Referendum 2023. Konstytucja wskazuje zasady

Podczas ogólnopolskiego referendum Polacy odpowiedzą na cztery pytania. Pierwsze będzie dotyczyło "wyprzedaży państwowych przedsiębiorstw", drugie - podniesienia wieku emerytalnego, trzecie ma dotyczyć relokacji migrantów, a czwarte - likwidacji bariery na granicy z Białorusią. Co o organizacji referendum w dniu wyborów mówi polskie prawo?

Kwestię organizacji referendum ogólnokrajowego reguluje m.in. Konstytucja RP. Kiedy jest ono przeprowadzane? Jak wskazuje art. 125. pkt 1 wspomnianego aktu prawnego, głosowanie może zostać przeprowadzone "w sprawach o szczególnym znaczeniu dla państwa". Prawo do zarządzenia referendum ogólnokrajowego ma Sejm RP (bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów) oraz Prezydent RP, za zgodą Senatu (wyrażoną bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów).

Konstytucja wskazuje również, kiedy referendum ogólnokrajowe jest ważne i wiążące. Zgodnie z jej zapisami, by wynik był wiążący, w głosowaniu musi wziąć udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania. Ważność referendum stwierdza Sąd Najwyższy.

Kwestie przeprowadzenia referendum wraz z wyborami reguluje natomiast art. 90 Ustawy o referendum ogólnokrajowym. Jego zapisy obowiązują od 17 sierpnia 2023 roku. Zgodnie z zapisami, w przypadku przeprowadzenia referendum w dniu, w którym odbywają się wybory parlamentarne lub wybory Prezydenta Rzeczypospolitej, głosowanie przeprowadzane jest:

• w obwodach głosowania utworzonych dla właściwych wyborów i na podstawie spisów wyborców sporządzonych dla tych wyborów
• w godzinach głosowania (lokale wyborcze w czasie wyborów parlamentarnych będą otwarte w godzinach 7:00-21:00).

Ustawa określa również zasady prowadzenia kampanii wyborczej i referendalnej. Jak wskazuje art. 90 pkt 2 ustawy o referendum, "Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i sposób łącznego prowadzenia kampanii referendalnej oraz kampanii wyborczej w programach radiowych i telewizyjnych", ze szczególnym uwzględnieniem:

• trybu postępowania w sprawach podziału czasu rozpowszechniania audycji referendalnych i audycji wyborczych w programach Telewizji Polskiej i Polskiego Radia
• sposobu przygotowania oraz rozpowszechnienia audycji wyborczych, oraz audycji referendalnych
• sposobu upowszechniania informacji o terminach rozpowszechniania audycji referendalnych, oraz audycji wyborczych
• terminów, które wynikają z kalendarza referendalnego oraz z kalendarza wyborczego.