Kultura kaszubska obciachem? Nic z tych rzeczy
Kiszony ogórek na pajdzie chleba posmarowanej smalcem ze skwarkami, piosenki o widłach i dziadek w Wehrmachcie. Taki obraz Kaszub dominował wśród Polaków, ale obecnie ludowość wraca do łask w nowym, designerskim wydaniu.
Wchodzę do sklepu w jednej z kaszubskich wsi. Klient rozmawia ze sprzedawczynią tutejszą gwarą. Kiedy mówię, co chcę kupić oboje przechodzą od razu na język polski. A szkoda. Kaszubskości nie należy się wstydzić, ale też nie trzeba się z nią obnosić. Gdy mówię, skąd pochodzę, prawie zawsze słyszę: "Zaśpiewaj piosenkę po kaszubsku". Nigdy nie spełniam tego żądania, nie z powodu braku umiejętności, bo parę słów pamiętam, ale z powodu uczucia, że to otwarta propozycja do zrobienia z siebie pajaca.
Na socjologii koledze profesor zaproponował temat pracy dyplomowej, w której Kaszubów przedstawiono by jak kogoś w rodzaju Indian zamkniętych w swoich enklawach. To patrzenie na Kaszuby przez niektórych, jak na coś osobliwego, dziwacznego, zacofanego, swoisty gatunek na wymarciu. Dzisiaj jest inaczej niż 20, 30 lat temu. Kaszubski jest jednym z języków wykładanych w szkołach. Można składać egzamin dojrzałości ze znajomości tego języka. Jest radio nadające audycje w języku kaszubskim, a nawet kaszubski premier.
Regionalna muzyka zmienia się. W 2006 r. Aleksander Walicki wydał płytę z kaszubskimi tekstami napisanymi przez Damrokę Kwidzińską. Płyta zyskała sobie miano kaszubskiego disco polo. Kaszuby wbrew pozorom mają do zaoferowania znacznie więcej. Istnieje kilka projektów na które warto zwrócić uwagę. Należy ponownie wspomnieć o Damroce Kwidzińskiej, która nagrała folkową płytę "Kaszëbe Joł", gdzie śpiewa po kaszubsku własne teksty dotyczące dnia dzisiejszego do całkowicie współczesnej muzyki inspirowanej czasem bardziej rytmami bałkańskimi niż okolicami Kartuz. Dzisiaj organizuje się wiele muzycznych, festiwali w tym Kaszëbë Music Festiwal, który prezentujące współczesny dorobek muzyczny Kaszubów. Festiwal cieszył się sporym powodzeniem i był jednym z największych sukcesów organizacji.
Najbardziej znanym symbolem Kaszub jest słynny wzór haftu. Jest on esencją konserwacji kultury i zamykania jej w skansenach. Z takim stereotypowym patrzeniem walczy dwoje grafików i projektantów - Katarzyna Turczyńska i Rafał Jarmołowski. Przed kilkoma laty połączyli miłość do Kaszub z miłością do synka i stworzyli firmę projektującą i produkującą przedmioty dla dzieci.
