Matura z języka polskiego. Tematy dotyczyły Prusa, Mickiewicza, Wańkowicza i Elizabeth Bishop

W pierwszym dniu matur, abiturienci pisali egzamin z języka polskiego na poziomie podstawowym - obowiązkowym dla wszystkich. W tym roku arkusze rozwiązywane przez absolwentów liceów były inne niż arkusze absolwentów techników. Ci pierwsi są bowiem pierwszym rocznikiem zdającym egzamin w nowej formule, ci drudzy zaś ostatnim piszącym w starej.

Arkusze egzaminacyjne z matury z języka polskiego na poziomie podstawowym, rozwiązywane przez maturzystów w poniedziałek, Centralna Komisja Egzaminacyjna opublikowała na swojej stronie internetowej.

Zobacz arkusze w formacie pdf:
Język polski na poziomie podstawowym - formuła "stara matura"
Język polski na poziomie podstawowym - formuła "nowa matura"

Matura w liceach - nowa formuła

Podczas egzaminu maturzyści z liceów zdający egzamin na poziomie podstawowym musieli rozwiązać 12 zadań. Odnosiły się one do zamieszczonych w arkuszu fragmentów artykułów: prof. Jerzego Bralczyka "Co się nosi w mówieniu?" opublikowanego w "Polityce" i Wojciecha Nowickiego "Chwała półkownikom" wydrukowanego w "Książkach". W jednym z zadań zacytowano fragment epilogu z "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza, nie podając jednak z jakiego działa on pochodzi oraz kto jest jego autorem. Musieli to podać sami maturzyści.

Maturzyści z liceów musieli także napisać wypracowanie; mieli do wyboru dwa tematy. Jeden z nich brzmiał: "Wolna wola człowieka czy siły od niego niezależne - co przede wszystkim decyduje o ludzkim losie? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do podanego fragmentu 'Lalki', całego utworu Bolesława Prusa oraz innego tekstu kultury". Cytowany fragment powieści to refleksja Stanisława Wokulskiego na temat Paryża, jego historii i mieszkańców.

Drugi brzmiał zaś: "Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij". Chodziło o cytowany w arkuszu wiersz amerykańskiej poetki Elizabeth Bishop "Ta jedna sztuka" w tłumaczeniu Stanisława Barańczaka.

Matura w technikach - stara formuła

Z kolei maturzyści w technikach mieli do rozwiązania 14 zadań. Odnosiły się one do artykułu Marcina Zamorskiego "Hipermarket kultury" opublikowanego we "Wprost".

Oni również musieli napisać wypracowanie, też mieli do wyboru dwa tematy. Pierwszy z nich brzmiał: "Jak można wykorzystać władzę absolutną? Interpretując (zacytowane - przyp. red.) fragmenty noweli Bolesława Prusa 'Z legend dawnego Egiptu', porównaj Ramzesa jako władcę z jego następcą - Horusem. Uwzględnij wartości ważne dla bohaterów oraz przesłanie utworu".

Drugi zaś brzmiał: "Analizując fragmenty 'Dziadów, części III' Adama Mickiewicza oraz 'Ziela na kraterze' Melchiora Wańkowicza, porównaj ukazane w nich sytuacje i postawy matek. W interpretacji wykorzystaj znajomość dramatu Adama Mickiewicza". Przytoczone fragmenty to rozmowa Senatora z panią Rollison i opowieść o matce Krysi szukającej córki po upadku powstania warszawskiego.

Zarówno maturzyści w liceach, jak i w technikach, na rozwiązanie zadań i napisanie wypracowania mieli 170 minut.

Jedni i drudzy mogą z egzaminu na poziomie podstawowym otrzymać maksymalnie 70 punktów: 20 pkt. za zadania i 50 pkt. za tekst własny na jeden z wybranych tematów; aby zdać ten egzamin, muszą uzyskać minimum 30 proc. punktów możliwych do zdobycia.

Maturzyści: poziom trudności był średni

Zdaniem Doroty Kostorz, nauczycielki języka polskiego z Liceum Ogólnokształcącego nr 1 w Prudniku, z którą rozmawiała WP, "reakcje uczniów były zaskakujące" - Wychodzili raczej pogodni, uśmiechnięci, mile zdziwieni pytaniami zarówno w tej części czytania ze zrozumieniem jak i redagowania własnego tekstu. Co pomysł to idea, taka matura powinna zakończyć się sukcesem - powiedziała nauczycielka.

Maturzyści w większości oceniali zadania jako łatwe lub średnio trudne. - Tematy nie były trudne. Można nawet powiedzieć, że były przewidywalne. Łatwo było sobie z nimi poradzić. Nie zaobserwowałam wśród kolegów większego stresu - powiedziała maturzystka z XVIII Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Zamoyskiego w Warszawie Ania, która wyszła z egzaminu przed czasem. Zgodził się z nią Maciek, który także określił tematy jako dość łatwe i również zdołał ukończyć pisanie matury z języka polskiego przed czasem. - Nie byliśmy zaskoczeni - powiedział.

Maturzystki z VII Liceum Ogólnokształcącego w Białymstoku oceniły, że matura z języka polskiego była "średnio trudna". Natalia powiedziała, że część dotycząca pracy z tekstami nie była trudna, a teksty o modzie w języku i czytaniu książek "czytało się dobrze". Łatwe - jej zdaniem - były też pytania do tekstów. Natomiast jako trudne oceniły zadanie, gdzie do fragmentu wiersza było trzeba dopisać autora i tytuł. Trudności maturzystkom sprawiło napisanie rozprawki. Dominika powiedziała, że temat rozprawki - o woli człowieka - jest "dość pospolity", ale fragment, do którego było trzeba się odnieść "był dziwny".

W ocenie Weroniki z Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 5 w Krośnie tegoroczna matura była trudna, szczególnie jeśli chodzi o tematy wypracowań. - Także czytanie ze zrozumieniem nie należało do najprostszych - dodała. Innego zdania jest uczennica tej samej szkoły Paula, która oceniła egzamin, jako prosty. - Z każdym zadaniem sobie poradziłam i na każde pytanie odpowiedziałam. Mam nadzieję, że prawidłowo. Na maturze wystarczyło wykazać się minimalną znajomością lektury, żeby napisać wypracowanie - zaznaczyła maturzystka.

Z kolei Natalia, która też jest maturzystką krośnieńskiego zespołu szkół, powiedziała, że sama matura nie była "ani trudna, ani łatwa". Jej zdaniem czytanie ze zrozumieniem było proste, ale tematy wypracowań trudne. - Wybrałam "Lalkę", ale naprawdę trudno było znaleźć dobre i sensowne argumenty, aby poprzeć tezę zawartą w temacie - podkreśliła.

Abiturienci z Technikum w Zespole Szkół Elektronicznych im. Bohaterów Westerplatte w Radomiu ocenili tematy maturalne z języka polskiego jako dość łatwe. Część z nich wybrała temat poświęcony wizerunkowi matki w "Dziadach, część III" i "Zielu na kraterze". Jak powiedział jeden z maturzystów Sebastian, wybrał ten temat, bo wydawał mu się łatwiejszy do napisania, m.in. dlatego, że "Dziady" dokładnie były omawiane w szkole. - W obydwu przypadkach ukazane było cierpienie matki i troska o własne dziecko. Łatwo można było wykazać podobieństwa i różnice obydwu kobiet - stwierdził Sebastian.

Inni maturzyści, którzy pisali wypracowanie dotyczące wykorzystania władzy absolutnej na podstawie opowiadania Prusa przyznali, że temat na początku wydawał im się trudny, bo nie znali tego utworu. - Po przeczytaniu fragmentu tekstu okazało się jednak, że nie jest trudno porównać dwie postacie faraonów: okrutnego Ramzesa i jego przeciwieństwo - dobrego władcę Horusa - stwierdził inny z maturzystów.

Różnice pomiędzy "starą" i "nową" maturą

Absolwenci liceów są pierwszym rocznikiem, który w szkole ponadgimnazjalnej uczył się zgodnie z nową podstawą programową kształcenia ogólnego, dlatego zdają maturę w nowej formule. Z kolei tegoroczni absolwenci techników są ostatnim rocznikiem, który uczył się zgodnie ze starą podstawą programową. Związane jest to z długością cyklu kształcenia w obu typach szkół - w liceach nauka trwa trzy lata, w technikach - cztery. Absolwenci techników po raz pierwszy będą zdawać maturę według nowych zasad wiosną 2016 r.

Abiturienci z liceów muszą zdać - tak jak dotąd - trzy obowiązkowe pisemne egzaminy maturalne: z języka polskiego, z języka obcego i z matematyki. Egzaminy te są przeprowadzane na jednym - podstawowym poziomie. Maturzysta będzie musiał też przystąpić do, co najmniej, jednego pisemnego egzaminu z grupy tak zwanych przedmiotów do wyboru; maksymalnie do pięciu.

Zgodnie ze starymi zasadami maturzysta może, ale nie musi, przystąpić do pisemnego egzaminu z przedmiotu do wyboru; maksymalnie może do sześciu. Według MEN, w latach ubiegłych co trzeci maturzysta nie zdawał ani jednego przedmiotu dodatkowego. Resort edukacji postanowił to zmienić.

W nowej formule egzaminy z przedmiotu do wyboru będą zdawane tylko na jednym poziomie - rozszerzonym, a w przypadku języków nowożytnych - na poziomie rozszerzonym lub dwujęzycznym. Stąd do grupy tej zaliczane są matematyka, język polski i języki obce. W starej formule maturzysta może wybrać czy chce zdawać poziom podstawowy, czy rozszerzony.

Abiturienci z liceów będą musieli - też tak jak dotąd - przystąpić także do dwóch egzaminów ustnych: z języka polskiego i języka obcego, przy czym ich egzamin z języka polskiego będzie miał zmienioną formułę - odejdzie się od przedstawiania przygotowywanych wcześniej przez uczniów prezentacji.

Zamiast tego zdający będzie losował zadanie przygotowane przez Centralną Komisję Egzaminacyjną. Będzie ono dotyczyć fragmentu tekstów - literackiego, popularno-naukowego lub reprodukcji. Maturzysta będzie miał 15 minut na przygotowanie wypowiedzi inspirowanej wylosowanym tekstem kultury. Abiturienci z techników w tym roku nadal na ustnym polskim przedstawiają prezentację.

W nowej formule egzaminu pojawią się też nowe rodzaje zadań, w których większy nacisk zostanie położony na sprawdzanie umiejętności złożonych, operowanie wiedzą, myślenie naukowe, samodzielność i twórcze działanie. Zmodyfikowana będzie formuła egzaminów pisemnych z języka polskiego, zarówno na obowiązkowym poziomie podstawowym, jak i na rozszerzonym.

Egzamin pisemny na poziomie podstawowym nadal będzie składał się z dwóch części - maturzyści będą musieli rozwiązać test i napisać tekst własny. W przypadku testu w miejsce jednego obszernego tekstu (zamieszczonego w arkuszu), do którego odnosiły się zadania, pojawia się kilka tekstów - dwa, trzy. Zmienia się też zakres zadań. Oprócz zadań na rozumienie tekstów będą zadania wymagające np. napisania streszczenia tekstu oraz zadania sprawdzające świadomość językową maturzysty (rozumianą jako sprawność językową i integralnie z nią związaną zdolność do refleksji teoretycznej nad językiem).

Zmianie ulega też formuła dotycząca pisania tekstu własnego. Nadal jest wybór między napisaniem rozprawki a analizą tekstu poetyckiego. W przypadku analizy nie ma jednak podanego problemu, który powinien maturzysta poruszyć w swoim tekście, jest tylko ogólne polecenie: zinterpretuj wiersz (zamieszczony w arkuszu egzaminacyjnym), postaw tezę interpretacyjną i uzasadnij ją.

W przypadku rozprawki podany jest problem, którego ma ona dotyczyć. Maturzysta musi przedstawić swoje stanowisko, uzasadnić je odwołując się do podanego fragmentu tekstu literackiego (zamieszczonego w arkuszu egzaminacyjnym) oraz innych, wybranych przez siebie tekstów kultury (np. tekstu literackiego, obrazu, filmu).

Czas trwania egzaminów pisemnych zależy od przedmiotu, który maturzysta zdaje, oraz od jego poziomu, np. egzamin z języka polskiego na poziomie podstawowym trwa 170 minut.

W tym tygodniu egzaminy maturalne odbędą się: 5 maja z matematyki na poziomie podstawowym, a po południu z języka łacińskiego i kultury antycznej. 6 maja zaplanowano egzamin z języka angielskiego na poziomie podstawowym i rozszerzonym. 7 maja uczniowie będą pisać egzamin z języka polskiego na poziomie rozszerzonym i z biologii na poziomie podstawowym i rozszerzonym. 8 maja z matematyki - poziom rozszerzony i tego samego dnia z wiedzy o społeczeństwie na poziomie podstawowym i rozszerzonym.

Egzaminy pisemne rozpoczynają się przed i po południu - o godzinie 9.00 i 14.00 W pierwszym dniu matur - w poniedziałek - po południu przeprowadzony będzie egzamin z wiedzy o tańcu.

Pisemna sesja egzaminacyjna potrwa do 22 maja. Wielu maturzystów zakończy jednak egzaminy pisemne wcześniej - egzaminy z najczęściej wybieranych przedmiotów odbędą się w dwu pierwszych tygodniach sesji. Ustna sesja egzaminacyjna zakończy się 29 maja.

Aby uzyskać maturę w 2015 r. abiturient z liceum będzie musiał - tak jak dotąd - uzyskać minimum 30 proc. punktów z egzaminów obowiązkowych, czyli pisemnych i ustnych z polskiego i języka obcego oraz pisemnego z matematyki (maturzyści ze szkół dla mniejszości także z egzaminów z języka ojczystego). Wynik z egzaminu z przedmiotu do wyboru nie będzie miał wpływu na uzyskanie świadectwa maturalnego (nie ma progu zaliczeniowego), służyć ma tylko przy rekrutacji na studia. Przy ocenianiu odejdzie się od tzw. klucza, na rzecz oceniania holistycznego.