Lex Tusk. O co chodzi w ustawie o komisji ds. badania rosyjskich wpływów w Polsce?

Ustawa, nazywana powszechnie lex Tusk, została przyjęta przez Sejm RP 14 kwietnia 2023 roku. Niemal miesiąc później, 11 maja Senat ją odrzucił, argumentując, że narusza ona ponad dwadzieścia przepisów Konstytucji RP. 26 maja Sejm odrzucił weto Senatu, a trzy dni później ustawa o wpływach rosyjskich została podpisana przez Prezydenta RP. Na początku czerwca Andrzej Duda poinformował o złożeniu nowelizacji wspomnianych przepisów.

Zgodnie z treścią ustawy o Państwowej Komisji do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne RP, jej celem jest powołanie komisji, której zadaniem będzie prowadzenie postępowań, mających na celu "wyjaśnianie działalności osób będących w latach 2007-2022 funkcjonariuszami publicznymi lub członkami kadry kierowniczej wyższego szczebla, które pod wpływem rosyjskim, działały na szkodę interesów Rzeczypospolitej Polskiej". W skład komisji będzie wchodzić 9 osób - w randze sekretarza stanu, które będzie powoływał oraz odwoływał Sejm RP.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Komisja będzie miała możliwość wydawania decyzji administracyjnych, postanowień i uchwał. Ponadto przewodniczący komisji będzie mógł wydawać zarządzenia. Dziewięcioosobowa komisja ds. badania rosyjskich wpływów w Polsce będzie uprawiona m.in. do:

• pozbawienia osoby, wobec której wszczęto postępowanie, prawa do pełnienia funkcji publicznych - nawet w okresie 10 lat od wydania decyzji
• wydania nakazu obowiązku stawienia się przed komisją przez każdą z wezwanych osób - brak stawiennictwa będzie narażony mandatem w wysokości 20 tys. zł, a następnie 50 tys. zł
• osądzenia danej osoby, bez możliwości odwołania się od decyzji komisji
• zwolnienia osoby przesłuchiwanej z tajemnicy zawodowej (z wyjątkiem tajemnicy spowiedzi)
• odebrania opinii "nieskazitelnego charakteru", której wymaga się m.in. od sędziów, adwokatów, radców prawnych, kuratorów sądowych czy innych urzędników państwowych
• wystosowania żądania o dostęp do niejawnych dokumentów
• pracy w trybie niejawnym
• wyłączenia odpowiedzialności jej członków za podjęte decyzje.

Ustawa o komisji ds. badania rosyjskich wpływów została w poniedziałek 29 maja podpisana przez Prezydenta RP. Przepisy weszły w życie bez vacatio legis, czyli okresu, określonego w prawie wskazującego na czas, który powinien upłynąć między publikacją aktu prawnego a rozpoczęciem jego obowiązywania. Kilka dni później - 2 czerwca 2023 - Andrzej Duda złożył w Sejmie projekt nowelizacji przepisów dotyczących ustawy nazwanej lex Tusk. Które z zapisów - zdaniem prezydenta - powinny zostać zmienione? Najważniejsze zaproponowane zmiany to:

• zmiana środka odwoławczego od decyzji komisji z sądu administracyjnego na sąd powszechny
• zniesienie "środków zaradczych" (czyli prawa do pełnienia funkcji publicznych) - zamiast nich prezydencka nowelizacja proponuje stwierdzenie, że dana osoba nie gwarantuje należytego wykonywania czynności służących publicznemu interesowi
• zakaz zasiadania w komisji ds. badania rosyjskich wpływów w Polsce posłów oraz senatorów
• zwiększenie jawności pracy komisji - z wyjątkiem spraw, które będą dotyczyły wysokiej klauzuli tajemnic państwowych.

Prezydencki projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Komisji do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007-2022 oraz niektórych innych ustaw, 5 czerwca 2023 roku został skierowany do zaopiniowania przez Biuro Legislacyjne.

Zobacz też: Marsz 4 czerwca na pierwszych stronach europejskich gazet