obraz

W ostatnich latach sensacją były informacje o odnalezionych dziełach Jana Matejki wartych miliony złotych. Cały artykuł przeczytasz na portalu wielkahistoria.pl. Większość z zaginionych dzieł mistrza odnaleziono na początku XX wieku. Z czasem zaczęły one trafiać na aukcje. Do rekordowej licytacji doszło w 2020 roku, kiedy to "Portret prof. dr Karola Gilewskiego" pędzla Matejki sprzedano za blisko 7 mln zł. Obraz przez lata był uznawany za zaginiony. Wystawiono go w 1915 r. w Wiedniu, a pojawił się on w 2015 r. u prywatnego kolekcjonera. Szczególnie zawiłe były z kolei losy "Chrztu Warneńczyka". Na ich kanwie powstała powieść Macieja Siembiedy pt. "444". Do dziś nie wyjaśniono kto i kiedy przejmował to dzieło. Obraz znajduje się obecnie w depozycie Muzeum Narodowego w Warszawie. Wiele dzieł Jana Matejki wciąż czeka na odnalezienie. Część z nich zagrabiono podczas II wojny światowej. Oficjalny katalog Wydziału Restytucji Dóbr Kultury, zawiera 18 pozycji Matejki w katalogu strat wojennych. Baza dzieł utraconych zawiera 9 malowideł. Wszystkie uzyskałyby milionowe wyceny - łącznie na ponad 50 mln zł - szacuje wielkahistoria.pl. Liczne dzieła Jana Matejki znajdują się w nieokreślonych zbiorach prywatnych. Być może trafią na aukcje lub do muzeów, gdy umrą ich obecni właściciele.

Kolejny przypadek próby zniszczenia dzieła słynnego artysty przez aktywistów klimatycznych. Tym razem Emma Johanna Fritzdotter i Maj Udika oblały czerwoną farbą obraz Claude'a Moneta w Muzeum Narodowym w Sztokholmie. Nagranie z tego zdarzenia udostępniła agencja AP. Na nagraniu widać, jak kobiety kładą dłonie na obrazie "Ogród artysty w Giverny", rozmazując na nim czerwoną farbę. Następnie obie aktywistki przykleiły się do ramy obrazu i rozpoczęły głosić prokilmatyczne hasła. - Sytuacja jest pilna. Pandemia była niczym w porównaniu z załamaniem klimatu. Tego, co nadchodzi, nie można sobie nawet wyobrazić - mówiła na nagraniu jedna z aktywistek. Rzeczniczka muzeum, Hanna Tottmar przekazała, że dzieło było zamknięte w ochronnym szkle i "jest obecnie badane przez konserwatorów muzeum, aby sprawdzić, czy doszło do jakichkolwiek uszkodzeń". Jak podaje AP, dzięki ochronnej szybie dzieło mistrza nie ucierpiało, a aktywistki nie osiągnęły swojego celu. Zostały za to zatrzymane przez policję i teraz za swój czyn odpowiedzą przed sądem.

Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej nie od początku wyglądał tak, jak go dzisiaj znamy. W XIV wieku nieznany renowator dołożył starań, by utrwalić ikonowy charakter wizerunku przywiezionego w kawałkach z Bałkanów. Zachował oryginalne, drewniane podłoże, a po sklejeniu desek, łączenia zostały oklejone nowym płótnem. Tył obrazu obito srebrną blachą, a ślady po 19 gwoździach zachowały się do dziś. Malarz nadał twarzom ciemne, oliwkowe barwy, a w oczach namalował białe bliki. Jednak ich symetryczny układ odbiega od ikonowego standardu. Spod szaty wysuwa się kosmyk jasnych włosów, pojawiają się też powszechne w malarstwie włoskim formy dekoracji lamówek, a bizantyjski zwój został zastąpiony ewangeliarzem. Drewniane podłoże wystarczyło jednak , by nowy wizerunek traktowany był nadal jak autentyczna, bizantyjska ikona, dzieło św. Łukasza. Kolejnym wieku w wyniku konfliktów religijnych, skradziono metalowe ozdoby wizerunku Matki Boskiej, zerwano srebrne blachy wzmacniające obraz od tyłu i ten ponownie rozpadł się na trzy części. Z tamtego czasu pochodzą także cięcia na twarzy Matki Boskiej widoczne na policzku. Kolejną renowację wykonano na polecenie króla Władysława Jagiełły: zespolenie desek oraz wprowadzenie wzmocnienia - osadzenie podobrazia w ramie. Zachowując partie karnacji malarze na nowo namalowali szaty. To wtedy ostatecznie powstał znany nam dziś wizerunek Czarnej Madonny.

W trakcie prac konserwatorskich w sanktuarium św. Walentego w Bieruniu za ołtarzem natknięto się na niezwykłe malowidło z XVIII wieku. Dzieło sprzed ok. 300 lat znajdowało się, w przeważającej części, ukryte pod warstwą przemalowań i brudu. Polichromia przedstawia Chrystusa Ukrzyżowanego oraz trzy postacie klęczące pod krzyżem, przyodziane w liturgiczne szaty protestanckie. Bezcenny zabytek został odsłonięty przez zespół konserwatorów z Pracowni Konserwacji Dzieł Sztuki Ars Catholica – 4Art z Chorzowa, który pracuje pod przewodnictwem dr Anny M. Zadory. Ekspertka przyznała, że odkryciu towarzyszyło początkowo zdumienie i ekscytacja. W rozmowie z Wirtualną Polską, dr Zadora podkreśliła świetny stan, w jakim zachowało się XVIII-wieczne dzieło. - Nie możemy wyjść z podziwu nad doskonałością warsztatu malarskiego. Mamy całkowicie zachowaną postać Chrystusa – podkreśliła dr Zadora. Odkrycie było fragmentem większej części, która została usunięta, prawdopodobnie w trakcie II wojny światowej. Wiadomo, że duchowni na obrazie wypowiadają słowa. Znajdująca się po lewej stronie postać mówi: ''Memento mei Deus'', co oznacza ''pamiętam o Tobie Boże''. Są to słowa zaczerpnięte z modlitwy lub pieśni. Specjalistów czeka jeszcze wiele pracy związanej z odkryciem tajemnic tego XVIII-wiecznego malowidła. - To nie koniec naszej przygody. Prace konserwatorskie trwają nadal i jeszcze długa droga przed nami. Także w zakresie odpowiedzi na pytania, jakie zrodziły się w związku z naszym odkryciem. Kim są przedstawieni duchowni? Dlaczego mają na sobie liturgiczne szaty protestanckie? A także: dlaczego tego typu grupa figuralna przedstawiona została za ołtarzem – stwierdziła na koniec dr Anna M. Zadora.