"Policja miała narzędzia, żeby przeciwdziałać". Przepisy mówią wprost

Prokuratorskie postępowanie ws. ataku na Pawła Adamowicza ruszyło tuż po tym, jak na scenie WOŚP w Gdańsku znalazł się pierwszy prokurator dyżurny. Śledczy zdecydowali się o prowadzeniu dwóch oddzielnych spraw: zabójstwa prezydenta Gdańska oraz zabezpieczenia imprezy 27. Finału WOŚP w stolicy Pomorza.

W obu wątkach pojawiają się pytania o rolę policji. Tym bardziej, że byłym funkcjonariuszem jest też Dariusz S., któremu śledczy zarzucają fałszywe zeznania ws. plakietki z napisem "Media", jaką miał wykorzystać Stefan W. podczas ataku. W samej policji też trwa wyjaśnianie, co lub kto zawiódł w tej sprawie, a szef resortu spraw wewnętrznych i administracji polecił kontrolę w gdańskiej komendzie.

Policja wiedziała od matki, że Stefan W. może planować kolejne przestępstwo. Zdaniem ekspertów tylko policja ma narzędzia, aby przeciwdziałać takim atakom. To działania operacyjne, obserwacyjne i dochodzeniowe - prowadzone w więzieniu, jak i na wolności. Służba Więzienna nie może tego robić. Poniżej analiza przepisów dot. obowiązków policji.

Ochrona życia

W odniesieniu do zadań realizowanych przez jednostki Policji w stosunku do osób stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia zauważyć należy, iż zgodnie z art. 1 ust. 2 pkt. 1-3 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. z 2017 r., poz. 2067, z późn. zm.), dalej: ustawa, do podstawowych zadań Policji należy m.in.:

- ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra,
- ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komunikacji publicznej, w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania,

W celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń, w granicach swych zadań, Policja wykonuje czynności operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze i administracyjno-porządkowe (art. 14. ust. 1 pkt 1 ustawy). Policjanci, wykonując wyżej wymienione czynności, mają prawo m.in. do zatrzymywania osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia (art. 15 ust. 1 pkt 2 ustawy). Osobę zatrzymaną należy niezwłocznie poddać, w razie uzasadnionej potrzeby, badaniu lekarskiemu lub udzielić jej pierwszej pomocy medycznej (art. 15 ust. 5 ustawy).

Ponadto, na podstawie art. 15a ustawy, funkcjonariusz Policji ma prawo zatrzymania (w trybie określonym w art. 15 ustawy) sprawców przemocy w rodzinie stwarzających bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego.

Zobacz także: Andrzej Duda specjalnie dla Wirtualnej Polski po tragedii w Gdańsku

Zatrzymanie prewencyjne

Ustawodawca dopuszcza zatem możliwość zatrzymywania przez Policję osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia (tzw. zatrzymanie prewencyjne). Krąg osób, które mogą zostać w jego ramach zatrzymane, jest szeroki. Obejmuje on bowiem osoby, które swoim zachowaniem stwarzają uzasadnione podejrzenie, że zamierzają popełnić przestępstwo lub wykroczenie, czynu takiego się dopuściły bądź zagrażają porządkowi i bezpieczeństwu publicznemu.

Zatrzymanie prewencyjne ma miejsce również wtedy, gdy zachodzi konieczność zapobieżenia popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia na dworcach, w portach oraz w środkach komunikacji lub w stosunku do osób, u których ujawnione zostały przedmioty pochodzące z przestępstwa.

Policjant ma obowiązek zatrzymać potencjalnego sprawcę bądź sprawcę czynów wymierzonych w najważniejsze dobra prawne - w szczególności w życie, zdrowie oraz mienie. Istotne jest to, że ich naruszenie powinno być bezpośrednie i oczywiste.

Badania lekarskie

Zgodnie też z treścią rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 września 2012 roku w sprawie badań lekarskich osób zatrzymanych przez Policję (Dz.U.2012.1102) osobę zatrzymaną poddaje się badaniu lekarskiemu w przypadku, gdy:

- osoba ta oświadcza, że cierpi na schorzenia wymagające stałego lub okresowego leczenia, którego przerwanie powodowałoby zagrożenie życia lub zdrowia, żąda przeprowadzenia badania lekarskiego lub posiada widoczne obrażenia ciała niewskazujące na stan nagłego zagrożenia zdrowotnego;
- z posiadanych przez Policję informacji lub z okoliczności zatrzymania wynika, że osobą zatrzymaną jest m. in. osoba z zaburzeniami psychicznymi (§1 ust.3 pkt2 lit. d rozporządzenia).

Zauważyć dalej należy, w kontekście pozyskanych przez Policję informacji o zapowiedzi popełnienia kolejnego przestępstwa z użyciem niebezpiecznych przedmiotów przez Stefana W., iż obowiązki Policji wprost określone zostały w Wytycznych Nr 3 Komendanta Głównego Policji z dnia 30 sierpnia 2017 roku w sprawie wykonywania niektórych czynności dochodzeniowo-śledczych przez policjantów (Dz. Urz. KGP poz. 59 dalej „wytyczne nr 3”).

Zawiadomienia o przestępstwie

Zgodnie z § 4 tych wytycznych, ustne zawiadomienie o przestępstwie powinno być przyjęte od każdej osoby, która w tym celu przybyła do jednostki organizacyjnej Policji, zwanej dalej "jednostką Policji", również wtedy, gdy inna jednostka Policji lub inny organ ścigania jest właściwy miejscowo lub rzeczowo do prowadzenia postępowania przygotowawczego.

Dalsze czynności Policji w przedmiotowej sprawie, to jest skierowanie pisma do dyrektora zakładu karnego i jego treść mogą prowadzić do wniosku, że Policja nie potraktowała uzyskanych informacji w sposób, który dawałby podstawę do sporządzenia protokołu przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie.

Bez względu na ewentualne złożenie zawiadomienia o przestępstwie, sposób działania Policji w sytuacji pozyskania informacji o przestępstwie przewiduje § 6 pkt 7 wytycznych nr 3. Zgodnie z jego brzmieniem w razie potrzeby weryfikowania informacji o przestępstwie uzyskanej z innego źródła, niż zawiadomienie o przestępstwie, np. własnych informacji Policji nasuwających przypuszczenie popełnienia przestępstwa lub doniesień prasowych, sprawdzeń dokonuje się przede wszystkim przez wykonanie odpowiednich czynności, także operacyjno-rozpoznawczych.

Działania w zakładzie karnym

Zauważyć należy, iż czynności operacyjno-rozpoznawcze mogły być prowadzone także przez funkcjonariuszy Policji na terenie jednostki penitencjarnej, albowiem, jak podnosi się w doktrynie: oczywistym wydaje się fakt, iż jeżeli ustawy uprawniają konkretne podmioty do prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych, a jednocześnie nie formułują żadnych ograniczeń co do miejsc prowadzenia tych czynności (w tym kontroli operacyjnej), to brak jest podstaw do zaprzeczenia możliwości prowadzenia powyższych czynności bezpośrednio przez funkcjonariuszy uprawnionych służb na terenach jednostek penitencjarnych.

Możliwość taka wyn,ika dodatkowo z art. 6 ust. 4 USW (obecnie: art. 12 ust. pkt 3 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej), bowiem w otwartym katalogu kompetencji Dyrektora Okręgowego Służby Więziennej znalazło się także organizowanie systemu współdziałania podległych jednostek organizacyjnych w zakresie utrzymania w nich bezpieczeństwa i porządku oraz współpraca w tym zakresie z Policją, a także szeroko pojęta współpraca z instytucjami państwowymi.

Wyjaśnienia ministra

Problem działań operacyjnych Policji oraz innych służb na terenie aresztów śledczych oraz zakładów karnych stał się także przedmiotem zapytania poselskiego. Jako przykład działań prowadzonych na terenie jednostek penitencjarnych wskazana została możliwość kontaktów osadzonych z funkcjonariuszami Policji i innych służb, a nawet z dziennikarzami bez odnotowania tego kontaktu w stosownej ewidencji, a także wspomniane wcześniej udostępnianie osadzonym - wbrew wyraźnym przepisom - telefonów komórkowych umożliwiających im nieformalne kontakty z Policją. W odpowiedzi na powyższą interpelację Minister Sprawiedliwości potwierdził, iż działania operacyjne Policji i innych niepodlegających Ministrowi Sprawiedliwości służb na terenie jednostek organizacyjnych Służby Więziennej są prowadzone na podstawie ustaw regulujących działalność tych służb.

Jednakże sposób realizacji działań operacyjnych na terenie jednostek organizacyjnych Służby Więziennej został określony również w piśmie (niemającym charakteru konstytutywnego, a jedynie formalno-porządkujący) Dyrektora Generalnego Służby Więziennej nr ZDP 00–50/06 z dnia 29 marca 2006 r. Treść tego pisma jest wprawdzie tajna, jednakże, nie naruszając tej tajności, można stwierdzić, że wskazuje ono jednoznacznie na fakt, że czynności operacyjno-rozpoznawcze są na terenie zakładów karnych i aresztów śledczych prowadzone przez organy zewnętrzne.

Z powyższego wynika więc dopuszczalność prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych na terenach zakładów karnych i aresztów śledczych. Jej podstawę stanowią przepisy ustawy o Służbie Więziennej, a także ustawy stanowiące kompetencję dla uprawnionych służb do prowadzenia czynności operacyjno-rozpoznawczych. Dopuszczalność ta została także ostatecznie potwierdzona przez konstytucyjne organy państwa. Skoro zaś istnieją prawne możliwości prowadzenia takich czynności - trudno przypuszczać, by w sytuacji, gdy areszty śledcze i zakłady karne są prawdziwą kopalnią wiedzy o środowiskach przestępczych, nie były one faktycznie prowadzone.

Niezrozumiałym jest zatem kategoryczne zaprzeczanie powyższym faktom poprzez twierdzenie, że brak jest prawnych możliwości prowadzenia takich czynności na terenie jednostek penitencjarnych. (vide: artykuł Aleksandry Cempury pt. "Czynności operacyjno-rozpoznawcze prowadzone w aresztach śledczych i zakładach karnych", Prokuratura i Prawo 2011, Nr 10).

Masz newsa, zdjęcie lub film? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl