Wybory do Parlamentu Europejskiego 2019. Zasady wyboru do Parlamentu Europejskiego

Parlament Europejski to jedyna instytucja wspólnoty, której członkowie wybierani są w powszechnych i bezpośrednich wyborach. Oznacza to, że reprezentują interesy około 500 milionów obywateli. PE pełni trzy podstawowe funkcje: ustawodawczą, nadzorczą oraz budżetową.

Wśród kompetencji Europarlamentu wynikających z uczestnictwa w procesie ustawodawczym można wyróżnić: uchwalanie przepisów prawa europejskiego oraz podejmowanie decyzji dotyczących rozszerzenia Unii o nowe państwa. Ponadto instytucja ta ustanawia budżet UE, rozpatruje petycje złożone przez obywateli oraz sprawuje nadzór demokratyczny nad pozostałymi instytucjami europejskimi.

PE oraz eurodeputowani podejmują decyzje, które mają wpływ na codzienne życie każdego wyborcy. W praktyce są to m.in. ustalenia w sprawach stosowania pestycydów przy uprawie żywności, prawo do uzyskania opieki zdrowotnej na terenie całej Unii czy wprowadzenie ułatwień w studiowaniu na uniwersytetach w innym kraju niż Polska.

Procedury wyborcze do Parlamentu Europejskiego są określane przez podstawę prawną, czyli artykuł 14 Traktatu o Unii Europejskiej oraz artykuły 20, 22 i 223 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. W początkowej fazie istnienia wspólnoty wybór europosłów należał do parlamentów poszczególnych państw członkowskich. Jednak, aby zwiększyć wiarygodność instytucji, wprowadzono wybory bezpośrednie.

Przepisy Unijne narzucają na każdy kraj członkowski kilka regulacji. Podstawowymi zasadami wyboru do Parlamentu Europejskiego jest bezpośredniość oraz powszechność. Dyrektywa 93/109/WE oraz Akt dotyczący wyborów przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego w powszechnych wyborach bezpośrednich nadały również czynne i bierne prawo wyborcze osobom, które mieszkają na terenie kraju członkowskiego, a nie są jego obywatelami. Z tym jest również związany minimalny wiek wyborców – w większość państw Unii Europejskiej jest to 18 lat. Wyjątek stanowi Austria, w której prawo do głosowania przysługuje po ukończeniu 16. roku życia.

Ważnym aspektem jest zachowanie proporcjonalności oraz niepołączalności mandatu europosła z funkcją parlamentarną w państwie, z którego pochodzi.

Traktat nicejski, którego ustalenia weszły w życie w 2003 roku, reguluje liczbę deputowanych zasiadających w Parlamencie Europejskim. W wyborach do Europarlamentu 2019 kandydaci ubiegają się o 751 mandatów. Najliczniejszą grupę stanowią Niemcy z 96 miejscami, natomiast tylko 6 reprezentantów będą miały Estonia, Cypr, Luksemburg oraz Malta. Interesy Polski reprezentować będzie 51 posłów, których kadencja trwa 5 lat.

W Polsce ustalenia dotyczące wyborów do Parlamentu Europejskiego 2019 podlegają ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r., czyli Kodeksowi wyborczemu. Ustala ona m.in. minimalny, obowiązkowy próg na poziomie 5 proc. Kampania wyborcza do PE 2019 rozpoczęła się z dniem ogłoszenia postanowienia Prezydenta RP w sprawie zarządzenia wyborów, a zakończy się na 24 godziny przed ich rozpoczęciem. Za ustalenie oraz ogłoszenie wyników jest odpowiedzialna Państwowa Komisja Wyborcza.

Termin zgłaszania list kandydatów na posłów do Parlamentu Europejskiego 2019 minął 16 kwietnia. Prawo przedłożenia swojego nazwiska do listy wyborczej przysługuje obywatelom, którzy są jednocześnie zrzeszeni w komitecie wyborczym. Utworzenie takiej jednostki wiąże się z konieczności zebrania 1000 podpisów pod dedykowaną petycją. Na każdej liście może się znaleźć od 5 do 10 nazwisk, zaś warunkiem jej rejestracji jest poparcie w postaci 10 tysięcy podpisów. W tegorocznych wyborach do Europarlamentu PKW utworzyło 26 komitetów wyborczych.

Kandydaci w wyborach do PE 2019 muszą mieć ukończone 21 lat, mieszkać na terenie Polski lub kraju członkowskiego przez co najmniej 5 lat oraz przedłożyć zaświadczenie o niekaralności.

W wyborach do Parlamentu Europejskiego 2019 Polska została podzielona na 13 okręgów. Każdy z nich charakteryzuje się wielomandatowością, a za prawidłowe przeprowadzenie głosowania odpowiadają Okręgowe Komisje Wyborcze. Poniżej przedstawiamy listę wszystkich okręgów:

• Okręg nr 1 obejmuje obszar województwa pomorskiego z siedzibą OKW w Gdańsku,
• Okręg nr 2 obejmuje obszar województwa kujawsko-pomorskiego z siedzibą OKW w Bydgoszczy,
• Okręg nr 3 obejmuje obszar województwa podlaskiego i warmińsko-mazurskiego z siedzibą OKW w Olsztynie,
• Okręg nr 4 obejmuje obszar Warszawy z 8 powiatami województwa mazowieckiego z siedzibą OKW w Warszawie,
• Okręg nr 5 obejmuje obszar 4 miast na prawach powiatu i 29 powiatów województwa mazowieckiego z siedzibą OKW w Warszawie,
• Okręg nr 6 obejmuje obszar województwa łódzkiego z siedzibą OKW w Łodzi,
• Okręg nr 7 obejmuje obszar województwa wielkopolskiego z siedzibą OKW w Poznaniu,
• Okręg nr 8 obejmuje obszar województwa lubelskiego z siedzibą OKW w Lublinie,
• Okręg nr 9 obejmuje obszar województwa podkarpackiego z siedzibą OKW w Rzeszowie,
• Okręg nr 10 obejmuje obszar województwa małopolskiego i świętokrzyskiego z siedzibą OKW w Krakowie,
• Okręg nr 11 obejmuje obszar województwa śląskiego z siedzibą OKW w Katowicach,
• Okręg nr 12 obejmuje obszar województwa dolnośląskiego i opolskiego z siedzibą OKW we Wrocławiu,
• Okręg nr 13 obejmuje obszar województwa lubuskiego i zachodniopomorskiego z siedzibą OKW w Gorzowie Wielkopolskim.

W wyborach do Parlamentu Europejskiego 2019 obowiązuje ordynacja proporcjonalna, a głosy obywateli są przeliczane na mandaty za pomocą metody D'Hondta oraz metody Hare’a-Niemeyera.

Ta pierwsza jest często krytykowana, ponieważ faworyzuje większe ugrupowania polityczne. Reguła D'Hondta decyduje o podziale miejsc pomiędzy komitetami – głosy oddane na każdą z list dzielone są przez kolejne liczby naturalne, następnie szereguje się je w kolejności malejącej i zgodnie z tym przydzielane są mandaty.

Metoda Hare’a-Niemeyera służy do podziału mandatów komitetowych pomiędzy jego listy okręgowe.

Wybory do Europarlamentu 2019 odbędą się w niedzielę 26 maja. Większość Obwodowych Komisji Wyborczych będzie czynna w godzinach 7.00-21.00. Należy pamiętać, aby wziąć ze sobą dowód osobisty lub paszport, ponieważ członkowie komisji mają obowiązek potwierdzenia tożsamości każdej osoby, zanim postawi ona "x" na liście wyborczej.

W wyborach do Parlamentu Europejskiego 2019 głosować mogą wszyscy obywatele, którzy ukończyli 18 lat, nie są ubezwłasnowolnieni i posiadają czynne lub bierne prawo wyborcze. Może ono zostać odebrane przez sąd – wtedy mówimy o pozbawieniu praw publicznych.

Zwyczajowo głosujemy w obwodzie naszego zameldowania lub stałego zamieszkania. Lista wszystkich obwodów z podziałem na województwa znajduje się tutaj: wybory2018.pkw.gov.pl. Warto upewnić się, czy nasze nazwisko widnieje w spisie wyborców w urzędzie zamieszkanej przez nas gminy.

Możliwe jest również głosowanie poza miejscem zameldowania. Szczegóły zostały opisane w poprzednim artykule: Wybory do Parlamentu Europejskiego 2019. Jak głosować poza miejscem zameldowania?

Istnieją pewne udogodnienia dla osób niepełnosprawnych o potwierdzonym znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Mogą one głosować w wyborach do Europarlamentu 2019 korespondencyjne. Aby było to możliwe, należy dokonać (nie później niż na 15 dni przed wyborami) pisemnego, ustnego lub telefonicznego zgłoszenia, w którym zawarte będzie:

• imię oraz nazwisko,
• imię ojca,
• datę urodzenia,
• numer PESEL,
• oświadczenie o wpisaniu tego wyborcy do rejestru wyborców w danej gminie,
• oznaczenie wyborów, których dotyczy zgłoszenie,
• wskazanie adresu, na który ma być wysłany pakiet wyborczy.

Ponadto osoba niepełnosprawna lub wyborca, który ukończył 75 lat, może skorzystać z pomocy pełnomocnika podczas wyborów do PE 2019. Akt pełnomocnictwa musi zostać sporządzony najpóźniej na 9 dni przed wyborami i przedłożony wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi.