Kto może zostać ławnikiem sądowym? Trwają nabory

Ławnicy sądowi, to społeczni sędziowie, czyli niezawodowi członkowie składu orzekającego. Osoby piastujące to stanowisko orzekają w różnego rodzaju sprawach: karnych, rodzinnych, a nawet pracowniczych. Przepisy prawa wyjaśniają, kto może zostać wybrany na to stanowisko.

Kwestie dotyczące wyborów na sędziów społecznych, reguluje ustawa Prawo o ustroju sądów powszechnych. Artykuły 158. oraz 159. wspomnianego aktu prawnego dokładnie wskazują kto może, oraz kto nie może zostać ławnikiem sądowym. Zgodnie z ich treścią na stanowisko może zostać wybrana osoba, która:

• posiada polskie obywatelstwo
• w pełni korzysta z praw cywilnych i obywatelskich
• ukończyła 30 lat i nie przekroczyła 70. roku życia
• jest nieskazitelnego charakteru
• jest zatrudniona, prowadzi działalność gospodarczą bądź mieszka w miejscu kandydowania co najmniej rok
• posiada co najmniej wykształcenie średnie (lub średnie branżowe)
• jest zdolna do pełnienia obowiązków ze względu na stan zdrowia.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Przepisy określają również, że ławnikiem sądowym nie mogą zostać osoby, które:

• są zatrudnione w sądach powszechnych i innych sądach oraz w prokuraturze
• wchodzą w skład organów, od których orzeczenia można domagać się skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego
• są funkcjonariuszami Policji lub piastują stanowiska, związane ze ściganiem przestępstw/wykroczeń
• wykonują zawód adwokata lub aplikanta adwokackiego
• są radcami prawnymi lub aplikantami radcowskimi
• są duchownymi
• pełnią czynną służbę wojskową
• są funkcjonariuszami Służby Więziennej
• są radnymi gminy, powiatu lub województwa.

Ławnikiem nie można zostać równocześnie w kilku sądach.

Przepisy prawa określają również zasady dotyczące zgłaszania kandydatów na sędziów społecznych i ich wyboru. Osoby, kandydujące na ławników sądowych są zgłaszane radom gmin przez prezesów sądów (w przypadku osób, których kadencja na tym stanowisku upływa), stowarzyszenia i organizacje społeczne oraz zawodowe (zarejestrowane zgodnie z polskim prawem) - bez partii politycznych, lub grupy co najmniej 50 obywateli, którzy na stałe mieszkają w danej gminie i posiadają czynne prawo wyborcze.

Wybory na ławników sądowych odbywają się w głosowaniu tajnym. Sędziów wybierają rady gmin, podległych pod dane sądy. Głosowanie odbywa się najpóźniej w październiku w roku, w którym kończy się kadencja ławników sądowych. Nabory kandydatów na ławników sądowych potrwają natomiast do 30 czerwca 2023 roku.

Każdy z sędziów społecznych w ciągu roku może orzekać w maksymalnie 12 sprawach. Jak informuje art. 172. ustawy o ustroju sądów powszechnych, osoby zatrudnione, wykonujące obowiązki ławnika, zachowują prawa do świadczeń, wynikających ze stosunku pracy, jednak z wyłączeniem wynagrodzenia.

"Ławnik otrzymuje rekompensatę pieniężną za czas wykonywania czynności w sądzie, którymi są: udział w rozprawie lub posiedzeniu, uczestnictwo w naradzie nad wyrokiem, sporządzenie uzasadnienia lub uczestnictwo w posiedzeniu rady ławniczej, jeżeli został do niej wybrany". Wysokość rekompensaty za jeden dzień pracy ławnika sądowego, jest równa 2,64 proc. podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego. Sędziom społecznym przysługuje również ryczałt na pokrycie kosztów dojazdu do sądu środkami komunikacji miejscowej.