Śledczy w domu aukcyjnym. Licytacja obrazu Malczewskiego pod znakiem zapytania

Jak poinformowało PAP MKiDN w grudniu 2021 roku zaginiony obraz Jacka Malczewskiego "Rzeczywistość" pojawił się na popularnym zagranicznym portalu aukcyjnym. - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego podjęło działania zmierzające do ustalenia losów obrazu i jego aktualnego statusu prawnego - podkreśliła Anna Pawłowska-Pojawa.

W grudniu obraz Malczewskiego miał trafić na licytację w Domu Aukcyjnym DESA Unicum.

Jednak, jak poinformowała Pawłowska-Pojawa, zważywszy na istnienie poważnych przesłanek uzasadniających podejrzenie, iż obraz był przedmiotem przestępstwa - MKiDN złożyło odpowiednie zawiadomienie do organów ścigania 25 marca 2022 roku, a więc na kilka miesięcy przed wystawieniem obrazu na sprzedaż przez Dom Aukcyjny DESA Unicum.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

- Zatrzymanie obrazu w depozycie dokonane w ostatnich dniach przez prokuraturę jest czynnością mającą na celu zabezpieczenie go jako dowodu rzeczowego na potrzeby postępowania karnego. To prokuratura decyduje o sposobie i miejscu zabezpieczenia obrazu. Zgodnie z kodeksem postępowania karnego może ona powierzyć dzieło sztuki instytucji wyspecjalizowanej, jaką jest muzeum - podała Pawłowska-Pojawa.

Dodała, że Dom Aukcyjny DESA Unicum już 7 lutego 2022 roku został uprzedzony przez ministerstwo, iż należy liczyć się z podjęciem wobec obrazu działań restytucyjnych.

- Było to w czasie, gdy obraz znajdował się wciąż za granicą, w nieustalonym dokładnie miejscu, zaś Ministerstwo gromadziło dane na jego temat. Ministerstwo zwróciło się wówczas także do Domu Aukcyjnego DESA Unicum o udostępnienie uzyskanych informacji dotyczących proweniencji obrazu w celu przyczynienia się do wyjaśnienia jego losów. Jednakże od tego momentu Dom Aukcyjny DESA Unicum zaprzestał kontaktów z Ministerstwem w tej sprawie - przekazała Anna Pawłowska-Pojawa.

O wejściu do domu aukcyjnego śledczych jako pierwszy poinformował portal TVN Warszawa, który napisał, że na początku grudnia obraz "Rzeczywistość" autorstwa Jacka Malczewskiego miał zostać wystawiony na sprzedaż. "Dom aukcyjny podaje, że przez dekady obraz pozostawał w rodzinnej kolekcji polsko-niemieckiej. Na początku grudnia miał zostać wystawiony na sprzedaż na aukcji. Szacowano, że jego cena wyniesie od 14 do 22 milionów złotych. Losy licytacji stanęły jednak pod znakiem zapytania, ponieważ w poniedziałek w siedzibie domu aukcyjnego zjawili się policjanci. Jak nieoficjalnie ustaliliśmy, na zlecenie prokuratury zabezpieczyli obraz, który powinien trafić do depozytu Muzeum Narodowego w Warszawie" - pisze portal.

Ustalenia TVN Warszawa potwierdzają przedstawiciele DESA Unicum. Jak przekazują, policjanci zjawili się przy Pięknej w asyście prokuratora oraz pracownika Muzeum Narodowego. "Wtedy dowiedzieliśmy się, że Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zgłosiło do prokuratury podejrzenie o popełnieniu przestępstwa nielegalnego wywiezienia obrazu z Polski w latach 50." - poinformowano redakcję TVN Warszawa w przesłanym oświadczeniu.

Przedstawiciele domu aukcyjnego wystąpili do prokuratury o czasowe ustanowienie siedziby DESA Unicum stałym miejscem przechowywania obrazu na czas postępowania. Jednak jak ustaliło radio RMF FM, dzieło trafi do Muzeum Narodowego w Warszawie.

"Rzeczywistość" Jacka Malczewskiego z 1908 roku jest jednym z najważniejszych obrazów artysty. Publicznie ostatni raz zostało pokazany w 1926 roku we Lwowie. Został stworzony kilka lat przed odzyskaniem niepodległości przez Polskę, w najlepszym okresie twórczości artysty. Dzieło dotyka najważniejszych tematów, które nurtowały Malczewskiego przez całą jego twórczość: misji artysty, patriotycznego posłannictwa sztuki oraz romantycznych i narodowych mitów. Przedstawia wielowątkową scenę z dużą liczbą postaci. Malarz wykorzystuje w nim wątki religijne, symboliczne i historyczne Rzeczpospolitej oraz motywy z własnego życia.

Reprezentantem współczesności jest tutaj sam malarz. Sportretował się w czarnej kamizelce i kapeluszu z przyborami malarskimi. W drugiej partii obrazu Malczewski umieścił postać Stańczyka w szkarłatnym stroju błazna, co można odczytywać jako odwołanie do krytycznej oceny upadku Rzeczpospolitej.

Na drugim planie widać trzech starców w mundurach, co ma pokazywać powstańczą historię zniewolonego kraju. Akcję sceny osadził Malczewski w szopce z nowo narodzonym Chrystusem i Matką Boską, których postaci wyłaniają się z ciemności, zza deski na ostatnim planie kompozycji. Postaciom malarskiego dramatu nadał artysta rysy bliskich mu osób. Twarzy aniołom, Matce Boskiej i Dzieciątku użyczyła rodzina artysty: córka Julia, żona Maria i syn Rafał.

Bądź na bieżąco z wydarzeniami w Polsce i na wojnie w Ukrainie klikając TUTAJ

Czytaj też:

Tragiczny wypadek w kościele w Gdańsku. Dwie osoby nie żyją

Drelów. Dramat w garażu. Nie żyje dwóch nastolatków