Co w nauce piszczało w 2005 r.?

O swoich osiągnięciach opowiadały zaproszone do Naukowego Wizjera autorytety w świecie nauki, pochłonięci swoimi badaniami pasjonaci oraz naukowcy „zakręceni” na punkcie jednej, najważniejszej ich zdaniem, dziedziny.

W styczniu wrażeniami z misji sondy Cassini i lądownika Huygens, który osiadł na powierzchni Tytana, dzielili się naukowcy z Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk. Sprawa była o tyle ciekawa, że w tym pionierskim przedsięwzięciu swój znaczący udział mieli również polscy naukowcy. W próbniku znajduje się cały zestaw przyrządów do mierzenia parametrów atmosfery – opowiadał o lądowaniu na satelicie Saturna prof. Zbigniew Kłos, dyrektor CBK PAN. Tuż po otwarciu pierwszego spadochronu Hyugens zacznie pomiary. Sygnały z czujników będą zbierane przez układy elektroniczne opracowane przez inż. Zdzisława Krysińskiego z CBK i wysyłane do sondy. Cassini zgromadzi te informacje i prześle do ośrodka NASA.

Inżynier Jerzy Grygorczuk, konstruktor urządzenia do pomiaru temperatur, na którym pracował lądownik Huygens, wyjaśniał: Czujniki ważą 75 gramów. W największym uproszczeniu wygląda to tak, że wewnątrz znajdują się tytanowe kapsułki, na których rozpięte są cienkie druciki platynowe, o grubości zaledwie 10 i 20 mikrometrów. Przez druciki płynie prąd o stałym natężeniu, który rozgrzewa kapsułki, a szybkość, z jaką rośnie temperatura, pozwala określić własności otoczenia.

W lutym Internauci mogli zapoznać się z osiągnięciami polskich chirurgów. O ciekawej metodzie rekonstrukcji odciętego kciuka opowiadał prof. Zbigniew Dutkiewicz z Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Łodzi. Wzięliśmy kość z banku kostnego. Następnie ustabilizowaliśmy ją do pierwszej kości śródręcza – relacjonował przebieg zabiegów. Potem należało pokryć ją tkankami miękkimi. Najlepiej wykorzystuje się do tego okolice powłok brzucha. Nowy palec zostaje wszczepiony do brzucha i egzystuje w nim około trzech tygodni. W tym czasie obrasta skórą i odpowiednio unaczynia się. Po trzech tygodniach odcinamy palec u podstawy i mamy część kostną „obszytą” unaczynionym płatem skóry. Pacjent otrzymuje nowy kciuk, odtworzony do pewnego stopnia – na tyle, że pozwala na pewne funkcje chwytne. Operacja się udała
i młody mężczyzna, który stracił kciuk w wypadku, odzyskał go dzięki łódzkim chirurgom.

Także w lutym o rewolucyjnym polskim niebieskim laserze, broni na nowotwory i terroryzm, opowiadał Wirtualnej Polsce prof. Sylwester Porowski, dyrektor Centrum Badań Wysokociśnieniowych PAN. Internauci mogli się także zapoznać z opracowaną przez dr. Andrzeja Prończuka, polskiego naukowca pracującego w Bostonie, metodą zapobiegania miażdżycy.

Doniesienia o odkryciu najstarszych szczątków praczłowieka komentował w marcu, specjalnie dla Naukowego Wizjera, dr Marcin Ryszkiewicz, ewolucjonista i geolog z Muzeum Ziemi PAN. W kwietniu o postępach w metodach walki z nowotworami przez naświetlanie laserem opowiadał dr Cezary Peszyński-Drews, dyrektor Centrum Doskonałości Technik Laserowych i Biomateriałów w Medycynie.

W maju o wznowieniu lotów kosmicznych przez amerykańskie wahadłowce rozmawialiśmy z Markiem Jarosińskim, publicystą „Magazynu Astronautycznego” i ekspertem w dziedzinie załogowych lotów kosmicznych.

Czerwcowe rozmowy zdominował prof. Kevin Warwick z Wielkiej Brytanii, pierwszy człowiek, który przy pomocy implantu spiął swój układ nerwowy z komputerem. Mój system nerwowy połączono z mechaniczną dłonią robota, dzięki czemu odbierałem impulsy z czujników robota i „czułem”, co dłoń ściska. Najciekawsze było to, że łączenie odbywało się przez Internet, robot znajdował się w Wielkiej Brytanii, a ja w Nowym Jorku – opowiadał Wirtualnej Polsce o swoich pionierskich badaniach. Jak przyznał, pasją zaraził nawet swoją żonę. Irena również zgodziła się na wszczepienie chipa w jej system nerwowy. Dzięki temu połączyliśmy nasze systemy. Gdy Irena porusza dłonią, ja jestem w stanie poczuć jej sygnały w moim układzie nerwowym i vice versa. To coś w
rodzaju radiotelegrafii – nasze systemy nerwowe przez komputer komunikują się ze sobą. I to działa. W przyszłości, przy wykorzystaniu implantów wszczepianych do mózgu, możliwe stanie się również przesyłanie myśli – zapowiedział. Pozostaje czekać na kolejne rewolucyjne osiągnięcia prof. Warwicka. Lipiec upłynął pod znakiem kosmosu. Szczegóły misji Deep Impact i pierwszego w dziejach kontrolowanego uderzenia sondy w kometę przybliżał dr Krzysztof Ziołkowski z Centrum Badań Kosmicznych PAN. W Naukowym Wizjerze zagościł również polski odkrywca planety – dr Maciej Konacki z California Institute of Technology – który wespół z prof. Aleksandrem Wolszczanem, światowej sławy astrofizykiem, odkrył w Konstelacji Łabędzia planetę, znajdującą się w specyficznym układzie. Chcąc nie chcąc, obalił tym samym teorię o powstawaniu planet. Program nauczania astrofizyków bez przerwy trzeba zmieniać. Część teorii, które się
wykłada na uczelniach, ma tak naprawdę charakter prowizoryczny - taka jest natura astrofizyki. Mam nadzieję, ze mój program obserwacyjny będzie po prostu stanowił wartościowy materiał dla teoretyków – przyznawał skromnie.

W sierpniu o sposobach radzenia sobie z wakacyjnym upałem opowiadał dr Konstanty Radziwiłł, prezes Naczelnej Izby Lekarskiej. We wrześniu istotę powstawania tajfunów przybliżał dr Ryszard Klejnowski z Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, główny synoptyk kraju.

We wrześniu jako jedni z pierwszych informowaliśmy o możliwym odkryciu pod posadzką fromborskiej katedry szczątków Mikołaja Kopernika. Wynikami wykopalisk dzieliła się z nami Beata Jurkiewicz z Instytutu Antropologii i Archeologii Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku.

Jesień przyniosła obawę przed docierającą do granic Europy ptasią grypą i jej najgroźniejszym dla człowieka wirusem, H5N1. Gdy węgierscy naukowcy ogłosili sukces w pracach nad wynalezieniem szczepionki na H5N1, w listopadzie sprawę komentował specjalnie dla Naukowego Wizjera dr Paweł Grzesiowski, immunolog i kierownik Zakładu Profilaktyki Zakażeń Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego. Jako jeden z nielicznych naukowców z Polski miał możliwość zapoznania się z wynikami badań węgierskich naukowców na miejscu, podczas konferencji w Budapeszcie.

W grudniu w Naukowym Wizjerze zagościł Russell Schweickart, amerykański astronauta z programu Apollo 9. Przestrzegał o niebezpieczeństwach, jakie grożą Ziemi z kosmosu. Nie ma żadnego centrum kryzysowego, żadnej agencji, ani żadnego rządu, które byłyby zainteresowane zabezpieczeniem Ziemi przed uderzeniem asteroidy lub komety. Tak naprawdę nie dysponujemy, ani nie będziemy w najbliższym czasie dysponować, technologią, która pozwoli nam na uniknięcie kolizji z kometami – alarmował. Opowiadał również o „komicznym traktorze” – projekcie, którego realizacja, jak przyznał, może uratować naszą planetę.

Także w grudniu o swojej koncepcji na temat tego, czym tak naprawdę mogło być legendarne złote miasto El Dorado, opowiadał w Naukowym Wizjerze dr Roman Warszewski, podróżnik, pisarz i dziennikarz.

Rok 2005 zakończyliśmy rozmową „świąteczno-bożonarodzeniową”. Dr Krzysztof Ziołkowski, wybitny znawca komet z Centrum Badań Kosmicznych PAN, zdradził Internautom WP, co naukowcy sądzą o „tożsamości” gwiazdy betlejemskiej. Czy była to kometa, planeta, a może eksplozja supernowej? Astronomowie spierają się na ten temat od setek lat.

Czym będą zajmować się naukowcy w 2006 roku? Co zaprzątnie ich uwagę? Jakich rewolucyjnych odkryć powinniśmy się spodziewać? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w Naukowym Wizjerze.

Mariusz Nowik, Wirtualna Polska