Co dziedziczymy po przodkach oprócz genów?

Od pewnego czasu naukowcy obserwują dziwne przypadki dziedziczenia, których nie da się wytłumaczyć za pomocą praw genetyki. Niczym z Archiwum X. Wygląda to tak, jakbyśmy oprócz genów dostawali w spadku po przodkach jeszcze jakieś inne, nieznane dotąd zapisy. Skąd się one wzięły? Jaka jest ich treść? Czy rzeczywiście możliwy jest przepływ wiadomości z pokolenia na pokolenie bez udziału genów? W tej sprawie trwa naukowe śledztwo.

Zaczęło się ono sześć lat temu w gminie Oeverkalix w północnej Szwecji. Naukowcy z uniwersytetu w Umea pod kierunkiem Gunnara Kaati prowadzili tam badania nad otyłością. Nie ograniczali się jednak do analizowania zawartości talerzy miejscowych rodzin. Uczeni postanowili zdobyć informacje na temat sposobów żywienia nie tylko obecnych, lecz także dawnych mieszkańców gminy. Zasiedli więc w archiwach, aby zgłębić stare zapisy dotyczące plonów i cen żywności sprzed mniej więcej stu lat. Na ich podstawie ocenili, jak się odżywiali - zwłaszcza w okresie dzieciństwa i dojrzewania - dawni mieszkańcy Oeverkalix.

Dodatkowo zebrali szczegółowe dane na temat zdrowia 320 osób urodzonych w latach 1890, 1905 i 1920. Następnie odnaleźli potomków tych ludzi i ocenili ich masę ciała oraz kondycję. Podczas tego pokoleniowego porównania ujawniły się nieoczekiwane zależności. Dziadkowie ze strony ojca, którzy w dzieciństwie się przejadali, zwiększali ryzyko śmierci z powodu choroby serca, udaru mózgu i cukrzycy u swoich wnuków (cukrzyca zabijała ich czterokrotnie częściej niż pozostałych). Najdłużej żyli natomiast potomkowie tych, którzy w wieku poprzedzającym dojrzewanie jedli skromnie albo wręcz nie dojadali. W przypadku kobiet obserwowano podobne efekty: najdłużej żyły te, których babcie przyszły na świat w czasie, kiedy liczyło się każdą kromkę chleba (wyniki opublikowano w piśmie "European Journal of Human Genetics").