Pierwszy rok tysiąclecia: co nam przyniósł

W Polsce do parlamentu nie dostały się ugrupowania wywodzące się z Solidarności, spore poparcie zyskały natomiast "ugrupowania protestu"; wielka dziura budżetowa zagroziła poważnym kryzysem finansów publicznych; polski sportowiec odniósł nienotowane dotąd w historii sportów zimowych sukcesy.

Jeszcze bardziej zaskakujące wydarzenia miały miejsce na świecie, gdzie grupa fanatyków zaatakowała największą potęgę militarną globu. Niemal cały świat wypowiedział wojnę terroryzmowi. Nad Zachodem zawisła groźba zamachów z użyciem broni bakteriologicznej. Papież Jan Paweł II, wbrew narastającym konfliktom kontynuował, coraz bardziej spektakularnie, drogę międzyreligijnego dialogu ponad historycznymi podziałami.

Redakcja Wiadomości przypomina niektóre z ważniejszych wydarzeń mijającego roku.

Początek 2001 r. w Polsce to przede wszystkim sukcesy Adama Małysza. Przełomem w karierze 24-letniego skoczka z Wisły był Turniej Czterech Skoczni, w którym zwyciężył on z rekordową liczbą 1045,9 punktów. Małysz ustanowił również rekord Polski, skacząc na odległość 206,5 m. Do końca rozgrywek Pucharu Świata pozostał praktycznie niepokonany. W pięknym stylu został złotym medalistą i ulubieńcem nie tylko polskich kibiców.

W kwietniu, w atmosferze skandalu, odwołano prezesów PZU SA, Stanisława Jamrożego i PZU Życie, Grzegorza Wieczerzaka. Zostali oni oskarżeni o naruszanie interesów firmy. Zarzuty dotyczyły dużych nieprawidłowości przy zakupie nieruchomości, a sam Wieczerzak został ogłoszony człowiekiem zagrażającym interesom państwa. Głównym powodem afery było "wyprowadzenie" z tzw. funduszu prewencyjnego pieniędzy, które prezes płacił związkom zawodowym i organizacjom kościelnym. W lipcu Centralne Biuro Śledcze przekazało prokuraturze ustalenia dotyczące niegospodarności w PZU Życie. Prokuratura przedstawiła Wieczerzakowi zarzuty, a sąd wydał nakaz tymczasowego aresztowania. Niektórzy obserwatorzy, biorąc pod uwagę wysokość strat skarbu państwa, porównują aferę w PZU Życie do afery FOZZ.

15 czerwca był pierwszym oficjalnym dniem wizyty prezydenta USA George'a W. Busha w Polsce. Podczas spotkania Bush i Kwaśniewski potwierdzili przyjaźń łączącą Stany Zjednoczone i Polskę oraz wyrazili wolę wspólnego działania jako sojusznicy. Prezydent USA spotkał się również z premierem Buzkiem. Głównym punktem wizyty Georga W. Busha w Polsce było jego wystąpienie w gmachu Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. W przemówieniu, ocenianym jako najważniejsze od początku kadencji Busha, prezydent USA określił główne kierunki polityki amerykańskiej wobec krajów europejskich, poruszył sprawy rozszerzenia NATO oraz amerykańskiego systemu obrony przeciwrakietowej.

Polska gospodarka zapamięta miniony rok ze względu na ogromny deficyt budżetowy. Stał się on główną przyczyną upadku poprzedniej ekipy w wyborach parlamentarnych. Dziura budżetowa była również przyczyną odwołania ministra finansów Jarosława Bauca.

W lipcu w Jedwabnem odbyły się uroczystości 60. rocznicy mordu na ludności żydowskiej w tej miejscowości. Mimo iż Instytut Pamięci Narodowej prowadził jeszcze śledztwo, mające ustalić sprawców zbrodni, obecny na uroczystości prezydent Kwaśniewski przeprosił ofiary i ich rodziny jako człowiek, obywatel i jako prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.

W lecie gwałtowne opady deszczu doprowadziły do powodzi w wielu miejscach kraju. W Gdańsku zalana została dzielnica Gdańsk-Orunia. Na południu kraju w wielu miejscach wystąpiła z brzegów Wisła. Przełom lipca i sierpnia, to również okres nagłych burz i trąb powietrznych. Pod wodą znalazło się 116 powiatów, zginęło 9 osób, 20 tysięcy ewakuowano.

23 września Polacy wybierali swoich przedstawicieli do Sejmu i Senatu. Spodziewane zwycięstwo odniosła koalicja SLD-UP (41,04%). Prace nad utworzeniem rządu nowego premiera, Leszka Millera, trwały do czasu porozumienia z PSL, który w wyborach uzyskał 8,98%. Największym zaskoczeniem okazała się wysoka pozycja Samoobrony (10,20%) oraz porażka Akcji Wyborczej Solidarność i Unii Wolności. Oba posierpniowe ugrupowania, z których pierwsze rządziło przez ostatnie cztery lata, a drugie do 2000 r. współtworzyło koalicję rządową, nie przekroczyły progów wyborczych i znalazły się poza parlamentem. Niespodzianką okazały się również wyniki ugrupowań prawicowych - Prawa i Sprawiedliwości oraz Ligi Polskich Rodzin. Do parlamentu weszły: SLD, Platforma Obywatelska, Samoobrona RP, Prawo i Sprawiedliwość, Polskie Stronnictwo Ludowe oraz Liga Polskich Rodzin.

W październiku zakończył sie proces oskarżonych o pacyfikację strajków w kopalniach "Wujek" i "Manifest Lipcowy" w grudniu 1981 r. Katowicki sąd uniewinnił część oskarżonych byłych milicjantów. Sprawy pozostałych sąd umorzył. Decyzja wywołała liczne protesty osób, które domagają się ukarania winnych tej największej tragedii stanu wojennego. W listopadzie sprawę pacyfikacji zaczął badać IPN.

W grudniu, podczas sejmowej debaty nad odwołaniem Andrzeja Leppera z funkcji wicemarszałka Sejmu, lider Samoobrony oskarżył czołowych polskich polityków: Donalda Tuska, Andrzeja Olechowskiego, Pawła Piskorskiego oraz Włodzimierza Cimoszewicza i Jerzego Szmajdzińskiego o przyjmowanie łapówek od biznesmenów i gangsterów. Zeznania świadka Leppera, Bogdana Gasińskiego zostały określone przez prokuraturę jako niewiarygodne. Pod koniec grudnia minister sprawiedliwości Barbara Piwnik zwróciła się do Sejmu o zgodę na postawienie Andrzeja Leppera do odpowiedzialności za głoszone przez niego pomówienia.

Na świecie pierwsze ważne wydarzenie miało miejsce 7 stycznia, kiedy to Amerykański Kongres oficjalnie potwierdził zwycięstwo George'a W. Busha w wyborach prezydenckich 7 listopada 2000 r. Zakończyło to dwumiesięczny okres niepewności co do tego, kto zostanie 53. prezydentem Stanów Zjednoczonych. Demokrata Al Gore zdobył więcej głosów wyborców, jednak w amerykańskim systemie o zwycięstwie decyduje liczba głosów elektorskich. Kluczowym dla sukcesu Busha stanem okazała się Floryda, w której jednak republikanin uzyskał przewagę jedynie kilkuset głosów. Oficjalne objęcie urzędu przez 53. prezydenta Stanów Zjednoczonych nastąpiło 20 stycznia 2001 r.

W krajach Unii Europejskiej rok rozpoczął się od paniki związanej z chorobą szalonych krów oraz pryszczycą. Wydatki na walkę z kryzysem wywołanym zagrożeniem epidemiami wyniosły ponad ćwierć miliarda euro i groziły rozsadzeniem budżetu Unii Europejskiej. Przypadki chorób odnotowano w Niemczech, Francji, Austrii, Włoszech, Szwecji, a także w Szwajcarii. Zabito i spalono miliony sztuk bydła.

7 lutego w Izraelu odbyły się powszechne wybory premiera. Nowym szefem rządu izraelskiego został Ariel Szaron - przywódca prawicowej partii Likud. Pokonał on dotychczasowego szefa rządu Ehuda Baraka przewagą blisko 20%. Szaron, znany ze sprzeciwu wobec zbytnich ustępstw, rozwiał nadzieje na zażegnanie izraelsko-palestyńskiego konfliktu. Trwające od 2000 r. powstanie palestyńskie - druga intifada - rozpoczęło się od wizyty Szarona na Wzgórzu Świątynnym w Jerozolimie. Palestyńskie zamachy i starcia izraelsko-palestyńskie pochłonęły wiele ofiar.

Syria, Grecja, Kazachstan, Armenia i Ukraina to kolejne niekatolickie kraje, które w 2001 r. odwiedził papież Jan Paweł II. W maju papież udał się do Aten i Damaszku. W stolicy Syrii Ojciec Święty odwiedził meczet Omajadów, w którym przechowywana jest głowa św. Jana Chrzciciela. Była to pierwsza w historii wizyta głowy Kościoła katolickiego w muzułmańskiej świątyni. W czerwcu papieża gościł Kijów. Podczas tej wizyty Jan Paweł II wielokrotnie podkreślał szacunek dla prawosławia i ukraińskiej państwowości. Na ekumenicznym spotkaniu zabrakło jednak przedstawicieli moskiewskiego patriarchatu. Wrzesień to wizyty w Kazachstanie i Armenii, krajach wielonarodowych i wielowyznaniowych.

11 września 2001 r. Ameryka przeżyła najtragiczniejszą w swojej historii serię zamachów terrorystycznych. Terroryści niemal o tej samej godzinie porwali cztery samoloty pasażerskie. Trzy z nich uderzyły w zamierzone cele. O godzinie 8.45 czasu nowojorskiego porwany samolot uderzył w jedną z wież World Trade Center. Kilkanaście minut później zaatakowana została druga bliźniacza wieża i gmach Pentagonu. Trzeci samolot rozbił się w Pensylwanii. Łącznie w atakach zginęło ponad 3000 ludzi. O organizację zamachów oskarżono saudyjskiego multimilionera Osamę bin Ladena i kierowaną przez niego terrorystyczną siatkę al-Qaeda. Prezydent USA zapowiedział początek wojny z terroryzmem.

Jesteście z nami lub z terrorystami - te słowa Busha rozpoczęły nową epokę. Wszystkie tropy terrorystów prowadziły do Afganistanu, gdzie reżim ultraislamskich talibów miał ukrywać bin Ladena. 7 października Amerykanie i Brytyjczycy rozpoczęli akcję militarną wymierzoną w talibów i terrorystów. Sojusznicy bombardowali Kabul, Kandahar i inne miejsca oporu Talibanu. Po kilkunastu dniach do ofensywy ruszyła afgańska opozycja (głównie Sojusz Północny). Reżim talibów upadł. Amerykanie wciąż bombardują rejon Tora Bora - kompleks górskich jaskiń, w których miałby ukrywać się bin Laden. Wojna w Afganistanie trwa, ale w Petersbergu koło Bonn, na przełomie listopada i grudnia główne afgańskie ugrupowania doszły do porozumienia, na mocy którego został powołany rząd tymczasowy, mający przywrócić normalność w tym środkowoazjatyckim kraju.

Wojna z terroryzmem przebiegała na wielu frontach. W październiku rozpoczęła się wąglikowa psychoza. Najpierw w USA, do redakcji czasopism i telewizji oraz do biur kongresmenów zaczęły przychodzić listy z białym proszkiem, który zawierał przetrwalniki wąglika - bakterii wywołującej śmiertelną chorobę. Później wąglikowe alarmy zanotowano na całym świecie. Wiele z nich okazało się fałszywych, ale w samych USA zanotowano 5 zgonów wywołanych ta chorobą i 13 zakażeń. Prowadzący śledztwa nie wiedzą do tej pory kim są sprawcy bioterroryzmu. W grudniu Biały Dom poinformował, że przetrwalniki wąglika wysłane w przesyłkach na terenie USA zostały wyprodukowane prawdopodobnie w USA.