25 lat temu sejm powołał rząd Tadeusza Mazowieckiego

Był pierwszym rządem powołanym po czerwcowych, częściowo wolnych wyborach 1989 roku. Przeprowadził gruntowne zmiany ustrojowe. Odegrał przełomową rolę w ewolucyjnym procesie przenoszenia władzy z dawnego obozu PZPR do Solidarności.

Tadeusz Mazowiecki był pierwszym niekomunistycznym premierem w powojennej Polsce. Opozycja solidarnościowa otrzymała w jego rządzie 12 miejsc, a była koalicja rządowa - PZPR, ZSL oraz SD - 11. Wśród 24 ministrów byli między innymi: Leszek Balcerowicz - wicepremier i minister finansów, Izabela Cywińska - minister kultury i sztuki, Jacek Kuroń - minister pracy i polityki socjalnej i Krzysztof Skubiszewski - minister spraw zagranicznych. Resorty siłowe - MSW z Czesławem Kiszczakiem i MON kierowany przez Floriana Siwickiego - znajdowały się w rękach PZPR.

W sejmowym exposé Tadeusz Mazowiecki mówił o "grubej linii", co miało oznaczać brak odpowiedzialności nowego rządu za szkody poczynione w gospodarce przez władze komunistyczne. Krytycy Tadeusza Mazowieckiego interpretowali jego słowa jako pobłażliwość dla byłych działaczy politycznych PRL i podległych im służb bezpieczeństwa. Zarzucali mu, że umożliwił komunistom i służbom specjalnym zachowanie olbrzymich wpływów w III RP.

Za powołaniem rządu Mazowieckiego głosowało 402 posłów spośród 415 obecnych w sali obrad. Nikt nie głosował przeciwko. Niespełna 3 tygodnie wcześniej - 24 sierpnia - Sejm powołał Tadeusza Mazowieckiego na premiera i powierzył mu misję tworzenia nowego rządu. Jego gabinet został zastąpiony przez rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego na początku 1991 roku.

Rząd Tadeusza Mazowieckiego zdołał w krótkim czasie przeprowadzić szereg podstawowych reform. Gruntownie zmieniono ustrój polityczny, wprowadzono pełen zakres swobód obywatelskich, system wielopartyjny, zmieniono godło i nazwę państwa - z Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej na Rzeczpospolita Polska. Jeszcze w grudniu 1989 roku przeprowadzono istotną zmianę konstytucji, na mocy której między innymi usunięto preambułę, napisano od nowa treść rozdziałów o ustroju politycznym i gospodarczym, wzmocniono pozycję związków zawodowych i wprowadzono jednolite pojęcie własności. Dzięki tym zmianom możliwe stało się przeprowadzenie transformacji gospodarczej. Pakiet reform rządu, od nazwiska głównego twórcy określany planem Balcerowicza, umożliwił zastopowanie hiperinflacji, restrukturyzację gospodarki, wprowadzenie mechanizmów rynkowych i prywatyzacji.