Sygnały Dnia: „Proszę państwa, 4 czerwca 1989 roku skończył się w Polsce komunizm”. Pamięta pan te słowa?
Prof. Andrzej Paczkowski: Tak, pamiętam, były wypowiedziane w telewizji publicznej zresztą.
Rzeczywiście wtedy skończył się?
- Innej nie było.
Innej nie było, ale rzeczywiście wtedy skończył się komunizm, jak twierdziła aktorka Joanna Szczepkowska?
- No, jakąś datę trzeba zawsze znaleźć, chociaż to był pewien proces. Niektórzy to nawet liczą, że zaczął się kończyć w sierpniu 80 roku, a skończył formalnie wtedy, kiedy odbyły się pierwsze wolne wybory do parlamentu, czyli w końcu 91 roku. Ale ja jestem skłonny, żeby tę datę uznać za przełomową.
Czy rzeczywiście nie było tak, że wybory 89 roku, które nie były w pełni demokratyczne, no to był efekt jednak jakiegoś układu, jakiegoś porozumienia społecznego, jak twierdzą niektórzy, i z racji tego później te przemiany ustrojowe, które przebiegały w Polsce, nie zawsze szły w tym kierunku, w którym powinny?
- No, jeżeli popatrzymy na inne kraje, to można powiedzieć, że one szły w tym samym kierunku. Tempo tych zmian było w różnych krajach odmienne. To wynikało i z sytuacji politycznej, ale także i z gospodarczej, na przykład w Niemieckiej Republice Demokratycznej przemiany gospodarcze przebiegały zupełnie inaczej – przez wcielenie do wolnorynkowej gospodarki zachodnioniemieckiej – niż w Polsce czy Czechosłowacji. Wydaje mi się, że Polska zaczęła, miała kluczowy wpływ na bieg wydarzeń w Europie Środkowej, które wpływały z kolei później na wydarzenia w Polsce.
