i wojna światowa(strona 2/4)

Pod Verdun Niemcy chcieli wykrwawić Francję i tym samym zmusić ją do kapitulacji. Ale szybko okazało się, że bitwa jest "maszynką do mięsa" także dla Niemców - mówi w rozmowie z Wirtualną Polską dr hab. Piotr Szlanta z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego. W tym roku mija 100 lat od jednej z najbardziej morderczych i bezsensownych bitew w dziejach ludzkości.

• W USA podczas I wojny światowej działała niemiecka siatka szpiegowska • Szpiedzy Rzeszy dokonali aktów sabotażu w ponad 40 amerykańskich fabrykach i składach; zginęło w nich ponad 100 osób, m.in. 10-tygodniowe dziecko • Niemieckie akty terroru w USA były jedną z przyczyn, dla których ten kraj przystąpił do I wojny światowej

Tamara Łempicka była "nienasycona seksualnie, teatralna, elegancka, bystra i utalentowana", a do tego "romansowała z każdym mężczyzną i każdą kobietą, których uznała za pięknych". Nie brakowało też seksu grupowego w pyle kokainy i oparach alkoholu oraz romansów z prostytutkami i marynarzami. Tak jak większość kobiet tamtej epoki konsekwentnie się odmładzała, konfabulując przy okazji na temat swojego pochodzenia. Twierdziła, że urodziła się i wychowała w Warszawie, podczas gdy naprawdę przyszła na świat w 1898 r. w Moskwie. Zawsze uważała się za Polkę.

Wojna rosyjsko-turecka, kojarzona głównie z ludobójstwem Ormian, miała wiele innych dramatycznych, ale często kuriozalnych epizodów. Jednym z nich jest bitwa stoczona między dwoma tureckimi dywizjami piechoty. Przez fatalne dowodzenie i łączność, oddziały wpadły na siebie we mgle i walczyły przez cztery godziny. Zginęły 2 tysiące żołnierzy.

31 maja 1916 roku na wodach Morza Północnego rozpoczęło się starcie pomiędzy flotami Wielkiej Brytanii i Niemiec, zwane bitwą jutlandzką. Były być może bitwy morskie, w których brało udział więcej marynarzy, ale bitwa jutlandzka była zwieńczeniem wieluset lat rozwoju floty liniowej. Po raz pierwszy - a także po raz ostatni - stanęło naprzeciwko siebie tak wiele pancerników - pisze dr Tymoteusz Pawłowski w artykule dla WP.

Lawrence nie tylko znał, ale i szczerze lubił, może nawet podziwiał Beduinów. Zdecydował, że pomoże w utworzeniu niepodległego arabskiego państwa. Gdy dostał się do tureckiej niewoli, za swoje zaangażowanie zapłacił wysoką cenę. - Jak pisał później w swej słynnej autobiografii "Siedem filarów mądrości", osmańscy wojskowi najpierw go torturowali, a następnie zgwałcili. Po ucieczce z niewoli Lawrence mocno się zmienił. Miejsce komendanta, który kazał swoim ludziom poić umierających przeciwników, zastąpił dowódca rozstrzeliwujący jeńców. Po jednej z bitew zarządził egzekucję 250 pojmanych żołnierzy, wliczając Niemców i Austriaków - pisze Michał Staniul w artykule dla WP.

"Wojna miesza, zrównuje, chłop czy filozof - wszyscy są do umierania" - napisał Wiesław Myśliwski. I dlatego na Wielkiej Wojnie - zwanej później I wojną światową - walczyli i ginęli również artyści. Po każdej stronie frontu. - Związany z Krakowem malarz Jacek Malczewski stwierdził w jednym z wywiadów, że wojna niewiele go obchodzi. Uważał, że jego rolą jest dostarczanie arcydzieł. Młodszy od niego Witkacy, wówczas także mieszkaniec Galicji, przyłączył się do armii carskiej. Twierdził, że walka w szeregach austriacko-pruskich jest niegodna Polaka - mówi w rozmowie z WP dr Szymon Piotr Kubiak, kurator Muzeum Narodowego w Szczecinie i wykładowca tamtejszej Akademii Sztuki.

29 sierpnia 1914 dziennikarz Arthur Machen opublikował na łamach "Evening News" tekst "Łucznicy". Opisał w nim, jak na froncie wojny z Niemcami miało dojść do cudu - na niebie pojawili się aniołowie, którzy ostrzelali z łuków żołnierzy wroga, ratując brytyjski oddział. Tekst Machena cieszył się taką popularnością, że był wielokrotnie przedrukowywany. Co więcej, do Wielkiej Brytanii zaczęły napływać z Europy listy od żołnierzy, którzy też widzieli zjawy. Nie miało znaczenia, że sam autor szybko przyznał się, że cały sprawa to jego wymysł i fikcja literacka. Mit zaczął żyć własnym życiem.

Rosjanie zostali całkowicie zaskoczeni polskim uderzeniem. Jeszcze większe wrażenie wywarło na nich pojawienie się czołgów. Zamiast przyjąć bitwę w mieście i korzystając z zasobów twierdzy bronić się, w panice uciekli z miasta. Panika udzieliła się pozostałym wojskom bolszewickim i po trzech tygodniach na Łotwie nie było już rosyjskich żołnierzy - pisze dr Tymoteusz Pawłowski w artykule dla WP.

W grudniu 1914 roku było już niemal jasne, że wojna nie skończy się tak szybko, jak to początkowo zapowiadano. Życie w okopach i wszechobecne widmo śmierci było dla żołnierzy udręką. Nic dziwnego, że po obu stronach konfliktu narastało poczucie beznadziejności. Perspektywa spędzenia w tym koszmarnym miejscu świąt Bożego Narodzenia zaczęła przelewać czarę goryczy - pisze Robert Jurszo w artykule dla WP.

I wojna światowa, rewolucja październikowa i następujące po niej represje i konflikty spowodowały pojawienie się fali pozbawionych opieki bezdomnych dzieci. Było ich ok. sześć milionów. - Przez dziesiątki lat kręcono o nich filmy dokumentalne, pisano książki, poddawano analizom socjologicznym, czyniono przedmiotem naukowych dysput i dyskusji na wszystkich szczeblach władzy. Mimo to przez sto lat los bezprizornych, czyli rosyjskich "dzieci ulicy", niewiele się zmienił - pisze Aneta Wawrzyńczak w artykule dla WP.PL.

Zakończyła się I wojna światowa, największy konflikt zbrojny na kontynencie europejskim od czasu wojen napoleońskich. Klęskę poniosły państwa centralne - Niemcy, Austro-Węgry, Bułgaria i Turcja. O świcie Niemcy podpisały w Compiegne pod Paryżem zawieszenie broni na warunkach kapitulacji. Wojna trwała 4 lata. Po raz pierwszy w dziejach działania zbrojne objęły tak ogromne terytoria - walki toczyły się niemal na wszystkich kontynentach i morzach, ale główne operacje wojskowe były prowadzone w Europie. Rekordowa była również liczba krajów zaangażowanych w konflikt. Wojnę rozpoczęło 8 państw, a zakończyły 33 kraje. Wzięło w niej udział około 70 milionów żołnierzy, z których zginęło 10 milionów, a 20 milionów zostało rannych. Po stronie zwycięskiej ententy wystąpiły: Francja, Rosja, Wielka Brytania i Japonia.

Walczył w I wojnie światowej, brał udział w pierwszym starciu wojny polsko-bolszewickiej, siał postrach za liniami wroga, uczestniczył w przyłączeniu Wileńszczyzny do Polski, a jako 50-latek stanął na czele oddziału kawalerii walczącego z Sowietami i Niemcami w 1939 r. Gdy po opanowaniu Polski Sowieci znaleźli go w szpitalu, natychmiast został wywieziony, trafił do więzienia w Mińsku. Nie wiemy jak zginął i gdzie został pochowany.

Niemcy okrzyknęli zwycięstwo pod Tannenbergiem w 1914 r. wielkim rewanżem za klęskę pod pobliskim Grunwaldem w roku 1410. Nie przeszkadzało im, że po 500 latach od rzezi Krzyżaków między pruskie jeziora i lasy weszli Rosjanie, a nie Polacy. Pokonali Słowian i tyle.

- Zwycięstwo w tej wojnie będzie należeć do tego z walczących, który pierwszy umieści armatę na pojeździe będącym w stanie poruszać się po wszystkich rodzajach terenu - stwierdził w pierwszych tygodniach I wojny światowej francuski pułkownik Jean Baptiste Eugène Estienne. Nie pomylił się. Czołgi miały istotny wpływ na zmianę sposobu prowadzenia wojny.

Podczas bitwy nad Sommą Brytyjczycy wprowadzili po raz pierwszy do działań wojennych czołgi. Bitwa ta trwała od 1 lipca do 18 listopada.