szczepionki, tylko kontynuować prace nad tym, co już mamy. Wkrótce rozpoczniemy przygotowania do kolejnej, trzeciej fazy testów. W pierwszej kolejności zaprosimy do nich osoby, które pomyślnie przeszły drugą fazę. To około 1,5 tys. ochotników z grupy wysokiego ryzyka.

Według przedstawionego na konferencji raportu do 2010 r. liczba osób zakażonych AIDS wzrośnie o 45 mln. Nawet jeśli szczepionka byłaby gotowa jutro, jak długo jeszcze będziemy musieli czekać, zanim trafi do aptek?

Giuseppe Pantaleo:Przygotowania do kolejnego etapu testów ruszą najprawdopodobniej w 2006 r. Jeśli działanie immunologiczne szczepionki będzie zadowalające, do trzeciej fazy zaprosimy 5 tys. osób z grupy wysokiego ryzyka albo pewną liczbę zdrowych ochotników. Dopiero pomyślne wyniki dadzą firmom medycznym autoryzację do produkcji szczepionki na dużą skalę. Produkcja jednak będzie podlegała kontroli rządów, jako że szczepionka uznana jest za dobro publiczne. Proces od testów do produkcji będzie trwał dość długo i sądzę, że potrwa to parę lat, zanim preparat pojawi się w aptekach.

Z prof. Giuseppe Pantaleo rozmawiał Mariusz Nowik. Rozmowa przeprowadzona 29 września.