Wybory samorządowe 2024. Kogo w niedzielę wybiorą wyborcy?

Pierwsza tura wyborów samorządowych w Polsce odbędzie się w niedzielę 7 kwietnia 2024. Na kogo zagłosują wyborcy w tym dniu?

W czasie wyborów samorządowych uprawnieni wyborcy w Polsce będą głosować na członków organów samorządu terytorialnego. Decyduje się zatem, kto wejdzie w skład rad:

• gmin,
• miast na prawach powiatu,
• powiatów,
• sejmików wojewódzkich,
• stołecznego miasta Warszawa.

Ponadto w wyborach samorządowych głosujący wyłonią wójtów, burmistrzów i prezydentów miast.  

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Organem wykonawczym gminy jest wójt. Natomiast w gminie, w której siedziba władz znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy, organem wykonawczym nie będzie wójt, ale już burmistrz. W miastach powyżej 100 tys. mieszkańców organem wykonawczym w samorządzie jest prezydent miasta. 

Wybory samorządowe 2024. Sprawdź najnowsze informacje

W wyborach głosować może każda osoba, która ma czynne prawo wyborcze do danej rady, a mają je ci, którzy najpóźniej w dniu głosowania:

• kończą 18 lat, czyli będą pełnoletnie,
• stale zamieszkują na obszarze danej gminy,
• są obywatelami polskimi, ale i obywatelami Unii Europejskiej, niebędącymi obywatelami polskimi oraz obywatelami Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej - jednak tylko w przypadku głosowania na szczeblu gminnym.

Drugą grupą osób uczestniczących w wyborach samorządowych są kandydaci na radnych, wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Takim kandydatem może zostać osoba, która:

• jest obywatelem polskim,
• ma prawo wybierania w wyborach samorządowych,
• najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat.

Prawo do zgłaszania kandydatów do rad jednostek samorządu terytorialnego oraz na wójtów, burmistrzów i prezydentów miast przysługuje komitetom wyborczym. Poszczególnych zgłasza ten komitet, który zarejestrował listy kandydatów na radnych w co najmniej połowie okręgów wyborczych w danej gminie. 

Ważny jest też termin dokonania zgłoszenia. Kandydatów na wójtów, burmistrzów i prezydentów miast można było zgłaszać najpóźniej w 24. dniu przed dniem wyborów do godziny 16.00.

Uwaga! Kandydatem na radnego może być tylko osoba, która stale mieszka na obszarze gminy, w której kandyduje. W przypadku wójta, burmistrza czy prezydenta miasta nie ma to znaczenia, przy czym nie mogą ubiegać się o to samo stanowisko w innej gminie, do rady powiatu ani do sejmiku województwa. Nie może być jednocześnie zatrudnionym w administracji rządowej, mieć mandatu posła lub mandatu senatora.

Prawa do głosowania nie mają osoby, których pozbawiono praw publicznych na mocy prawomocnego orzeczenia sądu lub prawomocnego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Stracili je również ubezwłasnowolnieni. 

Za wybranego na wójta, burmistrza czy prezydenta miasta uważa się tego kandydata, który w wyniku głosowania otrzymał więcej niż połowę prawidłowo oddanych głosów. Do wiadomości publicznej i w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej Państwowa Komisja Wyborcza podaje w formie obwieszczenia zbiorcze wyniki wyborów do rad na obszarze kraju. 

Jeśli żaden z kandydatów w wyborach samorządowych na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta nie otrzyma więcej niż połowy ważnie oddanych głosów, to przeprowadzone zostanie ponowne głosowanie w tzw. II turze. W ponownym głosowaniu wyborcy głosują na jednego z dwóch kandydatów, którzy w pierwszej turze otrzymali największą liczbę ważnie oddanych głosów. Ten, kto otrzyma większą liczbę, zostaje wybrany na wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. 

Liczbę radnych wybieranych do rad zgodnie z art. 373 Kodeksu wyborczego ustala, odrębnie dla każdej rady, wojewoda. Porozumiewa się on w tej kwestii z komisarzem wyborczym. Ustalenie liczby radnych dla każdej rady następuje na podstawie określonej w Centralnym Rejestrze Wyborców liczby mieszkańców tej gminy na koniec kwartału poprzedzającego rozpoczęcie okresu wskazanego w art. 374 KW. Określa on, że liczbę radnych wybieranych do rad należy ogłosić w wojewódzkim dzienniku urzędowym i podać do wiadomości publicznej w formie obwieszczenia w każdej gminie w terminie: nie wcześniejszym niż na 6 miesięcy i nie późniejszym niż na 4 miesiące przed upływem kadencji. 

W najbliższych wyborach samorządowych na urząd wybranych zostanie ponad 46,5 tys. radnych, niemal 1,5 tys. wójtów, 906 burmistrzów oraz 107 prezydentów miast.