Wybory 2023. Kodeks wyborczy. Nowelizacja i zmiany z podpisem prezydenta

Nowelizacja Kodeksu Wyborczego 14 marca 2023 roku została podpisana przez prezydenta Andrzeja Dudę. Jak informują jej autorzy, dzięki przyjętym przepisom zwiększy się dostępność do lokali wyborczych, zwłaszcza dla mieszkańców niewielkich miast i terenów wiejskich. Zrewidowana zostanie również liczba istniejących obwodów głosowania.

Jedną z najczęściej wymienianych i najważniejszych zmian, wprowadzonych w kodeksie przed wyborami parlamentarnymi, jest zwiększenie dostępności lokali wyborczych dla mieszkańców słabo skomunikowanych terenów.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Zgodnie z nowelą, wójtowie gmin wiejskich oraz wiejsko-miejskich będą musieli obowiązkowo zapewnić bezpłatny transport do obwodowych komisji wyborczych osobom z niepełnosprawnościami oraz seniorom powyżej 60 roku życia, "w celu wzięcia udziału w głosowaniu dla wyborców ujętych w spisie wyborców w stałym obwodzie głosowania położonym na obszarze danej gminy, jeżeli w ramach tej gminy nie funkcjonuje w dniu wyborów publiczny transport zbiorowy lub jeżeli najbliższy przystanek komunikacyjny funkcjonującego transportu zbiorowego oddalony jest o ponad 1,5 km od lokalu wyborczego".

Kolejna zmiana ma wpłynąć na liczbę obwodowych komisji wyborczych. Zgodnie z założeniami, dzięki "przeglądowi i podziałowi lokali" ma powstać nawet 6 tysięcy nowych miejsc głosowania. "Wójt (burmistrz) w terminie miesiąca od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy będą zobowiązani przekazać właściwemu komisarzowi wyborczemu informację o każdej położonej na obszarze gminy miejscowości, w której zamieszkuje co najmniej 200 wyborców i nie mieści się lokal wyborczy, oraz o możliwościach zorganizowania lokalu wyborczego w tej miejscowości (możliwość ta dotyczy przede wszystkim odpowiednich pomieszczeń na terenie danej miejscowości)".

Jak wyjaśniono w uzasadnieniu nowelizacji, dotychczas stały obwód głosowania obejmował od 500 do 4 000 mieszkańców. Po zmianach, dolny próg obniży się do 200 mieszkańców. Górny pozostanie natomiast bez zmian.

Nowelizacja zakłada również możliwość rejestracji działania okręgowych komisji wyborczych od momentu podjęcia przez jej członków pierwszych czynności aż do podpisania głosowania. Rejestracji będą mogli dokonywać mężowie zaufania we współpracy z obserwatorami społecznymi.

"Projekt wzmacnia pozycję i uprawnienia mężów zaufania oraz obserwatorów społecznych, którzy są przedstawicielami społeczeństwa kontrolującymi działania członków komisji wyborczych, zwłaszcza obwodowych. W związku z tym powinni oni uzyskać kolejne uprawnienia związane z rejestracją przebiegu liczenia głosów, które pozwolą im należycie wywiązać się z podjętych obowiązków" - wskazano w uzasadnieniu.

Po nowelizacji zmienią się również wymagania dotyczące członków okręgowych i rejonowych komisji wyborczych. Dotychczas w skład okręgowej komisji wyborczej wchodziło od 4 do 10 sędziów oraz przewodniczący, wybierany z urzędu - komisarz wyborczy. W przypadku rejonowej komisji wyborczej, sędziów było 4. Współpracowali oni z komisarzem wyborczym. Nowe przepisy zakładają, że zamiast sędziów, w skład komisji będą wchodzić osoby "mające wyższe wykształcenie prawnicze oraz dające rękojmię należytego pełnienia tej funkcji".

Nowe przepisy zakładają również utworzenie Centralnego Rejestru Wyborców, który - zdaniem autorów noweli - ma pomóc w ustaleniu liczby osób uprawnionych do głosowania, sporządzeniu ich listy, a także utworzeniu listy osób uprawnionych do udziału w referendum oraz sprawdzeniu posiadania prawa do udziału w wyborach.

Dostęp do rejestru mają otrzymać wójtowie, Państwowa Komisja Wyborcza, komisarze wyborczy za pośrednictwem Krajowego Biura Wyborczego, minister spraw zagranicznych, minister ds. informatyzacji oraz uprawnieni konsulowie. Pieczę nad funkcjonowaniem projektu CRW ma objąć minister ds. informatyzacji.

Bądź na bieżąco z wydarzeniami w Polsce i na wojnie w Ukrainie, klikając TUTAJ.