Rozpoczyna się festiwal "Filmy pod specjalnym nadzorem"

"Filmy pod specjalnym nadzorem" to wielki przegląd dokonań kina czeskiej i słowackiej Nowej Fali lat 60., po raz pierwszy w takiej skali zaprezentowany w Polsce. Pokazanych zostanie 50 filmów fabularnych i ok. 30 dokumentów oraz filmów studenckich. Przybliżają one zarówno samo zjawisko Nowej Fali w czechosłowackim kinie, jak i okoliczności jego narodzin - z legendą Praskiej Wiosny i sowiecką interwencją w sierpniu 1968 r.

"Miłość blondynki" Milosza Formana i "Pociągi pod specjalnym nadzorem" Jirziego Menzla to najbardziej znane filmy czechosłowackiej Nowej Fali. O zjawisku czechosłowackiego kina lat 60. można mówić jako o odmianie Nowej Fali, dominującej w kinie europejskim tamtego okresu. Nurt ten stworzyli Francuzi, ale modyfikowali go filmowcy innych nacji: Niemcy, Jugosłowianie, Skandynawowie, także Rosjanie i Polacy.

Czechosłowacka Nowa Fala stała się manifestacją poglądów nie tylko grupy artystów - filmowców i pisarzy - lecz całego pokolenia ówczesnych 20-30-latków, oczekującego na powiew wolności w kulturze, a przede wszystkim w życiu społecznym i politycznym. Ówczesne kino czechosłowackie, które stało się częścią Praskiej Wiosny 1968 roku, zmieniło wydarzenia tamtego czasu w legendę.

Gościem honorowym festiwalu będzie były prezydent Czech Vaclav Havel. Spotka się on z widzami festiwalu 22 października w kinie Kultura oraz w Auditorium Maximum na Uniwersytecie Warszawskim. Swój przyjazd do Warszawy zapowiedzieli także twórcy prezentowanych filmów - m.in. Juraj Herz, Duszan Hanak, Martin Szulik.

We wtorek gościem festiwalu będzie legenda czeskiego kina, Jirzi Menzel. Ten aktor, reżyser filmowy, teatralny i scenarzysta urodził się w 1938 r. w Pradze. Absolwent FAMU (Filmowa a Televizni Fakulta Akademie Muzickych Umeni), zaliczany jest do grona głównych przedstawicieli czeskiej szkoły filmowej.

Jako reżyser zadebiutował krótkim filmem "Śmierć pana Baltzara". Już w debiucie Menzel wykazał zmysł obyczajowej obserwacji i subtelną ironię, które do pełni głosu doszły w zrealizowanym w 1966 roku filmie pt. "Pociągi pod specjalnym nadzorem". Ta oparta na prozie Bohumila Hrabala historia 18-letniego absolwenta kolejarskiej szkoły zawodowej, odprawiającego podczas wojny pociągi na zagubionej wśród lasów maleńkiej stacyjce kolejowej, zostały uhonorowane Oscarem w kategorii Najlepszy Film Nieanglojęzyczny.

Przed spotkaniem z Menzlem, które rozpocznie się we wtorek o 20 w warszawskim kinie Kultura, odbędzie się pokaz filmu tego reżysera "Skowronki na uwięzi" z połowy lat 60. Swoją obecność na projekcji i spotkaniu zapowiedział minister kultury Waldemar Dąbrowski. "Skowronki na uwięzi" to próba diagnozy duchowej kondycji czeskiej inteligencji lat 60. Film został zatrzymany przez cenzurę, a jego światowa premiera miała miejsce dopiero w 1990 r. w Berlinie, gdzie film zdobył Złotego Niedźwiedzia.

Menzel nakręcił też m.in. filmy "Zbrodnia w nocnym lokalu", "Kto szuka złotego dna", "Na skraju lasu", "Cudowni mężczyźni z korbką", "Postrzyżyny", "Święto przebiśniegu".

Nowa Fala (nouvelle vague) to kierunek artystyczny, który pojawił się w kinie francuskim w drugiej połowie lat 50. i wywarł ogromny wpływ na kulturę swego czasu. Pojawił się nowy, swobodniejszy typ narracji oraz inne niż dotąd rozumienie autorstwa dzieła filmowego - autor, którym był reżyser filmowy, zaczął się się wypowiadać w swoim własnym imieniu. Akcję filmów osadzano w codziennych realiach życia, rezygnowano z gwiazd, dzięki czemu produkcja stała się znacznie tańsza.

Czołowymi twórcami Nowej Fali byli krytycy, zgrupowani w latach 50. w miesięczniku "Cahiers du Cinema", m.in.: Francois Truffaut, Jean-Luc Godard, Claude Chabrol, Eric Rohmer, Jacques Rivette, a także ich rówieśnicy, tworzący wcześniej filmy dokumentalne: Alain Resnais, Agnes Varda i Jacques Demy. Festiwal potrwa do 28 października.