100 konkretów po 50 dniach rządu. Ruszyła tylko część

- Polska będzie nas z tego rozliczała, nie boję się tego. W imieniu całego przyszłego rządu mogę wam powiedzieć: nie obawiamy się żadnej z tych obietnic, zostaną zrealizowane! - powiedział Donald Tusk podczas exposé w Sejmie. I choć 100 konkretów przygotowała Koalicja Obywatelska - a rząd tworzy wraz z Lewicą, Polskim Stronnictwem Ludowym i Polską 2050 Szymona Hołowni - premier wziął na siebie ciężar realizacji obietnic.

Po 50 dniach od zaprzysiężenia gabinetu (a nastąpiło 13 grudnia) bilans jest prosty: 22 obietnice nie mają już kształtu wyłącznie deklaracji, a część zamieniła się w podpisane ustawy. W przypadku kolejnych 78 trudno uznać je za choćby w części zrealizowane.

Trzeba jednak podkreślić, że to dopiero ostatnie tygodnie przyniosły rozwiązania w niektórych sprawach - a Donald Tusk ma 49 dni i kilkanaście godzin na działanie. Zegar zatrzyma się 22 marca - po 100 dniach.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo

Na wstępie potrzebne jest kilka wyjaśnień dot. metodologii i momentu, w którym daną obietnicę można uznać za zrealizowaną.

I tak na przykład gdy w ostatnich tygodniach w kontekście części deklaracji pojawiły się już konkretne daty wprowadzenia (np. obniżonego VAT dla usług z branży beauty - od 1 kwietnia), ale ścieżka legislacyjna nie została jeszcze zakończona (w przypadku VAT brak odpowiedniego rozporządzenia) zdecydowaliśmy się uznać obietnicę za zrealizowaną. W przypadku gdy projekty ustaw lub rozporządzeń dopiero mają się pojawić, a obietnica po prostu została ponowiona - nie uznawaliśmy jej za zrealizowaną, bo do tego jeszcze daleko.

I tu uwaga - z oczywistym zastrzeżeniem, że status części wciąż może się zmienić i będzie podlegać ponownej ocenie po 100 dniach gabinetu Donalda Tuska. Gdyby okazało się, że plany są odsuwane w czasie lub znacznie zmienia się ich zakres, w oczywisty sposób zmieni się również ocena stopnia realizacji.

Lista obietnic zrealizowanych

Które obietnice należy uznać za zrealizowane (lub wyjątkowo blisko realizacji)?

To m.in. wprowadzenie finansowania in vitro z budżetu państwa - obietnica numer 1 na liście 100 konkretów.

W tym zakresie skończona jest pełna ścieżka legislacyjna (Sejm i Senat przegłosowali ustawę, a prezydent ją podpisał), a środki są zabezpieczone. Zgodnie z deklaracjami Ministerstwa Zdrowia - dofinansowanie zabiegów in vitro rozpocznie się od 1 czerwca 2024 roku. Do tego czasu zespół ekspertów złożony z lekarzy i bioetyków opracuje program i jego wytyczne: kto będzie mógł skorzystać z finansowania i w jakim zakresie.

Za zrealizowaną uznajemy również deklarację dot. wyłączenia najcenniejszych przyrodniczo obszarów lasów z wycinki - to obietnica numer 14 na liście 100 konkretów.

W tym wypadku istotne jest jednak zastrzeżenie - decyzja resortu zdrowia w tym zakresie dotyczy 10 wybranych obszarów (czyli 1,3 proc. terenów Lasów Państwowych).

Za zrealizowaną obietnicę uznajemy również wykreślenie ocen z religii ze świadectw szkolnych - choć faktyczne wykreślenie dopiero uczniów czeka. Tu należy wskazać, że resort edukacji przekazał w tej sprawie do konsultacji społecznych projekt rozporządzenia, które dopiero zrealizuje tę zapowiedź.

Zmiany mają wejść w życie od 1 września 2024 roku. I jest to zrozumiałe ze względu na trwający już rok szkolny. I znów - w przypadku zmiany decyzji - zmieni się również ocena tej obietnicy. To obietnica numer 17 z listy 100.

Podobnie - i trzeba powiedzieć wprost, że z zaufaniem - uznajemy za zrealizowaną obietnicę dotyczącą obniżki stawki VAT dla branży beauty - numer 38. Decyzja w tej sprawie wejdzie w życie od 1 kwietnia - została już ogłoszona przez premiera Donalda Tuska. I znów z zastrzeżeniem - przepisy Ministerstwa Finansów jeszcze się nie pojawiły.

Zrealizowana jest również obietnica numer 45 - czyli deklaracja, że Koalicja Obywatelska "zlikwiduje prace domowe w szkołach podstawowych". Rozporządzenie ma zacząć obowiązywać od kwietnia tego roku, stąd w tym momencie uznajemy obietnicę za "zrealizowaną".

W tej sprawie jest już projekt rozporządzenia, który trafił do konsultacji publicznych. I tak według złożeń, nauczyciele w klasach I-III szkoły podstawowej nie zadają pisemnych i praktycznych prac domowych, a nauczyciele w klasach IV-VIII mogą już uczniowi zadać pisemną lub praktyczną pracę domową do wykonania w czasie wolnym. Nie może być ona jednak obowiązkowa, ani podlegać ocenie.

Za zrealizowaną można również uznać obietnicę przystąpienia do realizacji polityki antyprzemocowej - numer 48 na liście. W tej sprawie najważniejsza decyzja już zapadła - premier wycofał z Trybunału Konstytucyjnego wniosek byłego szefa rządu Mateusza Morawieckiego o zbadanie zgodności Konwencji stambulskiej (antyprzemocowej) z konstytucją.

Podobnie zrealizowana jest obietnica finansowania Telefonu Zaufania dla Dzieci i Młodzieży - dostępnego pod numerem 116 111 (ma numer 49 na liście 100 konkretów). Finansowanie zostało zapewnione w budżecie (choć ten wciąż czeka na podpis prezydenta Andrzeja Dudy).

Zrealizowane są też obietnice dot. odwołania Rzecznika Praw Dziecka (numer 50) oraz przedstawienia aktu oskarżenia wobec funkcjonariuszy MSZ (numer 67) ws. afery wizowej. Zarzuty w tej sprawie usłyszał były wiceminister MSZ - Piotr Wawrzyk, a w sprawie powstała już komisja śledcza.

Status zrealizowanej przyznajemy również obietnicy dot. uzyskania pieniędzy z funduszy unijnych i powrotu do grup decyzyjnych w UE (obietnica numer 78 z listy 100 konkretów). Polska dostała m.in. 5 mld euro zaliczki w ramach Krajowego Planu Odbudowy (choć tutaj trzeba przyznać, że środki negocjował poprzedni gabinet), ale również uzyskaliśmy już zapewnienie finansowania z Funduszy Strukturalnych - a mowa o 76 mld euro.

Ostatnie dwie zrealizowane obietnice to utworzenie Ministerstwa Przemysłu z siedzibą na Śląsku (wciąż działającego w ramach Ministerstwa Aktywów Państwowych, czekające na formalne decyzje, ale posiadające już szefa - prof. Marzenę Czarnecką) i zamrożenie cen gazu w 2024 roku na poziomie z 2023 roku. To obietnice numer 82 i 87 na liście.

W przypadku ostatniej obietnicy należy podkreślić, że ustawowe zamrożenie cen jest zagwarantowane wyłącznie dla pierwszego półrocza. W tym momencie obietnica jest zatem zrealizowana, chociaż jej brzmienie jest jednoznaczne: zamrożenie ma dotyczyć całego roku, a takich przepisów wciąż brak.

Częściowo zrealizowane i w trakcie realizacji

Jest też grupa deklaracji, które przybrały już formalny kształt, ale nie zostały w pełni wdrożone. Jak wynika z analizy Wirtualnej Polski, takich jest 10 spośród 100 konkretów Donalda Tuska.

I tak np. najważniejsza to obietnica numer 6 - dotycząca podwyżek dla nauczycieli. Tutaj warto przypomnieć jej pełne brzmienie w zakresie finansów dla pracowników szkół.

Pomiędzy Ministerstwem Edukacji Narodowej a rządem trwa jednak spór. Jak wskazuje Związek Nauczycielstwa Polskiego, to średnie (a nie zasadnicze) wynagrodzenie nauczycieli wzrośnie o ponad 1500 zł brutto - a to dla nauczycieli różnica. I choć w samej obietnicy nie było to wprost wyrażone, uznajemy ją jednak za częściowo zrealizowaną właśnie z tego względu. Negocjacje w tej sprawie wciąż się toczą.

Również częściowo zrealizowana jest obietnica dot. rozdzielenia funkcji ministra sprawiedliwości i prokuratora generalnego oraz przystąpienia do Prokuratury Europejskiej. W sprawie europejskiego wymiaru sprawiedliwości pojawił się już wniosek, a w sprawie rozdziału funkcji prokuratora generalnego i szefa resortu projekt - jednak ścieżka legislacyjna w tej najważniejszej sprawie wciąż jest daleka od zakończenia. I stąd obietnica numer 26 wciąż czeka na rozstrzygnięcia.

Podobnie za częściową uznajemy obietnicę rozliczenia Komendanta Głównego Policji (numer 27 z listy 100). Gen. Jarosław Szymczyk sam zrezygnował ze stanowiska Komendanta Głównego Policji, ale nie został pociągnięty do żadnej odpowiedzialności.

"Rozliczymy Komendanta Głównego Policji za działania łamiące porządek prawny na przykład wykorzystanie Biura Operacji Antyterrorystycznych do tłumienia zgromadzeń w tym strajków kobiet oraz innych działań, na polityczne zlecenie, wymierzonych w opozycję" – a tak brzmi cała obietnica.

Częściowo zrealizowana jest również obietnica numer 35 - ważna dla przedsiębiorców. To deklaracja obniżki kosztów działalności przez opłacanie zasiłku chorobowego od pierwszego dnia nieobecności pracownika przez ZUS. 9 stycznia 2024 roku Rada Ministrów przyjęła informację o kierunku i harmonogramie prac legislacyjnych - a sam pomysł najpewniej będzie wdrożony w 2025 roku. W tym zakresie prace się rozpoczęły, ale nie są na zbyt zaawansowanym poziomie.

Również częściowo zrealizowana jest obietnica dot. odpolitycznienia szkoły oraz zmian w nauczaniu.

"Odpolitycznimy szkoły. Natychmiast wycofamy przedmiot HiT. Wprowadzimy praktyczne, a nie ideologiczne podstawy programowe i podręczniki" - brzmi treść obietnicy numer 42. Natychmiastowe wycofanie HiT nie nastąpiło, bo stanie się to od nowego roku szkolnego. Z kolei w sprawie zmian programowych trwają dopiero prace zespołów eksperckich.

Podobnie - w części zrealizowana jest obietnica numer 64, czyli deklaracja "rozliczenia wszystkich afer Daniela Obajtka". Afery nie są rozliczone, choć w sprawach Orlenu pojawiły się pierwsze śledztwa.

Kolejne cztery obietnice również wymagają działań, choć należy przyznać, że rozpoczęły się w ich sprawach zmiany.

I tak obietnica numer 74 zakłada "ochronę polskiego munduru" przez odpowiednie rozporządzenie. Formalnego dokumentu nie ma, chociaż minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz nie występuje na konferencjach politycznych z mundurowymi w tle. Obietnica numer 84 to deklaracja uznania języka śląskiego za regionalny. Obietnica nie została w pełni spełniona, ale w budżecie znajdują się środki na naukę języka śląskiego.

Obietnica numer 94 to zapowiedź "skończenia z przekazywaniem środków organizacjom nacjonalistycznym" oraz "wzmocnienia systemu eksperckiego przy przyznawaniu dotacji". I choć nie zostało jasno określone, które organizacje nacjonalistyczne nie dostaną pieniędzy - to finansowanie dla wielu dotowanych przez poprzedników zostało wstrzymane. Brak jednak konkretów w przypadku stworzenia odpowiedniego systemu eksperckiego. Stąd tylko częściowa realizacja.

Podobnie - częściowo spełniona jest deklaracja dot. mediów publicznych.

Konkret numer 99 brzmi: "Odpolitycznimy i uspołecznimy media publiczne. Zlikwidujemy Radę Mediów Narodowych. Natychmiast zatrzymamy finansowanie fabryki kłamstw i nienawiści, jaką stała się TVP i inne media publiczne. Zgodnie z naszym zobowiązaniem przeznaczymy 2 mld zł z TVP na leczenie raka".

Rada Mediów Narodowych wciąż istnieje, ale finansowanie TVP zostało znacznie ograniczone - a same spółki medialne postawione w stan likwidacji przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego Bartłomieja Sienkiewicza. Środki z TVP zostały w ustawie budżetowej (czekającej na podpis) przekazane właśnie na cele zdrowotne.

Obietnice niezrealizowane

Czego nie udało się zrealizować - a prace nad deklaracjami są na wczesnym etapie? Np. podwyżki kwoty wolnej od podatku (deklaracja numer 4 na liście). W tym wypadku pewne jest, że obietnica nie zostanie spełniona w ciągu pierwszych 100 dni rządu, potwierdził to zresztą sam Donald Tusk jeszcze w 2023 roku.

Na konkrety czekamy również w sprawie podwójnej waloryzacji rent i emerytur. I choć deklaracja jest, a projekty ustaw zostały wpisane do wykazu prac legislacyjnych, to szczegółów wciąż brak.

Niezrealizowana jest też obietnica numer 9 - dot. aborcji do 12. tygodnia ciąży oraz obietnica numer 12 - dot. dostępu do antykoncepcji awaryjnej. W obu sprawach w Sejmie są już projekty, jednak ścieżka legislacyjna jest daleka od skończonej. Jednocześnie warto zauważyć, że w tej sprawie widoczne są istotne różnice programowe pomiędzy koalicjantami, co nie daje gwarancji na przegłosowanie projektów ustaw.

Ze względu na małą liczbę szczegółów oraz brak odpowiednich projektów jako niezrealizowane uznajemy również np. babciowe, czyli 1500 zł dla młodych i aktywnych zawodowo mam na opiekę nad dzieckiem. Program ma ruszyć w III kwartale tego roku, jednak szczegółów wciąż brak.

Również likwidacja Funduszu Kościelnego została przez nas uznana za niezrealizowaną - w tej sprawie ma pracować odpowiedni zespół ekspertów, a sama data likwidacji to 2025 rok.

Na realizację czekają również obietnice numer 22 i 23. Pierwsza dotyczy Trybunału Stanu np. dla Andrzeja Dudy, druga wniosków do prokuratury ws. Jarosława Kaczyńskiego.

Jedną z bliższych realizacji obietnic są zmiany w KRS - projekt w tej sprawie prof. Adam Bodnar ma przedstawić w lutym. Całą listę 100 konkretów wraz z uzasadnieniami i informacjami nt. bieżącego stanu realizacji można znaleźć tutaj.