Dlaczego Polki mają większego doła niż mężczyźni?

CBOS badał samopoczucie Polaków za pomocą 11 pytań dotyczących częstości doświadczania różnych stanów emocjonalnych - zarówno tych pozytywnych, jak i negatywnych. Czy z racji pojawienia się drugiej fali kryzysu gospodarczego w roku 2011 nastąpiło pogorszenie kondycji psychicznej Polaków?

Samopoczucie osobiste

Poza wyżej wymienionymi, pozytywnymi odczuciami, ponad dwie piąte respondentów było w ubiegłym roku wielokrotnie czymś zaciekawionych (44%) i choć porównywalnej grupie osób często towarzyszyło zdenerwowanie (47%). Co trzeci badany często lub bardzo często bywał zniechęcony i znużony (32%). Wielu odczuwało bezradność (27%), wściekłość (25%) oraz miało poczucie lekceważenia przez władzę (27%). Mniej liczna grupa badanych deklaruje, że często odczuwała stany depresyjne, była nieszczęśliwa (18%), a jedynie bardzo nieliczni przyznają się do myśli samobójczych (2%).

Ponad trzy czwarte badanych często lub bardzo często doświadczało co najmniej jednego z wyżej wymienionych uczuć pozytywnych (77%), a dwie trzecie - negatywnych (67%).

W minionym roku w gorszej kondycji psychicznej były kobiety - częściej czuły się zniechęcone (36% wobec 28% mężczyzn), bezradne (32% wobec 22%), częściej odczuwały wściekłość (28% wobec 21%) oraz depresję (23% wobec 13%). CBOS zaznacza, że taki obraz uczuć może częściowo wynikać z panujących w naszej kulturze wzorców, które w większym stopniu zezwalają kobietom przyznawać się do odczuwania takich emocji.

Opinie dotyczące kwestii lekceważenia przez władzę okazały się mniej zróżnicowanie społecznie. Choć i tu niemałą rolę odgrywała sytuacja materialna respondentów oraz płeć - osoby gorzej oceniające swój status materialny oraz mężczyźni częściej deklarowali, że byli lekceważeni przez władzę.

Zestawienie danych z ostatnich 20 lat pokazuje systematyczną poprawę samopoczucia Polaków. W porównaniu z rokiem 1991 prawie czterokrotnie wzrósł odsetek ankietowanych mających pewność, że wszystko układa się dobrze, i prawie potroił odsetek zadowolonych z faktu, że coś im się w życiu udało. Znacznie większa liczba Polaków często odczuwała zaciekawienie i podekscytowanie. Umocniło się również poczucie dumy z własnych osiągnięć i w roku 2011 było ono najwyższe w całym analizowanym okresie, wyższe nawet od tego, które towarzyszyło Polakom w pierwszych latach transformacji systemowej.

Jednocześnie w ciągu ostatnich dwudziestu lat ponad dwukrotnie spadł odsetek osób często doświadczających smutku i depresji. Niemal dwukrotnie zmniejszyła się grupa osób często odczuwających zniechęcenie i znużenie. Znacząco zmalał odsetek badanych wielokrotnie odczuwających zdenerwowanie, rozdrażnienie oraz wściekłość.

Samopoczucie społeczne

W opisie nastrojów panujących w miejscu pracy oraz w miejscu zamieszkania respondentów wyraźnie przeważają stwierdzenia negatywne nad pozytywnymi (78% wobec 19%). Prawie połowa Polaków deklaruje, że w ich otoczeniu dominuje obawa o przyszłość (47%). W środowisku co szóstego badanego panuje ogólne niezadowolenie, brak wiary w jakąkolwiek poprawę (17%), a co siódmy dostrzega apatię, rezygnację, pogodzenie z losem (14%). Ten negatywny obraz nastrojów społecznych może w jakimś stopniu wynikać z ogólnie znanej skłonności – niejednokrotnie ujawniającej się w badaniach sondażowych – do gorszego postrzegania sytuacji innych ludzi niż swojej własnej.

Niespełna co piąty badany (19%) pozytywnie ocenia atmosferę wśród ludzi, z którymi spotyka się na co dzień – wyczuwa w swoim otoczeniu pewne odprężenie i zadowolenie wynikające z tego, że jest trochę lepiej (15%), a niewielka grupa respondentów wyraża w pełni optymistyczne przekonanie, że w ich środowisku panuje ogólne odprężenie, zadowolenie i wiara, że będzie lepiej (4%).

Badanie przeprowadzono w dniach 1-8 grudnia 2011 roku na liczącej 950 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.