Poszukiwacze zaginionego Kopernika

Beata Jurkiewicz:Teoria o miejscu pochówku Kopernika powstała na podstawie analizy zapisów w kronikach kościelnych. Mikołaj Kopernik był kanonikiem katedry. Najważniejsza jest kwestia lokalizacji odpowiedniego ołtarza. Każdy kanonik opiekował się jednym ołtarzem i po śmierci był pod nim chowany. Tylko że każdy filar w katedrze jest jednocześnie ołtarzem, a nazwy tych ołtarzy przez lata się zmieniały.

– Drugi sezon.

– W zeszłym roku odsłonięto trzy pochówki, a w tym roku trzynaście. Nie zawsze były zachowane w całości, nie zawsze zachowały się też w wykopie. Czasem nawet wystarczy, że odsłaniamy fragment trumny i to nam wystarczy za poświadczenie pochówku. Nie otwieramy jej, z reguły ze względów bezpieczeństwa. Rzeczywiście, jeden pochówek należał do młodej kobiety. Odkryliśmy także pochówek małego dziecka w wieku 5-7 lat, w tym roku znaleźliśmy także szczątki dziecka w wieku około 10 lat. Pozostałe pochówki to mężczyźni.

– Mogło się tak zdarzyć. Zniszczono wiele grobów, ale czy również grób Kopernika, takiej pewności nie ma nigdy. Natomiast te pochówki, które odsłoniliśmy, były niszczone także przez kolejne wykopy grobowe.

– Nie. W większości grobów nie ma żadnego oznaczenia. Ale to jest charakterystyczne i dla tego okresu i dla tego rodzaju pochówków. Niektórzy twierdzili, że człowiek powinien pójść do nieba tak, jak przyszedł na świat, najlepiej tylko zawinięty w biały całun. Podczas eksploracji starszych grobów kanoników nie znaleźliśmy żadnych przedmiotów. Jedynie pochówek młodej kobiety był wyposażony – miała bogatą trumnę, wyściełaną materiałem, leżała na poduszce, a w dłoniach trzymała różaniec.

– Tego nie potrafię w tej chwili określić. Badania są trudne, posuwamy się powoli, obok jest ołtarz, a nad nim zawieszona ambona. Musimy to wszystko odpowiednio zabezpieczyć. Poza tym kopiemy pod zabytkową powierzchnią, która też musi być odpowiednio zdejmowana i układana. Na razie chcemy pracować do skutku, jednak jeśli nie znajdziemy szczątków Kopernika w tej lokalizacji, będziemy musieli się zastanowić, co dalej. Katedra fromborska jest tak olbrzymią budowlą, że gdybyśmy chcieli sprawdzać ją metr po metrze, zajęłoby to nam dziesiątki lat.

W tym roku znaleźliśmy jedną starszą czaszkę. Jest w tej chwili badana. Ciężko na jej temat coś więcej powiedzieć. Bez wątpienia należała do mężczyzny w wieku 60-70 lat, ale pochówek był bardzo zniszczony – czaszce brakuje żuchwy. Czy mogła należeć do Kopernika? Trudno ustalić. Na początku października powinniśmy mieć pierwsze wyniki badań.

– Przede wszystkim należy prawidłowo określić wiek szczątków. Kopernik w chwili śmierci miał około 70 lat, był więc leciwy. Większość kanoników fromborskich dożywała mniej więcej 55 lat. Antropolog jest w stanie określić wiek zmarłego dosyć dokładnie. Do tego dojdą pomiary czaszki, zarejestrowanie zmian starczych, które zachodzą na szkielecie. Można nawet zrekonstruować kształt i wygląd twarzy. Druga sprawa to odpowiednie datowanie warstwy, w której znajdziemy szczątki. To musi być XVI wiek. To są rzeczy, które jak złożą się wszystkie w całość, dają dużą pewność. Oczywiście stuprocentową pewność dałyby dopiero analizy DNA.

– W tej chwili nie mamy żadnego materiały porównawczego. Podobno jest jakaś rodzina w Austrii, która utrzymuje, że jest spokrewniona z Mikołajem Kopernikiem. Trudno zweryfikować tę informację. Wiemy natomiast, że w katedrze zostali pochowani wuj i brat Kopernika. Możliwość porównania materiałów istnieje, choć nie będzie łatwo. Jego brat spoczywa w nieznanym miejscu, ale na szczęście jego wuj był biskupem i to miejsce pochówku jest oznaczone.

Z Beatą Jurkiewicz rozmawiał Mariusz Nowik, Wirtualna Polska.