Co zmienił prezydent Andrzej Duda? Jego projekt mocno różni się od pomysłu PiS

Po dwóch miesiącach prac nad ustawami o Sądzie Najwyższym i Krajowej Radzie Sądownictwa prezydent Andrzej Duda przedstawił swoje projekty. Opinia publiczna nie poznała jeszcze całości dokumentów - ich zawartość znamy tylko z opisu przedstawionego przez prezydenta i notki zamieszczonej na stronie Kancelarii Prezydenta. Przedstawiając nowe ustawy Andrzej Duda zadbał, by podkreślić różnice wobec lipcowych ustaw.

Jak mówił Andrzej Duda, w porównaniu z lipcowymi ustawami ograniczona będzie rola Prokuratora Generalnego/Ministra Sprawiedliwości. Te uprawnienia, które przypisane były Zbigniewowi Ziobrze, chce przejąć Andrzej Duda. Chodzi przede wszystkim o personalia. I tak projektach PiS to minister sprawiedliwości miał wybrać sędziów, których nie obejmie czystka w Sądzie Najwyższym. Teraz nie będzie automatycznej czystki - zamiast niej prezydent chce wprowadzić kryterium wieku (65 lat). Ale i ono nie będzie bezwzględne, bo prezydent będzie mógł wydać zgodę na dalsze orzekanie po przekroczeniu 65. roku życia.

Ważną zmianą, jak mówił prezydent, "o charakterze prospołecznym", będzie skarga nadzwyczajna. To możliwość wniesienia skargi do każdego prawomocnego orzeczenia, czyli de facto ustanowienie dodatkowej instancji sądowniczej (czwartej: dzisiaj po pierwszej i drugiej instancji przysługuje jeszcze skarga kasacyjna do SN). Takie skargi będzie można wnieść za pośrednictwem Prokuratora Generalnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznika Praw Pacjenta oraz 20 senatorów i 30 posłów (przez marszałka izby). Takimi skargami zajęłaby się Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych.

- Dziwię się, że to rozwiązanie się nie znalazło w projektach PiS - powiedział prezydent. - Upatruję wielkiego elementu sprawiedliwości społecznej w skardze nadzwyczajnej - dodał prezydent. Kolejnym prospołecznym elementem będzie udział ławników w tych procesach. Będzie ich wybierał Senat z kandydatów zgłaszanych przez organizacje pozarządowe.

Kolejną istotną zmianą będzie Izba Dyscyplinarna, która będzie zajmowała się przekroczeniem prawa przez sędziów. W postępowaniach przez nią prowadzonych także wezmą udział ławnicy. Warto zwrócić uwagę na instytucję Nadzwyczajnego Rzecznika Dyscyplinarnego, którego będzie mógł powołać prezydent.

Druga ustawa, którą przygotował Andrzej Duda to ustawa o KRS. Ale aby móc wcielić ją w takim kształcie, w jakim chce prezydent, potrzebna będzie zmiana konstytucji. W tej sprawie prezydent będzie prowadził konsultacje z partiami, o czym piszemy tutaj. Dzisiaj, według PiS i Nowoczesnej, konstytucja uniemożliwia prezydentowi wybranie więcej, niż jednego członka KRS. A to właśnie prezydent miałby wyznaczać członków tego organu w przypadku pata w Sejmie i niemożliwości wybrania kandydata większością 3/5 głosów.