planeta

Przełomowy moment w obserwacjach kosmosu. Amerykański zespół astronomów z Canaveral ogłosił swoje najnowsze wyniki badań, z których wynika, że w przeszłości doszło do pochłonięcia planety podobnej do Jowisza lub większej przez jej własną gwiazdę podobną do Słońca. Animację tego zdarzenia udostępniła agencja Associated Press. Na nagraniu widać, jak gwiazda puchła z wiekiem przez eony, aż w końcu stała się tak duża, że połknęła otaczającą planetę jednym haustem. Naukowcy stwierdzili, że gdy planeta schodziła z otworu gwiezdnego w pobliżu konstelacji Orła, nastąpił gwałtowny rozbłysk światła, po którym nastąpił długotrwały strumień pyłu lśniący w chłodnej energii podczerwonej. Co więcej, eksperci szacują że to samo stanie się z Ziemią za ok. 5 miliardów lat. Podobne zjawisko na niebie, choć dość mniej spektakularne zauważył w 2020 r. badacz z MIT Kechalai D, który wówczas opisał je jako "jasny rozbłysk". Po niecałych trzech latach badań okazało się, że i w tym przypadku gwiazda pochłonęła własną planetę.

Astronomowie z Massachusetts Institute of Technology w Cambridge odkryli niezwykły rodzaj kosmicznych “czarnych wdów”. Pod nazwą tą kryją się pulsary, czyli wysoce zmagnetyzowane, rotujące gwiazdy neutronowe emitujące wiązkę promieniowania elektromagnetycznego. Wyjątkowość “czarnych wdów” polega na tym, że, podobnie jak pająki o tej samej nazwie, utrzymują się przy życiu pożerając towarzyszące im mniejsze gwiazdy. Nowo odkryty obiekt, nazwany ZTF J1406+1222, obiega towarzysząca mu gwiazdę w rekordowym czasie zaledwie 62 minut i znajduje się w odległości około 3000 lat świetlnych od Ziemi. To sprawia, że jest to najszybszy i najbliższy, z dotychczas odkrytych tego typu obiektów. Dodatkowo zauważono, że układ zawiera trzecią, odległą gwiazdę, której okrążenie pozostałych dwóch zajmuje około 12 000 lat, z czym także wcześniej się nie spotkano. Po raz pierwszy do badania “czarnych wdów” wykorzystano światło widzialne wychodzące ze zjadanej gwiazdy. Nowo odkryta “czarna wdowa” może być jedną z najbardziej ekstremalnych i prawdopodobnie najdziwniejszych przykładów tego zjawiska, jakie kiedykolwiek odkryto.

To najdalej odkryta egzoplaneta. W dodatku łudząco podobna do innej. Kosmiczny Teleskop Keplera agencji NASA pobił nowy rekord. Astronomowie z brytyjskiej agencji rządowej Science and Technology Facilities Council (STFC) odkryli dzięki niemu nową planetę, bliźniaczo podobną do Jowisza. Znajduje się ona ok. 17 tys. lat świetlnych od Ziemi i nosi nazwę K2-2016-BLG-0005Lb. To najbardziej odległa planeta, jaką udało się wykryć Kosmicznemu Teleskopowi Keplera. Odległość odkrycia jest aż dwukrotnie większa, od dotychczasowego rekordu. Co najciekawsze, nowy obiekt wygląda bliźniaczo do Jowisza, ma podobną masę i krąży w podobnej odległości, co Jowisz od Słońca. Obiekt udało się zlokalizować dzięki analizom zebranych danych. To niezwykłe odkrycie, ponieważ Kepler wykorzystał do tego tzw. technikę mikrosoczewkowania grawitacyjnego, która umożliwiła badaczom zobaczenie bardzo odległych planet dzięki temu, że obiekty znajdujące się między satelitą a planetą, stanowiły pewnego rodzaju ''szkło powiększające''. Kosmiczny Teleskop Keplera znajdował dotąd planety przy użyciu innej metody, tzw. tranzytów. Polega ona na wykrywaniu niewielkich spadków jasności gwiazd spowodowanych właśnie przez planety, które znajdują się między satelitą a gwiazdą. - Kepler nigdy nie był zaprojektowany do znajdowania planet przy użyciu mikrosoczewkowania, więc pod wieloma względami jest to zdumiewające, że to zrobił – powiedział dr Eamonn Kerins, główny badacz STFC. Przez cały okres pracy Kosmicznego Teleskopu Keplera, czyli przez blisko 10 lat, udało się wykryć blisko 3 tys. egzoplanet i kolejne 3 tys. kandydatów do tego tytułu. Szczegóły badania zostały opublikowane w czasopiśmie ''Monthly Notices of the Royal Astronomical Society''.

Astronomowie wykryli obłok pyłu wielkości całej gwiazdy, oddalony o 330 lat świetlnych. Przyczyną jego powstania było zderzenie dwóch egzoplanet, które dopiero się formowały. Miały one wielkość planet karłowatych, o średnicy od około 400 do 600 kilometrów. Początkowe zderzenie musiało wytworzyć tak dużo ciepła, że część materiału wyparowała; reszta rozleciała się na fragmenty, które nadal zderzały się ze sobą, a także z innymi skałami w pobliżu, tworząc jeszcze więcej pyłu. Astronomowie przeanalizowali podczerwoną poświatę wspomnianego obłoku pyłu, wraz ze zmianami w świetle gwiazdy macierzystej, okresowo zamazanymi przez szczątki na orbicie wokół niej, dzięki czemu znamy teraz rozmiar obiektów i inne kluczowe szczegóły dotyczące kolizji. Gwiazda, o której mowa, ma zaledwie 10 milionów lat i nazwana została HD 166191. Ze względu na młody wiek, wciąż jest otoczona sporą ilością materiału pozostałego po procesie formowania. Gwiazdy powstają z gęstego węzła w obłoku gazu, który zapada się pod własną masą; wirując, gwiazda rośnie, kreując więcej materii z otaczającego obłoku, a ten układa się w dysk zasilający gwiazdę. Gdy gwiazda zakończy formowanie, wszystko, co pozostanie na dysku, może uformować inne elementy układu planetarnego. - Po raz pierwszy uchwyciliśmy zarówno podczerwoną poświatę pyłu, jak i zamglenie, jakie wprowadza pył, gdy obłok przechodzi przed gwiazdą - powiedział astronom Everett Schlawin z Obserwatorium Steward Uniwersytetu w Arizonie. Według naukowców odkrycie to pozwoli zobaczyć nieznane dotychczas procesy, które mogły ukształtować nasz Układ Słoneczny.

Węgierski astronom Krisztián Sárneczky na stacji górskiej Piszkésteto pod Budapesztem odkrył małą asteroidę. Miała 3 metry szerokości i została zauważona zaledwie dwie godziny przed uderzeniem w ziemską atmosferę. Nazwano ją 2022 EB5. Obiekt wszedł w naszą atmosferę 11 marca o godzinie 22.22 w pobliżu wyspy Jan Mayen, na północ od Islandii. Droga 2022 EB5 ku naszej planecie nie została zarejestrowana nawet przez agencję NASA. Jest to piąta asteroida odkryta tuż przed wejściem w atmosferę Ziemi. Szacuje się, że poruszała się z prędkością około 18,5 km/s. Jej lot powinien spowodować powstanie jasnego meteoru lub spadającej gwiazdy, często nazywanej kulą ognia. Międzynarodowa Organizacja Meteorów poszukuje osób, które były świadkami tego wyjątkowego zjawiska. Do tego momentu nie znaleziono żadnego meteorytu, który byłby dowodem na to, że asteroida przetrwała swój ognisty lot przez naszą atmosferę.

Wewnętrzna część jądra Ziemi prawdopodobnie nie jest cieczą, ani ciałem stałym. Badacze z Instytutu Geochemii Chińskiej Akademii Nauk (IGCAS) opracowali nowy model wnętrza naszej planety. Odkrycie całkowicie ich zaskoczyło i przyznali, że "to nienormalne". Wykorzystali do tego celu zapis fal sejsmicznych podchodzących z trzęsień ziemi. Okazało się, że w wewnętrznej części jądra tworzy się tzw. stan superjonowy z wodorem, tlenem i węglem. To zupełnie nowy stan skupienia – obok ciała stałego, cieczy i gazu – ale z wyraźnymi różnicami. Dla przykładu, w wodzie superjonowej, która została niedawno wytworzona w laboratorium, ekstremalnie wysoka temperatura i ciśnienie rozbijają każdą cząsteczkę wody, pozostawiając jony tlenu w postaci stałej, podczas gdy jony wodorowe przypominają ciecz. Badacze zdawali sobie sprawę, że rdzeń wewnętrzny nie może być po prostu litym żelazem lub stopem żelaza, jak sądzono w latach 30. XX wieku, ze względu na jego strukturę. Niektórzy naukowcy sądzą nawet, że może istnieć drugie wewnętrzne jądro. Zapowiadają, że to nie koniec badań, aby rozwikłać zagadkę struktury, która ciągnie się na długości 1220 km i znajduje pod skorupą Ziemi – między grubym płaszczem i ciekłym jądrem wewnętrznym.

Astronomowie z Curtin University of Technology w Bentley w Australii odkryli tajemniczy obiekt, który emituje sygnały radiowe. Znajduje się około 4 tysiące lat świetlnych od Ziemi. Nazwali go GLEAM-X. Nie jest podobny do niczego, co wcześniej widzieliśmy – napisali naukowcy w badaniu opublikowanym 26 stycznia w czasopiśmie "Nature". Migoczący obiekt znajduje się w obrębie Drogi Mlecznej. Średnio 3 razy na godzinę emituje w kierunku Ziemi ogromne ilości energii. Został wykryty podczas przeglądu fal radiowych Drogi Mlecznej. Według naukowców GLEAM-X pojaśniał gwałtownie w ciągu około 60 sekund, na krótko stając się jednym z najjaśniejszych obiektów na niebie, po czym nagle ponownie zniknął w ciemności. Około 20 minut później pojawił się z powrotem – stale świecąc, osiągając maksymalną jasność, po czym po minucie zgasł raz jeszcze. Możliwe, że tajemnicza struktura kosmiczna jest dowodem na istnienie nowego typu obiektu gwiezdnego, który do tej pory istniał tylko w teorii. - Ten obiekt pojawiał się i znikał w ciągu kilku godzin podczas naszych obserwacji. To było zupełnie nieoczekiwane – podała główna autorka badania Natasha Hurley-Walker, radioastronom z Curtin University of Technology w Bentley w Australii. – To było trochę straszne dla astronoma, ponieważ na niebie nie ma nic takiego – dodała. Obserwacje będą kontynuowane, a naukowcy zapowiadają badanie obiektu na innych długościach fal radiowych. Jednocześnie rozpoczną się poszukiwania podobnych struktur kosmicznych.

Jeden gest nie zmieni świata, ale od jednego wszystko się zaczyna. Wirtualna Polska ten krok ma już za sobą – teraz kolej na Was.