Polska przywraca kontrole na granicach z Niemcami i Litwą. Od kiedy i na jakich zasadach?

Decyzję o czasowym przywróceniu kontroli na granicy polsko-niemieckiej i polsko-litewskiej ogłosił premier Donald Tusk. Jak podkreślono, działania mają charakter prewencyjny i są skierowane przeciwko nielegalnym migracjom oraz naruszeniom przepisów unijnych. Ruch ten wzbudził komentarze zarówno w Polsce, jak i za granicą – nie tylko ze względu na wpływ na podróżnych, ale również z uwagi na napięcia polityczne wokół zasad funkcjonowania strefy Schengen.

• Kontrole graniczne od kiedy? Od 7 lipca 2025 r.
• Gdzie? Na granicy z Niemcami i Litwą (granica polsko-niemiecka i polsko-litewska)
• Dlaczego? Rosnąca presja migracyjna i zmiana praktyk po stronie niemieckiej
• Kto zdecydował? Rząd premiera Donalda Tuska na wniosek Straży Granicznej
• Jak długo? Kontrole mają charakter tymczasowy – możliwe przedłużenie
• Jak wyglądają kontrole? Wyrywkowe sprawdzanie dokumentów i pojazdów
• Czy dotyczy to strefy Schengen? Tak – to wyjątek dopuszczalny w ramach prawa UE
• Czy UE została poinformowana? Tak – zgodnie z procedurami Komisji Europejskiej
• Jak zareagowały Niemcy i Litwa? Niemcy zostali poinformowani, Litwa – nieformalnie zaskoczona

Od 7 lipca 2025 r. Polska wprowadza czasowe kontrole graniczne na odcinkach z Niemcami i Litwą. Decyzję ogłosił premier Donald Tusk, a jej realizacja następuje na wniosek Straży Granicznej, w odpowiedzi na rosnącą presję migracyjną oraz zmiany w polityce migracyjnej Niemiec.

Decyzja o przywróceniu kontroli została podjęta w związku z:

• rosnącą liczbą migrantów próbujących nielegalnie przekroczyć polskie granice,
• odmową Niemiec przyjmowania części migrantów, którzy wcześniej przeszli przez Polskę,
• koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa i porządku na terytorium RP.

Premier Tusk podkreślił, że Polska nie może dłużej akceptować jednostronnych działań Berlina, które naruszają zaufanie i równowagę we współpracy granicznej w ramach strefy Schengen.

Kontrole obejmą granice lądowe z Niemcami i Litwą. Nie oznacza to pełnego zamknięcia przejść, ale wzmożone działania kontrolne, w tym m.in.:

• sprawdzanie dokumentów tożsamości,
• kontrola pojazdów w wybranych punktach,
• działania prewencyjne prowadzone przez Straż Graniczną, policję i Wojsko Polskie.

Minister Tomasz Siemoniak zapewnił, że służby są odpowiednio przygotowane, a kontrole będą miały charakter punktowy i elastyczny, z zachowaniem płynności ruchu, gdzie to możliwe.

Choć kontrole mają charakter czasowy, rozporządzenie MSWiA przewiduje możliwość przedłużenia ich obowiązywania w zależności od rozwoju sytuacji migracyjnej i decyzji rządu. Oficjalna data zakończenia kontroli nie została jeszcze ogłoszona.

Strona niemiecka została wcześniej powiadomiona o planowanych kontrolach. Jednak Litwa, jak przekazał rzecznik tamtejszej straży granicznej Giedrius Miszutis, nie otrzymała oficjalnych informacji od Polski przed ogłoszeniem decyzji. Litewskie służby wskazują, że problem dotyczy głównie migracji wtórnej, a nie bezpośredniego napływu przez Litwę.

Kontrole nie będą stałe – służby będą je prowadzić wyrywkowo. Mogą się one odbywać na przejściach granicznych oraz w strefach przygranicznych. Celem jest wychwycenie osób przemieszczających się nielegalnie oraz przeciwdziałanie przemytowi ludzi i innych nielegalnych działań.

Władze apelują do obywateli o cierpliwość i współpracę z funkcjonariuszami, zaznaczając, że działania są podejmowane w trosce o bezpieczeństwo publiczne.

Decyzja rządu spotkała się z różnorodnymi reakcjami politycznymi:

• Premier Tusk podkreślił, że Polska broni strefy Schengen, ale oczekuje wzajemności od partnerów, zwłaszcza Niemiec.
• Niemiecki kanclerz Friedrich Merz zaprzeczył, jakoby migranci byli odsyłani z Niemiec do Polski poza ustalonymi procedurami (readmisja, procedura dublińska).
• Zieloni w Niemczech skrytykowali kontrole jako uderzenie w fundamenty Unii Europejskiej, domagając się ich zniesienia.
• W Polsce głosy opozycji i koalicji są podzielone – jedni chwalą działania rządu jako "konieczne", inni pytają, dlaczego podjęto je tak późno.

Wprowadzenie kontroli granicznych wewnątrz strefy Schengen jest dozwolone w wyjątkowych sytuacjach, m.in. w obliczu zagrożeń dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa narodowego. Polska ma obowiązek powiadomić Komisję Europejską o planowanych działaniach, co – według rządu – zostało uczynione.

Choć kontrole są zgodne z prawem unijnym, ich przedłużanie wymaga szczególnego uzasadnienia i jest pod stałym nadzorem instytucji unijnych.

Decyzja o przywróceniu kontroli na granicy z Niemcami i Litwą od 7 lipca 2025 r. to odpowiedź Polski na zmieniającą się sytuację migracyjną i presję na granice. Choć kontrole mają charakter tymczasowy, ich znaczenie polityczne i praktyczne jest duże – dotykają nie tylko kwestii bezpieczeństwa, ale też relacji w ramach strefy Schengen i Unii Europejskiej.

Źródło: WP Wiadomości