Przemysław Czarnek do dymisji? "Król jest nagi"

"Moja, Twoja, Nasza... Podcast" zwraca uwagę na problemy, które na jedynkach gazet pojawiają się okazjonalnie, i które każda kolejna ekipa rządząca od momentu transformacji ustrojowej w 1989 roku traktowała po macoszemu. Mowa o sprawach, którymi żyła lub żyje młodzież. Słuchamy pomysłów, konfrontujemy je z opiniami innych, a także rozliczamy tych, którzy w przeszłości odpowiadali za kształt polskiej polityki młodzieżowej.

Gościem 28. odcinka jest Dorota Łoboda, ekspertka edukacyjna, prezeska fundacji Rodzice mają głos, przewodnicząca komisji edukacji w Radzie m.st. Warszawy. Rozmawiamy o zawirowaniach w oświacie, przyszłości polskich szkół i kontrowersjach wokół ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka.

Przemysław Czarnek w skład rządu Mateusza Morawieckiego wszedł w wyniku rekonstrukcji. Jego nominacja zaplanowana była na początek października 2020 roku. Uroczystość zaprzysiężenia opóźniło jednak zakażenie koronawirusem. Dwa tygodnie później nic już nie stanęło na przeszkodzie - były wojewoda lubelski 19 października zastąpił Dariusza Piontkowskiego (ówczesnego szefa MEN) i Wojciecha Murdzka (ówczesnego szefa MNiSW). Obaj zostali jego zastępcami w połączonym resorcie.

Jeszcze tego samego dnia świeżo upieczony minister przeprowadził pierwsze zmiany kadrowe. Odwołał dyrektor Alinę Sarnecką, która odpowiadała m.in. za podstawę programową i podręczniki szkolne. Na antenie TVP Info tłumaczył, że resort chce nieco bliżej przyjrzeć się treściom w podręcznikach, zwłaszcza tym do języka polskiego, historii oraz WOS-u, po to, aby wyeliminować te treści, które są "dziedzictwem pedagogiki wstydu, która towarzyszyła edukacji w III RP". Na realizację tej zapowiedzi długo nie było trzeba czekać.

- Te dwa i pół roku to był najgorszy okres, jaki mogliśmy sobie wyobrazić. W mojej ocenie to jest najgorszy minister, z jakim przyszło nam trudno współpracować. (...) Czarnek nie jest ministrem dialogu. To minister, minister, który rządzi zza biurka i wydaje polecenia - tłumaczy w rozmowie z WP Dorota Łoboda.

Jak podkreśla, minister "nie zna środowiska oświatowego i nie chce się go nauczyć". Współpracuje jedynie "z zaprzyjaźnionymi swoimi organizacjami i ekspertami". Osoby spoza tego grona kontakt z resortem mają utrudniony.

"Willa plus", czyli jaki minister Czarnek dotacje przyznawał

Pod koniec stycznia portal tvn24.pl ujawnił, że minister Przemysław Czarnek udzielił dotacje dla organizacji związanych z obozem Prawa i Sprawiedliwości. Chodzi łącznie o ok. 40 mln złotych. Część z tych pieniędzy miało pójść na zakup atrakcyjnych nieruchomości. Niektóre z wniosków otrzymały od ekspertów MEiN ocenę negatywną, mimo to minister zdecydował się przyznać spore pieniądze.

- To, z czym mamy do czynienia, jest wydarzeniem bez precedensu. Nie było do tej pory takiej sytuacji, żeby organizacje pozarządowe, które nie wykazują się żadnym doświadczeniem w działalności edukacyjnej, otrzymały od ministerstwa dotacje na zakup willi, posiadłości, nieruchomości, które przejdą na ich własność. W ogóle do tej pory nie było takiej praktyki. (...) Obserwujemy wyprowadzanie publicznych pieniędzy na niejasnych, nieuczciwych, nietransparentnych zasadach do fundacji, które są zaprzyjaźnione z ministrem i reprezentują jego środowisko. I to w zasadzie okazało się jedynym kryterium - mówi rozmówczyni WP.

Jak dodaje, minister wprowadzając "lex Czarnek", dwukrotnie "próbował ograniczyć funkcjonowanie organizacji pozarządowych na terenie szkół". - Kiedy mu się nie udało, uznał, że może warto wprowadzić swoje. No i to uczynił - podkreśla Łoboda.

- Najsmutniejsze jest to, że te pieniądze trafiły do organizacji, które nie mogą się wykazać żadnym doświadczeniem w prowadzeniu działań edukacyjnych na rzecz dzieci i młodzieży. (...) Te pieniądze nie będą wykorzystane tak, jak powinny być w sytuacji, kiedy mamy w oświacie olbrzymie potrzeby. Pensje nauczycieli są żenująco niskie. Minister nie chce o tym rozmawiać, a wśród nauczycieli rośnie gniew, rozgoryczenie i frustracja. (...) Ciągle słyszymy, że nie ma pieniędzy na podwyżki. Początkujący nauczyciele zarabiają mniej więcej tyle, ile wynosi minimalna płaca w Polsce. W styczniu niektórzy dostali nawet mniej niż wynosi minimalne wynagrodzenie, bo pan minister nie podpisał na czas rozporządzenia - przyznaje ekspertka.

We wtorek i w środę w Sejmie minister edukacji i nauki bronił swoich decyzji na sali plenarnej. - Dokładnie od tygodnia trwa festiwal nienawiści, chamstwa, hejtu. Nie przeciwko nam, nie przeciwko mnie, nie przeciwko rządowi Zjednoczonej Prawicy. Festiwal hejtu przeciwko zarządom organizacji pozarządowych, które od lat wykonują znakomitą pracę edukacyjną. (…) Pod adresem ludzi z zarządów tych organizacji płyną groźby karalne w mediach społecznościowych, płyną groźby w TVN-ie. Płyną groźby z waszych ust - stwierdził szef MEiN.

- Przemysław Czarnek nigdy nie ma sobie nic do zarzucenia. Jest przekonany, że znakomicie zarządza polską szkołą. I wszystkich nas próbuje do tego przekonać. Ale prawda jaka jest, każdy widzi. Jedyne, co jest prawdziwe w wypowiedzi ministra, to fakt, że organizacje pozarządowe robią wiele dobrego dla polskiej szkoły. Rzeczywiście tak jest. Ale to nie są te organizacje, które minister nagrodził dotacjami - wskazuje Łoboda.

Jak dodaje, minister "jak zwykle wpisał się w retorykę walki politycznej". - Wszyscy, którzy nie zgadzają się z ministrem, określani są przez niego lewakami, komunistami, oszustami. Nie zawaha się nawet z mównicy sejmowej w ten sposób wypowiadać się o swoich kontrozmówcach. Natomiast bardzo oburza się, kiedy ta krytyka skierowana jest wobec niego. (...) Problem w tym, że to co zrobił Przemysław Czarnek, jest po prostu nieuczciwe. Tego nie da się obronić. Pan minister może krzyczeć z mównicy, ile chce. Janusz Kowalski może zachęcać parlamentarzystów do oklaskiwać ministra, ale król jest nagi. Ten minister źle zarządza oświatą, nie ma na względzie dobra dzieci. Ma na względzie wyłącznie dobro Prawa i Sprawiedliwości i być może Kościoła - ocenia rozmówczyni WP.

Subwencja oświatowa? "Minister Czarnek manipuluje"

Podczas przemówienia w Sejmie Przemysław Czarnek podkreślił również, że "wydatki z budżetu centralnego na edukację rosną". - Wydaliśmy 5,2 mld zł na infrastrukturę w oświacie - mówił minister edukacji. Jak zauważył, subwencja oświatowa w budżecie na 2023 wynosi 64,4 mld zł, co jest kwotą o ponad 11 mld złotych większą niż w poprzednim roku.

- Pan minister manipuluje. Nie bierze pod uwagę wzrostu kosztów i obecnej inflacji. Pokazuje tylko, że subwencja rośnie, nie pokazując, że niewspółmiernie do wzrostu subwencji rosną również wydatki. W tegorocznym budżecie Warszawy mamy zaplanowane ponad 6 mld złotych na edukację, z czego zaledwie połowa zostanie zreformowana w ramach subwencji oświatowej - tłumaczy Łoboda.

W czwartek posłowie opozycji przedstawili szczegóły dotyczące wniosku o wyrażenie wotum nieufności dla szefa resortu edukacji. Dokument podpisały: Lewica, Koalicja Obywatelska, Polska 2050 oraz Polskie Stronnictwo Ludowe. Przemysław Czarnek w rozmowie z PAP przyznał, że działania opozycji w tej sprawie są "klasycznym biciem piany".

- Minister powinien podać się do dymisji. I powinien zrobić to wcześniej. Jego dwa flagowe projekty nowelizacji prawa oświatowej - "lex Czarnek" i "lex Czarnek" 2.0 - zostały zawetowane przez prezydenta - ocenia rozmówczyni WP. Jak dodaje, na odejście ze stanowiska zasłużył się także "homofobicznymi wypowiedziami" i "sposobem, w jaki traktuje nauczycieli i nauczycieli".

Z najnowszego sondażu IBRiS dla "Rzeczpospolitej" wynika, że zdaniem większości Polaków Przemysław Czarnek powinien stracić stanowisko. 46,1 proc. ankietowanych "zdecydowanie" jest za dymisją szefa MEiN. Kolejne 9,1 proc. respondentów raczej zgadza się z takim stwierdzeniem.

- Nie mam jednak złudzeń, że tak się stanie. Znam arytmetykę sejmową i spodziewam się, że Zjednoczona Prawica obroni swojego ministra. Mam jednak nadzieję, że w przyszłości pan minister poniesie odpowiedzialność za swoje szkodliwe działania - stwierdza ekspertka.

Jak tłumaczy gość "Moja, Twoja, Nasza... Podcast", polska oświata potrzebuje w tym momencie przede wszystkim spokoju. - Nie potrzebujemy kolejnej rewolucji, bo tego już nasza szkoła nie wytrzyma - podkreśla warszawska radna.

- Obawiam się, że w najbliższym będziemy obserwować postępujący proces odchodzenia nauczycielek i nauczycieli z zawodu. Mamy nauczycieli, którzy już teraz są w wieku przedemerytalnym lub emerytalnym. I oni ze szkół odejdą. (...) Przed naszym systemem oświaty stoi olbrzymie wyzwanie. Niestety, dialogu z resortem nie możemy się spodziewać. Ostatnie lata pokazały, że ta ekipa jest zamknięta na dialog - podsumowuje Łoboda w rozmowie z WP.

Rozmawiał Marek Mikołajczyk, dziennikarz Wirtualnej Polski

Napisz do autora: marek.mikolajczyk@grupawp.pl

Całą rozmowę odsłuchasz w większości serwisów streamingowych, w tym na Open FM, Spotify, Apple Podcasts czy Google Podcasts. Wszystkie odcinki "Moja, Twoja, Nasza... Podcast" dostępne są tutaj.