Kilka poprawek Senatu do noweli ustawy oświatowej

Nowelizację wraz z poprawkami poparło 52 senatorów, 27 było przeciw, jeden wstrzymał się od głosu.

Nowela ustawy o systemie oświaty zawiera szczegółowe wytyczne dotyczące zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania egzaminów. Stanowi wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

Senat przyjął poprawkę, która nakłada na ministra ds. oświaty i wychowania oraz kultury i dziedzictwa narodowego obowiązek określenia w szkołach publicznych i artystycznych przypadków, w których dostosowuje się wymagania edukacyjne, do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów oraz podstawę tego dostosowania, z uwzględnieniem konieczności właściwego zapewnienia procesu kształcenia uczniów.

Inna przyjęta poprawka doprecyzowuje zapis o trybie i formie przeprowadzania sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia w publicznej szkole artystycznej, w przypadku gdy uczeń lub rodzic uznali, że ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych lub z zachowania zostały ustalone niezgodnie z przepisami. Zgodnie z poprawką to minister ds. kultury i dziedzictwa narodowego w porozumieniu z ministrem ds. oświaty określa zasady przeprowadzania sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, tryb i formę ustalania rocznej oceny klasyfikacyjnej zachowania oraz skład komisji, która przeprowadza sprawdzian i ustala ocenę z zachowania oraz z zajęć edukacyjnych.

Kolejny zapis, przyjęty przez Senat, ujednolica przepisy w kwestii uprawnień dyrektorów szkół publicznych i artystycznych, którzy będą "mogli zwalniać" ucznia z realizacji niektórych obowiązkowych zajęć edukacyjnych.

We wrześniu 2013 r. Trybunał orzekł, że dotychczasowe upoważnienie ustawowe ministra edukacji do wydania rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania, promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych, jest zbyt ogólne. Uznał, że powinno ono zawierać szczegółowe wytyczne dotyczące treści rozporządzenia. Dał 18 miesięcy na wydanie nowego upoważnienia. Obecne przepisy upoważniające stracą ważność 9 kwietnia 2015 r.

Nowelizacja wprowadza do ustawy dwa nowe obszerne rozdziały. Jeden z nich zawiera propozycję przepisów dotyczących oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów, drugi - przeprowadzania egzaminów zewnętrznych, czyli m.in. sprawdzianu dla szóstoklasistów, egzaminu gimnazjalnego i matury.

W regulacjach dotyczących oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów zapisano jednoznacznie obowiązek udostępniania uczniowi i jego rodzicom sprawdzonych i ocenionych pisemnych prac ucznia.

Egzamin gimnazjalny będzie przebiegał na zasadach obowiązujących od roku szkolnego 2011/2012 r., czyli z wyodrębnionymi z testów humanistycznych i matematyczno-przyrodniczych zadaniami z języka polskiego i matematyki. Sprawdzian dla szóstoklasistów i matura będą przeprowadzone z kolei w formule opisanej rozporządzeniem z 2013 r.; wiosną 2015 r. w takim kształcie będą przeprowadzone po raz pierwszy.

Nowością, jeżeli chodzi o maturę 2015 r., będzie dodatkowy, co najmniej jeden obowiązkowy pisemny egzamin z grupy tzw. przedmiotów do wyboru. Dotychczas abiturient mógł poprzestać tylko na języku polskim, obcym i matematyce.

Maturzyści będą musieli - też tak jak dotąd - przystąpić do dwóch egzaminów ustnych: z języka polskiego i języka obcego, przy czym egzamin z języka polskiego będzie miał zmienioną formułę; odejdzie się od przedstawiania przygotowywanych wcześniej przez uczniów prezentacji. Zamiast tego zdający będzie losował zadanie przygotowane przez Centralną Komisję Egzaminacyjną.

W nowelizacji znalazły się też regulacje niezwiązane z wyrokiem Trybunału. Jedna z nich umożliwia zwiększenie liczby uczniów w klasach I-III szkoły podstawowej powyżej 25. Chodzi o sytuacje, gdy w trakcie roku szkolnego zgłosi się kolejny uczeń zamieszkały w rejonie szkoły.

Nowelizacja umożliwia także utrzymanie ciągłości staży nauczycielek ubiegających się o wyższy stopień awansu zawodowego, które w trakcie stażu zdecydują się na urlop macierzyński w pełnym wymiarze, czyli 12-miesięczny. Do tej pory zgodnie z ustawą Karta Nauczyciela, jednym z warunków ubiegania się o wyższy stopień awansu zawodowego - nauczyciela mianowanego lub nauczyciela dyplomowanego - jest odbycie stażu, który trwa dwa lata i dziewięć miesięcy. W przypadku, gdy przerwa w pracy spowodowana chorobą, zwolnieniem z obowiązku świadczenia pracy lub urlopu innego niż wypoczynkowy trwa do roku, przedłuża się okres stażu o czas nieobecności bez utraty jego ciągłości.

Sprawa komplikuje się w przypadku nieobecności nauczyciela w okresie dłuższym niż rok. W takiej sytuacji nauczyciel zobowiązany jest do powtórzenia całego stażu w wymiarze dwóch lat i dziewięciu miesięcy. W efekcie nauczycielka, która zdecyduje się na pełen urlop macierzyński, musi rozpocząć staż od początku. Dlatego w nowelizacji wydłużono czas możliwej przerwy w stażu w przypadku korzystania z urlopu macierzyńskiego do roku i sześciu miesięcy.

Wprowadzono również zapisy dotyczące możliwości zatrudniania w szkole nauczycieli do prowadzenia różnych zajęć z uczniami finansowanych ze środków unijnych. Nauczyciele ci zatrudniani byliby nie w oparciu o Kartę Nauczyciela, ale Kodeks pracy. Przeciw temu rozwiązaniu jest m.in. Związek Nauczycielstwa Polskiego, który uważa, że może to być furtką do zatrudniania także innych nauczycieli na podstawie Kodeksu. SLD złożyło wniosek mniejszości wykreślający te zapisy. Sejm nie poparł go w głosowaniu.

Nowela zmienia zasady funkcjonowania nadzoru pedagogicznego, m.in. daje prawo wizytatorowi przeprowadzającemu kontrolę w szkole do wejście bez uprzedzenia na dowolną lekcję.