Jedwabne

To, że Polacy dopuścili się współwiny w prowadzonym przez Niemców Holokauście to trudny temat, zwłaszcza dla PiS - ocenia gazeta "Frankfurter Allgemeine Zeitung".

Wypowiedzi i działania Grzegorza Brauna, a także grupy jego zwolenników z nacjonalistycznych grup są antychrześcijańskie i antypolskie. Ich ujawnianie się, a także 6 proc. poparcia dla człowieka, który je głosi, są zaś symptomem bardzo niebezpiecznego zjawiska - pisze dla Wirtualnej Polski Tomasz P. Terlikowski.

Minister spraw wewnętrznych Tomasz Siemoniak uznał, że skandaliczna wypowiedź europosła Grzegorza Brauna, a także jego zachowanie w Jedwabnem, powinny "doprowadzić go za kraty". - To jest człowiek, który powinien być poza nawiasem życia publicznego - stwierdził minister.

Zbrodnia w Jedwabnem to jedna z najbardziej tragicznych i kontrowersyjnych kart w historii Polski podczas II wojny światowej. 10 lipca 1941 roku w tym niewielkim miasteczku na Podlasiu zamordowano kilkuset żydowskich mieszkańców. Co warto wiedzieć o tym tragicznym wydarzeniu?

Oburzenie z powodu zaplanowanego na środę premierowego pokazu filmu Wojciecha Sumlińskiego "Powrót do Jedwabnego" przetoczyło się przez media społecznościowe. Twórcy filmu reklamowanego hasłem "Żydowski rozbiór Polski" wynajęli salę w warszawskim Kinie Wisła, zaprezentowali jednak swoje dzieło gdzie indziej.

Nawet coraz bardziej odważne zakłamywanie polskich zbrodni na Żydach nie jest wcale powodowane zrozumiałym przecież poczuciem wstydu z kawałka polskiej historii, ale cynicznym i koniunkturalnym przymilaniem się do coraz większej grupy radykałów.

W Jedwabnem doszło do niepokojącej sytuacji. W dniu 80. rocznicy pogromu Żydów do miasta zjechało wiele osób, które chciały wziąć udział w obchodach. Tłum został jednak zablokowany przez policję. Na miejscu interweniował RPO Adam Bodnar.

IPN prowadząc śledztwo w sprawie zbrodni w Jedwabnem z 10 lipca 1941 r., przyjął trzy hipotezy dotyczące odpowiedzialności za masakrę Żydów. Po zebraniu relacji i analizie dowodów przyjęto, że zbrodni tej dokonali spod niemieckiej inspiracji Polacy. Tym samym wykluczono wyłączną odpowiedzialność Niemców albo Polaków.

Prokuratura Krajowa uznała, że nie ma podstaw do wznowienia postępowania w sprawie mordu w Jedwabnem. Oznacza to, że nie będzie ponownej ekshumacji ofiar.

Wiceszef IPN twierdzi, że potrzebne jest wznowienie ekshumacji ciał ofiar w Jedwabnem. Przedstawiciele mniejszości żydowskiej są oburzeni. - To rewizjonizm i wybielanie niewygodnej historii - komentuje w rozmowie z WP Lesław Piszewski, przewodniczący zarządu Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich.

Nawet nauczyciele nie mówią o historii miasteczka. Burmistrz promuje książkę, w której to nie Polacy mordują. Kamil Mrozowicz wziął więc sprawy w swoje ręce. Chce skonfrontować Jedwabne z historią.

Polski naukowiec tłumaczy Izraelczykom polskie spojrzenie na historię drugiej wojny światowej. Izraelski dziennik opublikował felieton prof. Koraba-Karpowicza. To krok w dobrym kierunku. Szkoda tylko, że najpierw musiało dojść do katastrofy.

Jacek Żalek pisze historię na nowo. Poseł PiS podważa ustalenia IPN w sprawie mordu na Żydach w Jedwabnem, twierdząc, że zbrodni dokonali Niemcy. Zeznania, które brał pod uwagę Instytut, uważa za niewiarygodne.

Okazały kościół, rzędy niskich domów, parę sklepów, a gdzieś w oddali pomnik: tu Żydzi spłonęli żywcem. Tak wygląda Jedwabne, kość niezgody rzeszy polityków i naukowców. Tu wśród mieszkańców trudno znaleźć przeciwników tego, co obecnie robi władza.

Konserwatywne czasopismo "Fronda" opublikowała artykuł, którego autor stawia bezkompromisową tezę - Polacy w żadnym stopniu nie są winni temu, co wydarzyło się w Jedwabnem. Na reakcje internautów nie trzeba było długo czekać.

Po latach od odkrycia zbrodni w Jedwabnem, wciąż podnoszone są wątpliwości, co do jej sprawców. Pojawiają się wezwania, aby IPN wznowił śledztwo. Ale czy w tej sprawie jest jeszcze coś do odkrycia? Czy rzeczywiście wciąż nie wiemy kto dokonał masowego mordu na Żydach 10 lipca 1941 roku?

Mariusz Szczygieł, wnuk Polaka zamordowanego na Wołyniu, uważa, że "Polska nie powinna domagać się reparacji od Niemiec, tak samo jak nie powinna oczekiwać przeprosin od Ukrainy". Reporter i pisarz - w kontekście rozmowy o trudnych historycznych tematach i narodowych resentymentach - przypomniał Jedwabne i pogrom kielecki. - Może Kwaśniewski jako prezydent narodu powinien przepraszać za Jedwabne. Natomiast ja, jako Polak, uważam, że nie - powiedział.

Instytut Pamięci Narodowej nie zdecydował się na kontynuowanie śledztwa w sprawie mordu Żydów w Jedwabnem. Według Instytutu nie pojawiły się żadne nowe przesłanki w tej sprawie.

- Zbyt szybko i bez dogłębnego wyjaśnienia faktów, w tym ekshumacji ofiar, polscy politycy przeprosili za zbrodnię w Jedwabnem. Ta sprawa do dziś stanowi pożywkę dla obwiniania Polaków o udział w holocauście. Chcemy to zmienić, pokazując prawdziwe kulisy wydarzeń - mówią Wirtualnej Polsce twórcy nowego filmu fabularnego o zbrodni w Jedwabnem. - To nie Polacy zabijali - twierdzą.