Kogo jeszcze Rosja zje?
Rozmowa z ekspertami spraw wschodnich Kamilem Całusem i Piotrem Oleksym o mało znanej części Europy: Mołdawii, Naddniestrzu i Gagauzji w tygodniku "Polityka".
"Polityka":Nadniestrze teoretycznie stanowi część Mołdawii, ale praktycznie jest geopolityczną czarną dziurą. Jak wygląda sprawa naddniestrzańskiej tożsamości?
Piotr Oleksy: Obecne 25-latki nie pamiętają innej rzeczywistości. Specyfika życia w państwie nieuznawanym dodatkowo wzmacnia wspólnotę na zasadzie "ludzie spoza Naddniestrza nas nie rozumieją". Mają silne poczucie przynależności do "rosyjskiego świata" – skłonność do postrzegania Rosji jako wielkiej ojczyzny, a Naddniestrza jako zachodniego bastionu rosyjskości. Stworzono im obraz wroga w postaci Rumunii. Wielu młodych ludzi określa się więc jako Naddniestrzanie, co nie przeszkadza im czuć się też Rosjanami.
Czyli większość Naddniestrzan poparłaby ewentualne włączenie swojego kraju do Rosji?
Piotr Oleksy: Myślę, że szczere poparcie byłoby na poziomie powyżej 90 proc. Naddniestrzanie czują się czasem nawet lepszymi Rosjanami niż ci z Federacji. A przede wszystkim nie chcą mieszkać w Mołdawii, bo wciąż wierzą, że Mołdawia dąży do połączenia z Rumunią, która kojarzy im się z faszyzmem oraz nacjonalizmem. Uważają, że tylko Rosja byłaby w stanie ich obronić. Jest to w dużej mierze efekt radzieckiej oraz naddniestrzańskiej propagandy. Co ciekawe, wszystkie grupy etniczne są tak samo prorosyjskie, również Mołdawianie stanowiący tu 30 proc. ludności. Rosjanie stanowią kolejne 30, Ukraińcy – kolejne. Pozostałe 10 proc. to Bułgarzy, Gagauzi i inni.
Jak mantrę powtarza się ostatnio, że "po Krymie czas na Naddniestrze". Czy Rosja poważnie bierze pod uwagę możliwość inkorporacji Naddniestrza?
Kamil Całus: – Jeszcze kilka tygodni temu powiedziałbym, że prawdopodobieństwo uznania Naddniestrza przez Rosję jest minimalne. Dziś, po wydarzeniach na Krymie, nie mam już takiej pewności…
Kamil Całus jest specjalistą Ośrodka Studiów Wschodnich ds. Mołdawii, doktorantem w Instytucie Wschodnim UAM.
Piotr Oleksy jest doktorantem w Instytucie Wschodnim UAM, zajmuje się tożsamością Naddniestrza, jest też redaktorem naczelnym portalu EastWest.