Ta kobieta będzie patronką 2011 roku
Maria Skłodowska-Curie, odkrywczyni polonu i radu, to jedyna kobieta, która dwukrotnie otrzymała Nagrodę Nobla w dwóch różnych dziedzinach naukowych. 100 lat po przyznaniu jej po raz drugi tego prestiżowego trofeum, rok 2011 sejm ogłosił Rokiem Marii Skłodowskiej-Curie.
- Polacy zazwyczaj nie wiedzą, w którym mieście urodziła się Maria Skłodowska-Curie i jakim była człowiekiem. Nie znają również konsekwencji jej odkryć - powiedziała dyrektor warszawskiego Muzeum M. Skłodowskiej-Curie Małgorzata Sobieszczak-Marciniak.
Jej zdaniem uczynienie Skłodowskiej-Curie patronką roku 2011 umożliwi Polakom zdobycie informacji ciekawszych, niż tylko suche fakty podawane w podręcznikach czy encyklopediach.
- Jej odkrycia to nie tylko polon i rad. Konsekwencją jej pracy jest również powstanie sztucznej promieniotwórczości czy technik radiacyjnych, które wykorzystuje się np. przy konserwacji dzieł sztuki. Patrząc szerzej, to również powstanie Wielkiego Zderzacza Hadronów (...). Tych konsekwencji jest bardzo dużo i nie ograniczają się tylko do leczenia raka - zaznacza dyrektor Muzeum.
W programie obchodów Roku Marii Skłodowskiej-Curie już znalazło się ponad 80 wydarzeń, a wciąż planowane są kolejne. Uroczysta inauguracja Roku odbędzie się 29 stycznia w paryskiej Sorbonie. Weźmie w niej udział prezydent Francji Nicolas Sarkozy.
Jak zapowiada Sobieszczak-Marciniak, program obchodów skierowany jest do różnych grup. - Będą konferencje naukowe tworzone przez naukowców i dla naukowców. Będą również wydarzenia popularnonaukowe, konferencje i konkursy dla młodzieży oraz specjalny program dla najmłodszych dzieci - wyjaśniła dyrektor. Jak zapowiedziała, Muzeum planuje również zmianę swojej stałej ekspozycji. Roczne obchody oficjalnie zakończy uroczystość w warszawskim Zamku Królewskim, która odbędzie się 25 listopada.
Jako jedyna dwa razy otrzymała Nobla
Maria Skłodowska-Curie jest jedyną kobietą, którą uhonorowano Nagrodą Nobla w dwóch różnych dziedzinach naukowych. W 1903 roku wspólnie z mężem Piotrem Curie i fizykiem Henri Becquerelem otrzymała Nobla z fizyki za badania nad promieniotwórczością. W 1911 r. za odkrycie nowych pierwiastków: polonu i radu, nagrodzono ją Nagrodą Nobla w dziedzinie chemii.
Maria Skłodowska-Curie urodziła się w 1867 r. w Warszawie w domu przy ul. Freta, gdzie dziś znajduje się poświęcone jej Muzeum. W stolicy spędziła 19 pierwszych lat swojego życia. Później podjęła studia na paryskiej Sorbonie. "Pochodziła z rodziny, w której kultywowano tradycje patriotyczne. Była osobą wszechstronnie uzdolnioną: znała pięć języków, interesowała się socjologią, psychologią oraz naukami ścisłymi.
Pod koniec lat osiemdziesiątych XIX wieku organizowała zajęcia dla dzieci wiejskich, w ramach których uczyła języka polskiego, historii, algebry, wcielając w życie ideały pozytywizmu. Za tę nielegalną działalność groziło jej nawet zesłanie.
Podczas I wojny światowej organizowała ruchome stacje rentgenowskie, dostała się na front, gdzie szkoliła personel medyczny, w jaki sposób wykonywać prześwietlenia. W 1932 roku - podczas jednej z wielu wizyt w Warszawie - uczestniczyła w otwarciu warszawskiego Instytutu Radowego przy ul. Wawelskiej, któremu podarowała 0,1g radu. Posadziła tam również drzewo, które rośnie do dziś.
Swoje naukowe zainteresowania przekazała starszej córce Irene Joliot-Curie, która w 1935 roku - wraz z mężem Frederikiem - również otrzymała Nagrodę Nobla za odkrycie sztucznej promieniotwórczości.
Po śmierci Skłodowskiej-Curie w 1934 r. Albert Einstein w jednym z esejów napisał, że "była jedynym niezepsutym przez sławę człowiekiem spośród tych, których przyszło mu poznać".
W 2009 roku brytyjski magazyn "New Scientist" uznał polską uczoną za największą kobietę naukowca wszech czasów. W przeprowadzonej przez pismo ankiecie wzięło udział 800 osobistości z międzynarodowego świata nauki. Skłodowska zdobyła ponad 25% głosów, wyprzedzając m.in. Rosalind Franklin, współodkrywczynię podwójnej helisy DNA.
Oprócz Marii Skłodowskiej-Curie, patronami roku 2011 będą również Jan Heweliusz i Czesław Miłosz. Stworzenie podstaw nauki o powierzchni Księżyca, opracowanie prototypu peryskopu i ... warzenie piwa jopejskiego, to zaledwie kilka z wielu wynalazków i dokonań Jana Heweliusza.
- Mamy nadzieję, że dzięki tym obchodom postać Jana Heweliusza - niezwykłej osobowości naukowca, ale także działacza publicznego, a nawet browarnika - skłoni do tego, by więcej mówić publicznie o nauce - zapowiedziała dyrektor biura prezydenta Gdańska ds. kultury Anna Czekanowicz.
To właśnie władze Gdańska - rodzinnego miasta "polskiego Leonardo da Vinci" - wnioskowały, by w rok 2011 ustanowić Rokiem Jana Heweliusza. W przyszłym roku mija 400. rocznica urodzin słynnego XVII-wiecznego astronoma.
W 2011 roku odbędzie się blisko 400 wydarzeń poświęconych astronomii i samemu Heweliuszowi. Zwiastunem obchodów będą związane z Heweliuszem flagi, które już 2 stycznia zawisną w całym Gdańsku. Oficjalna inauguracja Roku Heweliusza nastąpi 27 stycznia uroczystą sesją Rady Miasta.
Już w styczniu poznamy wyniki konkursu "Tribute to Hevelius", w którym naukowcy otrzymają granty na badania naukowe. Jedną z atrakcji obchodów będzie uruchomienie jedynego na świecie zegara pulsarowego. Uczniowie szkół średnich będą mogli spróbować swoich sił w V Międzynarodowej Olimpiadzie Astronomii i Astrofizyki. Z kolei w gdańskim Dworze Artusa po raz 35. odbędzie się zjazd Polskiego Towarzystwa Astronomicznego.
Teatr Wybrzeże rozstrzygnie konkurs na utwór dramatyczny poświęcony Heweliuszowi, a podczas jubileuszowego koncertu "Gwiazdy na gdańskim niebie" wystąpi słynna wokalistka jazzowa Cassandra Wilson. Postać słynnego gdańskiego astronoma poznają również dzieci, dla których przygotowano specjalny komiks pt. "Uczeń Heweliusza". Z kolei uczniowie zobaczą 40-minutowy film "Śladami Jana Heweliusza w Gdańsku".
Z okazji 400. rocznicy urodzin astronoma wydane zostaną także znaczek pocztowy i moneta okolicznościowa. Smakosze spróbują "Hewelianki", czyli oficjalnego ciastka miasta wyłonionego w konkursie dla gdańskich cukierników.
Heweliusz był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli świata nauki XVII wieku. Stworzył podwaliny współczesnej astronomii i na stałe wpisał się w historię światowej nauki.
Jan Heweliusz, a właściwie Johann Hewelke, urodził się 1611 roku w Gdańsku. Po ukończeniu znanego Gimnazjum Astronomicznego, pracował w warsztacie mechanicznym i już wtedy budował swoje pierwsze przyrządy astronomiczne. W 1630 roku rozpoczął studia na Uniwersytecie w Lejdzie, gdzie uczył się prawa i ekonomii. Jednak już rok po rozpoczęciu studiów wyjechał w podróż m.in. do Londynu i Paryża, tam poznawał wybitnych ówczesnych naukowców.
Po powrocie do Gdańska przejął rodzinny browar i wkrótce stał się najbardziej znanym gdańskim browarnikiem. Jako członek Gdańskiego Cechu Browarników samodzielnie warzył i sprzedawał piwo. Mógł pochwalić się produkcją słynnego piwa jopejskiego. W 1641 został gdańskim rajcą miejskim, zajmował się sądownictwem i opieką lekarską.
Na dachach swych trzech domów zbudował obserwatorium astronomiczne, które wyposażył we własnoręcznie skonstruowane, znakomitej jakości, teleskopy i przyrządy pomiarowe, czyniąc je ówcześnie najlepiej wyposażonym tego typu obiektem na świecie. Obserwatorium odwiedzali m.in.: Jan Kazimierz, Maria Ludwika i Jan III Sobieski, wsparcia finansowego udzielał mu także Ludwik XIV.
Heweliusz stworzył ponad 20 wielkich dzieł oraz atlas 54 gwiazdozbiorów, z których 12 opisano po raz pierwszy. Był twórcą nowoczesnej selenografii, czyli dziedziny astronomii zajmującej się opisem powierzchni Księżyca. Wyniki swoich badań publikował w założonej przez siebie drukarni. Sam wykonywał część ilustracji do przygotowywanych atlasów. Był również twórcą prototypu zegara wahadłowego i peryskopu.